Skip to main content

Πόσα χρήματα ξοδεύουμε για την εκπαίδευση των παιδιών μας

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected]www.stadiodromia.gr

Όλοι έχουμε ακούσει τους πολιτικούς μας να τονίζουν διαρκώς ότι η Παιδεία είναι επένδυση για το μέλλον της χώρας, είναι ο τρόπος να πετύχουμε ανάπτυξη και πολλά άλλα τέτοια εύηχα. Πώς όλα αυτά πραγματοποιούνται; Ποιες και πόσες είναι οι επενδύσεις στην Εκπαίδευση; Τα χρήματα που δαπανά το ελληνικό κράτος για την εκπαίδευση των παιδιών μας είναι 5.656 δολάρια ανά μαθητή. Πρόκειται για το μέσο όρο όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης. Με αυτά τα χρήματα που ξοδεύουμε για κάθε μαθητή ξεπερνάμε δύο μόνο χώρες: την Κολομβία και το Μεξικό και καταλαμβάνουμε την τρίτη θέση από το τέλος, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση τα χρήματα ανά φοιτητή είναι μόλις 3.503 δολάρια. Πιθανό να ρίχνουν το μέσο όρο οι λιμνάζοντες φοιτητές, που είναι, πια, περισσότεροι από τους κανονικής φοίτησης (237.241 στα κανονικά εξάμηνα φοίτησης και 252.718 πέραν των κανονικών εξαμήνων). Δεν γνωρίζουμε με βάση ποιον αριθμό γίνονται οι υπολογισμοί. Υπολογίζοντας μόνο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ξεπερνάμε την Τουρκία, τη Χιλή και τη Λιθουανία (εκτός από την Κολομβία και το Μεξικό) καταλαμβάνοντας την 6η θέση από το τέλος με δαπάνες ανά μαθητή 6.943 δολάρια το έτος 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Η Πορτογαλία μια χώρα στο μέγεθος της δικής μας, που ήταν πιο πίσω από εμάς, μας έχει περάσει προ πολλού. Ξοδεύει 10.013 δολάρια για κάθε μαθητή πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 11.987 δολάρια για κάθε φοιτητή. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής φαίνονται και στην αξιολόγηση PISA, όπου είναι αρκετά μπροστά από εμάς. Συγκεκριμένα το 2000 στην πρώτη αξιολόγηση PISA ήμασταν μαζί (474 στην κατανόηση κειμένου εμείς 470 η Πορτογαλία). Τώρα και στα 3 επιστημονικά αντικείμενα είναι 40 μονάδες πάνω από την Ελλάδα (457 εμείς έναντι 492 αυτών). Μας έχουν αφήσει πολύ πίσω αφού βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, ενώ εμείς είμαστε πολύ κάτω από το μέσο όρο. Είναι προφανές ότι εργάστηκαν και ξόδεψαν και χρήματα για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.

Χώρες με παρόμοιο ΑΕΠ με το δικό μας, όπως η Λετονία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Εσθονία ξοδεύουν περισσότερα για την Εκπαίδευση από την Ελλάδα. Η Κορέα, παρότι δεν έχει διπλάσιο ΑΕΠ από την Ελλάδα ξοδεύει τα διπλάσια χρήματα για την Εκπαίδευση από εμάς. Δείτε στον πίνακα τα στοιχεία Στην τελευταία στήλη παραθέτουμε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάθε χώρας, όπως το δίνει ο ΟΟΣΑ.

Αντίθετα εμείς, παρά τα παχιά λόγια για την Εκπαίδευση που είναι επένδυση στο μέλλον, δεν επενδύουμε χρήματα στην Εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο δεν μπορούσε να λειτουργήσει σωστά, γιατί οι server του δεν άντεχαν σε τόση κίνηση. Στα σχολεία μας η σύνδεση στο internet είναι σε πολλές περιπτώσεις πολύ αργή, οι υπολογιστές παρωχημένοι και πολλά άλλα που δείχνουν την έλλειψη χρημάτων. Έτσι φαίνεται ότι λειτουργούν τα πράγματα, αλλά στην ουσία υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου. Λέμε, λοιπόν, ότι έχουμε τηλεκπαίδευση, αλλά στην ουσία δεν έχουμε.

Φυσικά τα χρήματα δεν λύνουν τα προβλήματα. Απλά βελτιώνουν τις συνθήκες στα σχολεία. Δεν είναι μόνο οι υπολογιστές. Είναι οι εκπαιδευτικοί που γίνονται γυρολόγοι λόγω του θεσμού του αναπληρωτή, ενώ γνωρίζουμε ότι ένα σχολείο χρειάζεται μόνιμους εκπαιδευτικούς για να λειτουργεί σωστά. Είναι οι επιστάτες που δεν υπάρχουν, οι γραμματείς που δεν υπάρχουν. Φανταστείτε μία επιχείρηση να έχει 300 πελάτες, ένα διευθυντή και κανένα στη γραμματεία. Θα μπορούσε να λειτουργήσει; Μην απορούμε, λοιπόν, για τη λειτουργία των σχολείων. Απλά το συνηθίσαμε και δεν μας κάνει εντύπωση. Το παράλογο, όμως, υπάρχει.

Αν δεν υπήρχαν οι γονείς που πληρώνουν αγόγγυστα για να καλύψουν τις ανεπάρκειες του σχολείου τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα. Πληρώνουν ωδεία, για να μάθουν τα παιδιά τους μουσική, πληρώνουν καλλιτεχνικά εργαστήρια, για να μάθουν τα παιδιά τους ζωγραφική, πληρώνουν τα γυμναστήρια, για να γυμναστούν τα παιδιά τους, πληρώνουν τις ξένες γλώσσες, για να μάθουν αγγλικά τα παιδιά τους, πληρώνουν τα φροντιστήρια, για να μπουν στο Πανεπιστήμιο.

Τα χρήματα μπορούν, λοιπόν, να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής μέσα στα σχολεία, αλλά δεν αρκούν για να έχουμε καλές επιδόσεις. Χρειάζονται όραμα και στόχοι. Εδώ ζούμε το αντίθετο. Κάθε αλλαγή που κάνει οποιαδήποτε κυβέρνηση, η οποιαδήποτε αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι θα την καταργήσει όταν έλθει στην εξουσία. Αυτό γίνεται από όλα τα κόμματα όταν είναι στην αντιπολίτευση. Το κυβερνόν κόμμα όταν ήρθε στην εξουσία το 2019 κατάργησε τις πράσινες και κόκκινες σχολές, τα διετή προγράμματα σπουδών στα ΑΕΙ για αποφοίτους ΕΠΑΛ και την ίδρυση 37 νέων τμημάτων. Δεν εξετάζω αν έκανε καλά ή όχι. Αυτό είναι άλλη συζήτηση. Η αντιπολίτευση τώρα λέει ότι θα καταργήσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, την αξιολόγηση και θα επαναφέρει τις πράσινες και κόκκινες σχολές.

Δυστυχώς έτσι δεν προχωράμε. Γι’ αυτό μένουμε συνεχώς πίσω και μας περνούν οι άλλες χώρες, που καταφέρνουν να θέσουν στόχους και να προσπαθήσουν για την υλοποίησή τους με όσα μέσα διαθέτουν. Το τίμημα θα το πληρώσουν τα παιδιά μας, που δεν θα βρίσκουν δουλειά ή θα βρίσκουν κακοπληρωμένη δουλειά, διότι όλα αυτά υποθηκεύουν το μέλλον τους. Τα αποτελέσματα της Εκπαίδευσης χρειάζονται πάνω από μία δεκαετία για να γίνου ορατά. Αν δεν υπάρξει εθνική συνεννόηση θα πελαγοδρομούμε και θα μεγαλώνει συνεχώς η απόστασή μας από τους άλλους που προχωρούν. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι στις άλλες χώρες δεν υπάρχουν διαφωνίες, δεν υπάρχουν διαφορετικές προτάσεις, αλλά καταφέρνουν και έχουν μία συνέχεια. Δεν κάνουν συνεχώς μπρος – πίσω, μένοντας, τελικά, στάσιμοι.

Κόστος ανά μαθητή και ΑΕΠ το 2018

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σε USD

Γυμνάσιο σε USD

Λύκειο σε USD

από Πρωτοβάθμια σε Δευτεροβάθμια

ΑΕΙ σε USD

Από Δημοτικό σε ΑΕΙ USD

Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ

Αυστραλία

10745

14214

14071

12227

22806

14053

44577

Αυστρία

13151

16621

16907

15254

20704

16837

45008

Βέλγιο

11482

14760

14758

13322

20696

14702

42143

Γαλλία

8724

11438

15107

11201

17940

12464

38470

Γερμανία

10096

12561

16253

12774

19324

14178

44624

Δανία

12292

11651

10242

11551

19628

13396

46108

ΕΕ (22 χώρες)

9601

11477

11543

17583

11767

Ελλάδα

6768

7751

6517

6943

3503

5656

24666

Εσθονία

8362

8571

8446

8466

17433

10277

29006

Ηνωμένες Πολιτείες

13139

14138

15609

14009

18593

54265

Ηνωμένο Βασίλειο

11679

12199

13247

12245

29969

15212

39461

Ιαπωνία

8977

10786

11838

10185

20657

12194

38741

Ιρλανδία

8539

11097

10183

9921

11178

69220

Ισλανδία

14414

17133

13003

14593

15675

14803

47335

Ισπανία

8329

9667

10928

9336

14828

10321

34621

Ισραήλ

9696

9555

9572

15786

10082

33069

Ιταλία

9947

10515

12849

11202

12353

11428

34621

Καναδάς

10629

14575

11854

27983

14905

43887

Κολομβία

3158

3250

3334

3219

3145

13227

Κορέα

12535

13775

16024

13794

12685

12914

36935

Λετονία

6611

6669

8206

7076

10551

7795

25331

Λιθουανία

6456

6495

6539

6550

9905

7336

29506

Λουξεμβούργο

21143

25985

24933

23376

54325

24973

89464

Μ.Ο. ΟΟΣΑ

9550

11091

11590

18373

11680

Μεξικό

2958

2496

3454

2918

3619

17315

Νέα Ζηλανδία

8868

10584

11763

9934

18966

11335

34944

Νορβηγία

15410

15410

17265

15972

25506

17949

60825

Ολλανδία

9891

14249

15222

12658

20971

14518

48751

Ουγγαρία

5784

5561

9098

7153

14117

8255

26925

Πολωνία

8562

8374

8078

8344

11189

8963

27279

Πορτογαλία

8812

11354

10670

10013

11987

10371

28696

Ρωσία

5734

10599

6430

23846

Σλοβακία

7305

6562

7307

7025

12172

7854

31117

Σλοβενία

9385

11941

8337

9584

15429

10395

31868

Σουηδία

12911

13358

13616

13144

27886

15290

46375

Τουρκία

3945

4064

6043

4707

5723

25569

Τσεχία

6614

11277

11101

9206

16126

10523

33068

Φινλανδία

10056

16046

8639

10661

18170

12160

40499

Χιλή

6425

6524

6171

6356

10296

7070

21541

Μελέτη: Στράτος Στρατηγάκης με στοιχεία από τον ΟΟΣΑ