Η Ελλάδα εξακολουθεί να κατέχει τα «πρωτεία» στη διεθνή ναυτιλία, παραμένοντας στην πρώτη θέση παγκοσμίως ως προς το μέγεθος του στόλου, σε όρους χωρητικότητας
(deadweight tonnage – dwt).
Σύμφωνα με την έκθεση UNCTAD Review of Maritime Transport, αν και ο ελληνόκτητος στόλος έρχεται δεύτερος στον κόσμο σε αριθμό πλοίων (5.124 – ως τον Ιανουάριο του 2025), σε χωρητικότητα ξεπέρασε τον στόλο της Κίνας και της Ιαπωνίας, που ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη θέση αντίστοιχα.
Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνει τον στρατηγικό ρόλο της ελληνικής ναυτιλίας στην παγκόσμια
αλυσίδα μεταφορών, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν συστηματικά σε σύγχρονα και ενεργειακά αποδοτικά πλοία, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους, σε μια
περίοδο έντονης γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας.
Η UNCTAD καταγράφει ότι η συνολική χωρητικότητα του ελληνόκτητου στόλου ανέρχεται σε 397,6 εκατ. dwt (το 16,4% της παγκόσμιας χωρητικότητας), με απόσταση από τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο, αυτόν της Κίνας (347,2 εκατ. dwt), και τον τρίτο της Ιαπωνίας (240,6 εκατ. dwt).
Σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα διατήρησε την πρωτιά, κρατώντας την απόσταση από τους βασικούς ανταγωνιστές της.
Αυτό οφείλεται τόσο στις στρατηγικές παραγγελίες νεότευκτων πλοίων όσο και στη συνεχή αντικατάσταση παλαιότερων μονάδων με πιο αποδοτικά και «πράσινα» πλοία.
Στη δεκάδα ακολουθούν, μετά την Κίνα και την Ιαπωνία, χώρες όπως η Σιγκαπούρη (153,4 εκατ. dwt), το Χονγκ Κονγκ (139,5 εκατ. dwt), η Νότια Κορέα (98,5 εκατ. dwt) και η Γερμανία (71,5 εκατ. dwt), ενώ παρατηρείται άνοδος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (57,4 εκατ. dwt), που επιχειρούν να εδραιωθούν ως ναυτιλιακός κόμβος στη Μέση Ανατολή.
Μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2025, ο παγκόσμιος στόλος αριθμούσε 112.500 πλοία, με συνολική μεταφορική ικανότητα 2,44 δισ. dwt, παρουσιάζοντας αύξηση 3,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Επιπρόσθετα, όπως αποτυπώνουν τα στοιχεία της UNCTAD, το 8% του στόλου, που βρίσκεται
ήδη σε λειτουργία, και το 53% του υπό ναυπήγηση τροφοδοτούνται με εναλλακτικά καύσιμα, στοιχείο που δείχνει τη σταδιακή μετάβαση προς μια πιο «πράσινη» ναυτιλία.
Αξία στόλου
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνόκτητη ναυτιλία δεν πρωταγωνιστεί μόνο σε χωρητικότητα, αλλά και σε αξία στόλου, καθώς, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση, καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, με ποσοστό 10,6% της αξίας του παγκόσμιου στόλου ή 161,12 δισ. δολάρια (+13 δισ. δολ. μέσα σε δύο χρόνια).
Η Κίνα βρίσκεται στην κορυφή με ποσοστό 12,4% (188,48 δισ. δολ.) και η Ιαπωνία στην τρίτη
θέση με ποσοστό 10,1% (153,52 δισ. δολ.).
Την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σιγκαπούρη, με 7,3% και 5,6% αντίστοιχα.
Να σημειωθεί ότι η αξία του παγκόσμιου στόλου ανέρχεται σε 1,52 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Με βάση τους αναλυτές, η αξία του στόλου παρουσίασε αύξηση, αντανακλώντας την άνοδο της ζήτησης για μεταφορές αλλά και τη στρατηγική των πλοιοκτητών να επενδύουν σε δεξαμενόπλοια και πλοία μεταφοράς LNG, τομέας που γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη, λόγω της ενεργειακής μετάβασης.
Με φόντο τα στοιχεία για τις ναυπηγήσεις, υπογραμμίζεται ότι η αύξηση των παραδόσεων πλοίων, το 2024, αντανακλά την έντονη δραστηριότητα των δύο προηγούμενων ετών, η οποία
ενισχύθηκε από τις αναταράξεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, τις ευνοϊκές συνθήκες της αγοράς
και τα ισχυρά κέρδη της μεταπανδημικής περιόδου, ιδιαίτερα στον κλάδο των containerships.
Η σύνθεση του βιβλίου παραγγελιών αποτυπώνει τις στρατηγικές ανανέωσης στόλου, τους στόχους απανθρακοποίησης και την ανάγκη συμμόρφωσης με αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Χαρακτηριστικό στοιχείο του 2024 αποτέλεσε η έλλειψη «slots» παράδοσης, λόγω της έκρηξης νέων παραγγελιών και των υψηλών τιμών ναυπηγήσεων, με αποτέλεσμα την επανενεργοποίηση κινεζικών ναυπηγείων για την κάλυψη της ζήτησης.
Συνολικά, οι νέες παραγγελίες σε tonnage αυξήθηκαν πάνω από 50% σε σχέση με το 2023, ενώ το παγκόσμιο βιβλίο παραγγελιών ενισχύθηκε κατά 10,2%.
Ειδικότερα, στις αρχές του 2024, το βιβλίο παραγγελιών αντιστοιχούσε στο 12,3% του ενεργού παγκόσμιου στόλου, από 11,1% έναν χρόνο πριν.
Μέχρι τις αρχές του 2025, ο δείκτης είχε ανέλθει στο 15%, ποσοστό που παραμένει μεν μέτριο σε ιστορική σύγκριση -ιδίως αν ληφθεί υπόψη το 52% του 2009 ή το 19% του 2014-, αλλά
διαφοροποιείται σημαντικά ανά τομέα.
Ενδεικτικά, οι παραγγελίες LNG carriers αντιστοιχούν στο 51,3% και τα containerships στο 24,6% του παγκόσμιου στόλου σε gross tonnage, ενώ τα bulkers και τα δεξαμενόπλοια κινούνται χαμηλότερα, στο 10% και 7,5% αντίστοιχα.
Αβεβαιότητα
Παρά τα θετικά στοιχεία, η UNCTAD προειδοποιεί ότι η ναυτιλία εισέρχεται σε περίοδο εύθραυστης ανάπτυξης και αυξανόμενης αβεβαιότητας.
Για το 2025, προβλέπεται σχεδόν στασιμότητα στη θαλάσσια μεταφορά φορτίων, με αύξηση μόλις 0,5% σε όγκο.
Οι βασικοί λόγοι είναι: Οι γεωπολιτικές εντάσεις, που οδηγούν σε αλλαγές δρομολογίων, παρακάμψεις επικίνδυνων περιοχών, όπως η Ερυθρά Θάλασσα, και αύξηση του κόστους, η επιβολή νέων δασμών και οι αλλαγές στις εμπορικές ροές, που επηρεάζουν την παγκόσμια ισορροπία, και η ενεργειακή μετάβαση, που περιορίζει τη ζήτηση για άνθρακα και πετρέλαιο, ενώ αυξάνει το ενδιαφέρον για LNG και κρίσιμα ορυκτά.
Η UNCTAD επισημαίνει δε ότι οι ναύλοι παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κρίση της Ερυθράς Θάλασσας το 2024.
Τέλος, η έκθεση καταγράφει ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της ναυτιλίας αυξήθηκαν κατά 5% το 2024 και -ταυτόχρονα οι κυβερνοεπιθέσεις αναδεικνύονται σε κρίσιμο κίνδυνο.
Η ελληνική σημαία παραμένει στις 10 πρώτες
Η UNCTAD εξετάζει και τα στοιχεία που αφορούν τις σημαίες νηολόγησης, με τη «γαλανόλευκη» να παραμένει στη δεκάδα, καταλαμβάνοντας την 9η θέση.
Ωστόσο, σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση, το ποσοστό του παγκόσμιου στόλου που φέρει ελληνική σημαία κατέγραψε μείωση κατά 4,8%, το 2024.
Με βάση τα ίδια στοιχεία, τα πλοία που φέρουν ελληνική σημαία ανέρχονται σε 1.203 και η συνολική χωρητικότητά τους καταλαμβάνει το 2,2% του παγκόσμιου στόλου.
Όπως έχει γράψει η «Ν», το τελευταίο διάστημα η «γαλανόλευκη» χάνει διαρκώς δυνάμεις, όμως σε ό,τι αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά το ελληνικό νηολόγιο είναι από τα κορυφαία στον κόσμο, αφού έχει πολύ υψηλές βαθμολογίες σε επίπεδο Paris MOU και Tokyo MOU, ενώ
συμμετέχει και στο πρόγραμμα Qualship 21 της αμερικανικής ακτοφυλακής.
Επισημαίνεται ότι η ελληνική πολιτεία έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ψηφιακής αναβάθμισης του ελληνικού νηολογίου, μέσω της δημιουργίας του e-νηολογίου αλλά και της προετοιμασίας του e-ναυτολογίου.
Τα μεγαλύτερα ζητήματα που αντιμετωπίζει το ελληνικό νηολόγιο, όπως έχουν καταγραφεί από τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες, είναι η γραφειοκρατία, η έλλειψη Ελλήνων ναυτικών, η ψηφιοποίηση αλλά και οι αργοί ρυθμοί απόκρισης στις ανάγκες των πλοίων σε 24ωρη βάση.
Επίσης, με βάση τις ανακοινώσεις στις οποίες έχει προβεί ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, εντός του φθινοπώρου αναμένεται το σχέδιο νόμου για τη ναυτική εκπαίδευση.
Σύμφωνα με τα ετήσια στοιχεία της UNCTAD για τις Top-10 σημαίες του κόσμου, στην κορυφή παρέμεινε η Λιβερία, στη δεύτερη θέση είναι ο Παναμάς, ενώ τα Νησιά Μάρσαλ είναι στην τρίτη θέση σταθερά.
Επισημαίνεται ότι τα τρία αυτά νηολόγια έχουν το 45,1% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε όρους dwt.
Την ίδια ώρα, τα 10 κορυφαία registries καλύπτουν το 76,7% της παγκόσμιας χωρητικότητας, το 38,9% του αριθμού των πλοίων και το 72,5% της αξίας του στόλου.
Επίσης, μεταξύ των δέκα κορυφαίων, το νηολόγιο της Μάλτας κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση το 2024 (10,4%).
Στον αντίποδα, πέραν της Ελλάδας, χώρες όπως οι Μπαχάμες, η Κίνα, τα Νησιά Μάρσαλ και ο Παναμάς σημείωσαν μικρές μειώσεις στη συνολική χωρητικότητα (dwt).
