Επίσημα μέτρα κατά του «σκιώδους στόλου» λαμβάνει για πρώτη φορά το Πεκίνο, εισάγοντας, από τις αρχές Νοεμβρίου, αυστηρούς κανόνες αποκλεισμού σε παλαιά και ύποπτα δεξαμενόπλοια, στους 4 τερματικούς σταθμούς του λιμανιού Huangdao, τη βασικότερη πύλη εισόδου πετρελαίου στην Κίνα.
Η κίνηση αυτή έρχεται σε συνέχεια της πρόσφατης απόφασης των ΗΠΑ, να χαρακτηρίσουν έναν από τους τερματικούς σταθμούς του λιμανιού, τον Dongjiakou, ως παραλήπτη ιρανικού πετρελαίου από δεξαμενόπλοιο του «σκιώδους στόλου», σηματοδοτώντας μια στροφή του Πεκίνου απέναντι σε ένα δίκτυο πλοίων που παρακάμπτουν τους διεθνείς περιορισμούς.
Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στην υιοθέτηση του 19ου πακέτου κυρώσεων, που με την οριστική έγκριση από τα κράτη-μέλη θα περιλάβει ονόματα εταιρειών και θα αποτελέσει το πιο εκτεταμένο πλέγμα μέτρων κατά της Μόσχας.
Η ανακοίνωση
Σύμφωνα με ανακοίνωση που δημοσιοποίησαν οι αρμόδιες κινεζικές αρχές και αποκάλυψε το
Reuters, από την 1η Νοεμβρίου θα απαγορεύεται η είσοδος πλοίων που χρησιμοποιούν πλαστούς αριθμούς του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και δεξαμενόπλοιων ηλικίας άνω των 31 ετών στους τερματικούς σταθμούς του λιμανιού Huangdao της ανατολικής Κίνας.
Όταν μιλάμε για πλαστούς αριθμούς ΙΜΟ, εννοούμε ότι ορισμένα πλοία -κυρίως από τον
λεγόμενο «σκιώδη στόλο»- δηλώνουν ψεύτικο ή κλεμμένο αριθμό για να κρύψουν την πραγματική τους ταυτότητα.
Άνω των 31 ετών
Επίσης, η απόφαση να περιοριστεί η πρόσβαση σε παλαιά δεξαμενόπλοια άνω των 31 ετών δεν είναι τυχαία.
Τα πλοία αυτά θεωρούνται υψηλού κινδύνου, καθώς παρουσιάζουν μεγαλύτερες πιθανότητες βλάβης ή ατυχήματος, ειδικά όταν λειτουργούν χωρίς επαρκή συντήρηση ή διεθνή ασφαλιστική κάλυψη.
Η πλειονότητα του λεγόμενου «σκιώδους στόλου», που μεταφέρει πετρέλαιο υπό κυρώσεις, στηρίζεται ακριβώς σε τέτοιου τύπου παλαιά δεξαμενόπλοια.
Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο των τερματικών σταθμών, που ήλθε σε γνώση του Reuters, τα πλοία που θα διαθέτουν άκυρα ή ληγμένα πιστοποιητικά από διάφορους διεθνείς οργανισμούς θα απαγορεύεται να προσεγγίζουν στο λιμάνι Huangdao της ανατολικής Κίνας, όπως και τα πλοία με ιστορικό ρύπανσης ή ατυχημάτων τα τελευταία τρία χρόνια.
Σύστημα βαθμολόγησης
Οι διαχειριστές των τερματικών σταθμών, επίσης, εισάγουν ένα σύστημα βαθμολόγησης που
αξιολογεί το επίπεδο κινδύνου των πλοίων. Όσο παλαιότερο είναι το πλοίο, τόσο χαμηλότερη είναι η βαθμολογία του.
Με μέγιστη βαθμολογία το 100, τα πλοία με βαθμολογία κάτω από 55 θεωρούνται υψηλού κινδύνου και θα απαγορεύεται η πρόσδεσή τους.
Το σύστημα βαθμολόγησης λαμβάνει επίσης υπόψη τον νηογνώμονα του πλοίου και την
κάλυψη ευθύνης για ρύπανση, όπως δείχνει το έγγραφο.
Τα μέτρα στοχεύουν ουσιαστικά τον «σκιώδη στόλο» – ένα δίκτυο πλοίων που μεταφέρει
ιρανικό και ρωσικό πετρέλαιο, παρακάμπτοντας τις δυτικές κυρώσεις, μέσω αλλαγών σημαίας, απενεργοποίησης συστημάτων εντοπισμού ή εικονικών εγγράφων.
Η απόφαση ακολουθεί την πρόσφατη ενέργεια των Ηνωμένων Πολιτειών, να χαρακτηρίσουν έναν τερματικό σταθμό του, τον γειτονικό Dongjiakou, ως παραλήπτη ιρανικού πετρελαίου, που μεταφέρθηκε από πλοία υπό κυρώσεις.
Το λιμάνι του Qingdao, με τους τερματικούς σταθμούς του Huangdao και Dongjiakou, αποτελεί τη βασική πύλη εισόδου ιρανικού πετρελαίου στην Κίνα και έναν από τους σημαντικότερους ενεργειακούς κόμβους της Ασίας.
Το ίδιο λιμάνι χρησιμοποιούνταν και σε βασικό δίαυλο εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου στην Κίνα, παρά το αυστηρό καθεστώς κυρώσεων που έχουν επιβάλει οι Ηνωμένες Πολιτείες
και η Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι ο «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας, πέρα από τη μεταφορά πετρελαίου υπό
κυρώσεις, φέρεται να χρησιμοποιείται και για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως η εκτόξευση
drones για αναγνώριση και επιθέσεις σε αεροδρόμια ή η αποκοπή υποθαλάσσιων καλωδίων.
Τα πλοία αυτά απενεργοποιούν τα συστήματα εντοπισμού, παραποιούν έγγραφα και κινούνται με γηρασμένα δεξαμενόπλοια, αυξάνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων και ρύπανσης.
Στις αρχές του 2025, ο στόλος αυτός ξεπερνούσε τα 900 πλοία, με μέση ηλικία άνω των 20 ετών, ενώ λιγότερα από τα μισά έχουν μέχρι σήμερα ενταχθεί στις λίστες κυρώσεων της Ε.Ε.
Σε πρόσφατη ομιλία της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι το 19ο πακέτο θα στοχεύει «τα χρηματοοικονομικά κενά που χρησιμοποιεί η Ρωσία, για να αποφύγει τις κυρώσεις».
Το πακέτο κυρώσεων
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση σκληραίνει περαιτέρω τη στάση της απέναντι στη Μόσχα, σχετικά με το 19ο πακέτο κυρώσεων που αποφασίστηκε τον Σεπτέμβριο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στοχεύει όχι μόνο ρωσικές αλλά και ξένες εταιρείες που κατηγορούνται ότι
διευκολύνουν την παράκαμψη των περιορισμών.
Η οριστική έγκριση, που απαιτεί ομοφωνία από τα κράτη-μέλη, θα συνοδευτεί από τη δημοσιοποίηση παραρτήματος με τα ονόματα των εταιρειών και θα αποτελέσει το πιο εκτεταμένο πλέγμα περιορισμών της Ε.Ε. κατά της Μόσχας.
Ένα προσχέδιο παραρτήματος των κυρώσεων, που έχει δει το POLITICO, αποκαλύπτει ότι θα
στοχευθούν τράπεζες, επιχειρήσεις και εταιρείες ενέργειας, αλλά και 120 νέα δεξαμενόπλοια που φέρεται να αποτελούν μέρος του «σκιώδους στόλου» που μεταφέρει ρωσικά ορυκτά καύσιμα, παραβιάζοντας το ανώτατο όριο τιμών πετρελαίου και τους κανόνες που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από το Κρεμλίνο, το 2014.
Εννέα ξένες τράπεζες
Μεταξύ των οντοτήτων που αντιμετωπίζουν κυρώσεις είναι εννέα ξένες τράπεζες, δύο εταιρείες
εμπορίας πετρελαίου, μια σειρά ειδικών οικονομικών ζωνών, ένα διεθνές ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων και, ακόμη, ένα ψηφιακό νόμισμα σταθερής αξίας, που ρυθμίζεται εκτός Ρωσίας.
Εταιρείες από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κιργιζιστάν και το Τατζικιστάν περιλαμβάνονται
στον κατάλογο, αλλά ο αριθμός των κινεζικών εταιρειών είναι περιορισμένος – αν και είναι πιθανό να προστεθούν κι άλλες.
Το παράρτημα περιλαμβάνει επίσης χώρο για την προσθήκη λιμένων τρίτων χωρών.
