Σημάδια σταθεροποίησης δείχνουν τα περιστατικά που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια στη θάλασσα, σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση Ναυτικών Ατυχημάτων της EMSA, η οποία αποτυπώνει λιγότερα συμβάντα και απώλειες πλοίων το 2024.
Ωστόσο, η ανθρώπινη συμπεριφορά παραμένει η κύρια αιτία για το 79% των περιστατικών. Σύμφωνα με την ανάλυση, το 2024 καταγράφηκαν 2.659 ναυτικά ατυχήματα και περιστατικά, αριθμός ελαφρώς μειωμένος σε σχέση με το 2023 (-50) και κοντά στον δεκαετή μέσο όρο των 2.675 περιστατικών ετησίως.
Η EMSA σημειώνει ότι οι περισσότεροι δείκτες -απώλειες πλοίων, θάνατοι και τραυματισμοί- βρίσκονται στα ίδια ή κάτω από τα μέσα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας, γεγονός που υποδηλώνει μια σταθεροποίηση της ναυτικής ασφάλειας μετά την πανδημία.
Από το 2015 έως το 2024 έχουν καταγραφεί 26.751 περιστατικά, ενώ το 2024 οι «πολύ σοβαρές» περιπτώσεις μειώθηκαν σε 51, από 106 το 2018 και 77 το 2019.
Το 2024, 2.864 πλοία ενεπλάκησαν σε περιστατικά: 1.265 φορτηγά πλοία (cargo), 625 επιβατηγά, 457 αλιευτικά, 389 πλοία υπηρεσιών και 128 λοιπά πλοία.
Βάσει των στοιχείων, παρατηρήθηκε αύξηση στα φορτηγά και στα πλοία υπηρεσιών, αλλά μείωση στα επιβατηγά και αλιευτικά.
Σύμφωνα με τον δείκτη συχνότητας ατυχημάτων, τα επιβατηγά πλοία (247) και τα φορτηγά (147) παρουσίασαν τους υψηλότερους δείκτες για το 2024.
Παράλληλα, από το σύνολο των 26.751 ατυχημάτων της δεκαετίας, το 61,1% σημειώθηκε εντός των ορίων της Ε.Ε. και το 38,9% εκτός.
Στην Ευρώπη, η γεωγραφική κατανομή έχει ως εξής: Βόρειος Ατλαντικός: 37,3%, Μεσόγειος Θάλασσα: 29,1%, Βαλτική Θάλασσα: 18,7% και Αρκτική Θάλασσα: 7,8%.
Όμως, η Μεσόγειος, παρότι καταγράφει λιγότερα περιστατικά από τον Βόρειο Ατλαντικό, παραμένει κρίσιμη περιοχή λόγω του υψηλού όγκου εμπορικής και επιβατικής δραστηριότητας.
Θάνατοι και τραυματισμοί
Από το 2015 έως το 2024, 609 ζωές χάθηκαν σε 416 ατυχήματα, με την πλειονότητα (78,4%) να αφορά μέλη πληρώματος. Το 2024, οι βασικές αιτίες θανάτων σχετίζονται με πτώσεις, γλιστρήματα και συγκρούσεις πλοίων.
Σχετικά με τους τραυματισμούς, ο αριθμός ανήλθε σε 7.479 τη δεκαετία, με 84,7% των περιστατικών να αφορά και πάλι το πλήρωμα.
Οι πιο συχνές αιτίες ήταν οι σωματικές καταπονήσεις και οι πτώσεις. Σε ό,τι αφορά τις απώλειες και ζημιές πλοίων, το 2024 χάθηκαν 13 πλοία, αριθμός ο οποίος ήταν μειωμένος κατά 18,8% σε σχέση με το 2023.
Παράλληλα, 785 πλοία υπέστησαν ζημιές (αύξηση 12,1%), ενώ 779 πλοία χρειάστηκαν βοήθεια από την ξηρά και 24, κυρίως αλιευτικά, εγκαταλείφθηκαν.
Συμπεριφορές
Η EMSA υπογραμμίζει ότι το 64,5% των ναυτικών ατυχημάτων συνδέεται με ανθρώπινες ενέργειες, ενώ το 50,5% των παραγόντων που συνέβαλαν σε αυτά αποδίδεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Συνολικά, σχεδόν 8 στα 10 περιστατικά (78,8%) σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον ανθρώπινο παράγοντα – γεγονός που επιβεβαιώνει τη διαχρονική ανάγκη για εκπαίδευση, επαγγελματική εγρήγορση και safety culture σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας των πλοίων.
Σύμφωνα με την EMSA, το 2024 αναφέρθηκαν 48 περιστατικά ρύπανσης, αριθμός μειωμένος κατά 12,7% σε σύγκριση με το 2023.
Η EMSA επισημαίνει ότι η πρόοδος αυτή αποδίδεται στις βελτιωμένες διαδικασίες πρόληψης και ελέγχου, αλλά υπογραμμίζει ότι κάθε περιστατικό εξακολουθεί να έχει σημαντικές οικολογικές επιπτώσεις.
Παράλληλα, την περίοδο 2015-2024, οι εθνικοί φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησαν 1.123 έρευνες, εκ των οποίων 950 οδήγησαν σε δημοσιευμένες αναφορές ασφάλειας.
Το 2024 ξεκίνησαν μόλις 60 νέες έρευνες, σημειώνοντας πτώση 34% σε σχέση με το προηγούμενο έτος – μια τάση που, όπως αναφέρει η EMSA, πρέπει να αντιστραφεί ώστε να διασφαλιστεί η συνεχής βελτίωση των πρακτικών ασφαλείας.
Τέλος, στη δεκαετία εκδόθηκαν 2.426 συστάσεις ασφάλειας, εκ των οποίων το 43,6% αφορούσε διαδικασίες που σχετίζονται με τα πλοία – επιβεβαιώνοντας ότι οι οργανωτικές και λειτουργικές πρακτικές παραμένουν κρίσιμος παράγοντας στην πρόληψη ατυχημάτων.
Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, η έκθεση της EMSA σκιαγραφεί μια γενικά θετική εικόνα για τη ναυτική ασφάλεια στην Ε.Ε., με μειωμένα περιστατικά, λιγότερες απώλειες πλοίων και ανθρώπων, αλλά συνεχιζόμενες προκλήσεις στον ανθρώπινο παράγοντα και στην πειθαρχία των διαδικασιών.
Η πρόοδος είναι εμφανής, ωστόσο, όπως σημειώνει η Υπηρεσία, η ασφάλεια στη θάλασσα δεν είναι ποτέ δεδομένη – απαιτεί διαρκή εγρήγορση, τεχνολογική καινοτομία και συνεργασία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
