Με γοργούς ρυθμούς αναπτύσσεται η ηλεκτροκίνηση στη ναυτιλία, με την αγορά ηλεκτρικών πλοίων να σημειώνει ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 21%, φτάνοντας τα 18,39 δισ. δολάρια έως το 2032, από 4,85 δισ. δολάρια το 2025.
Σύμφωνα με ανάλυση της Bureau Veritas, η στροφή προς την ηλεκτροκίνηση δεν είναι τυχαία: οι αυστηρότερες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, τα αυξημένα κόστη καυσίμων και συντήρησης, αλλά και τα κίνητρα πράσινης χρηματοδότησης ενισχύουν τη μετάβαση.
Οι πρώτοι που υιοθετούν την τεχνολογία -κυρίως ferries που εξυπηρετούν πορθμεία, offshore
vessels και ρυμουλκά- αποκτούν πλεονέκτημα.
Ήδη, περισσότερα από 1.000 πλοία παγκοσμίως χρησιμοποιούν ή δοκιμάζουν μπαταρίες, ενώ εκατοντάδες άλλα ναυπηγούνται με υβριδική πρόωση.
Η ανάπτυξη επικεντρώνεται κυρίως σε πλοία μικρών αποστάσεων, όπου η κατανάλωση καυσίμων είναι υψηλή κατά τους ελιγμούς και τις λιμενικές λειτουργίες.
Η εμπειρία δείχνει ότι τα ηλεκτρικά και υβριδικά πλοία μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τις
εκπομπές ρύπων, να μειώσουν τον θόρυβο και να αυξήσουν την ενεργειακή αποδοτικότητα.
Παράλληλα, ενισχύουν τη βιωσιμότητα των λιμένων, που αντιμετωπίζουν έντονες πιέσεις για μείωση των ρύπων στις τοπικές κοινωνίες.
Μπαταρίες Li-ion
Αυτή τη στιγμή, οι μπαταρίες ιόντων λιθίου αποτελούν την κυρίαρχη τεχνολογία, προσφέροντας υψηλή ενεργειακή πυκνότητα και αξιοπιστία.
Ωστόσο, συνοδεύονται από προκλήσεις: υψηλό βάρος και όγκο, ανάγκη προηγμένων συστημάτων διαχείρισης (Battery Management Systems), αυστηρή ψύξη και αυξημένους κινδύνους θερμικής διαφυγής.
Την ίδια ώρα, η ανάπτυξη της ηλεκτρικής ενέργειας από την ξηρά (Onshore Power Supply – OPS) επιτρέπει στα πλοία να τροφοδοτούνται από το ηλεκτρικό δίκτυο του λιμένα κατά την παραμονή τους. Αυτό μειώνει δραστικά τις εκπομπές, τις δονήσεις και τον θόρυβο.
Ωστόσο, η πραγματική αξία του OPS εξαρτάται από το «αποτύπωμα» του ηλεκτρισμού. Αν η ηλεκτροπαραγωγή βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα, τα περιβαλλοντικά οφέλη περιορίζονται. Συνεπώς, η ναυτιλιακή ηλεκτροκίνηση πρέπει να συνδέεται με την ευρύτερη ενεργειακή μετάβαση των λιμένων και την αξιοποίηση ΑΠΕ.
Ποια είναι τα βασικά εμπόδια για την τεχνολογία
Η πορεία προς την ηλεκτροκίνηση δεν είναι απλή. Τα βασικά εμπόδια που αναδεικνύονται
στην ανάλυση είναι το υψηλό κόστος επένδυσης, η απουσία τυποποίησης, η ασφάλεια και η περιορισμένη αυτονομία για πλοία μεγάλων αποστάσεων.
Για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί, η βιομηχανία στρέφεται σε υβριδικά μοντέλα πρόωσης, όπου οι μπαταρίες συνδυάζονται με κινητήρες καυσίμου ή στα λεγόμενα συστήματα battery
swapping, που επιτρέπουν την ταχεία αντικατάσταση μπαταριών σε λιμένες.
Επίσης, χρηματοδοτικά εργαλεία όπως τα πράσινα δάνεια και τα ESG funds βοηθούν στην κάλυψη του κόστους, ενώ οι εκάστοτε νηογνώμονες (BV, DNV κ.ά.) διαμορφώνουν κανόνες ασφαλείας και λειτουργίας.
Από την πλευρά του, ο αμερικανικός νηογνώμονας ABS επισημαίνει ότι η βιομηχανία χρειάζεται πιο εκτεταμένη έρευνα για τη συμπεριφορά των μπαταριών, αλλά και ισχυρότερα πρωτόκολλα διαχείρισης κινδύνων για να εξασφαλιστεί η ασφαλής χρήση τους σε μεγάλη κλίμακα.
Εκτός των ζητημάτων ασφάλειας, στη μελέτη του ABS αναλύεται η τεχνολογική ωριμότητα και τα πλεονεκτήματα διαφορετικών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Οι σημερινές λύσεις βασίζονται κυρίως σε μπαταρίες λιθίου-ιόντων, οι οποίες έχουν ήδη βρει εφαρμογή σε υβριδικά ή πλήρως ηλεκτρικά πλοία.
Ωστόσο, εξετάζονται και έξι νέες γενιές μπαταριών που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, αξιολογώντας τη χρησιμότητά τους στη ναυτιλία και σε υπεράκτια έργα.
Η προοπτική αυτών των τεχνολογιών είναι να ενισχύσουν την αυτονομία των πλοίων, να μειώσουν την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και να επιτρέψουν την ευκολότερη ενσωμάτωση με εναλλακτικά καύσιμα και συστήματα πρόωσης χαμηλών εκπομπών.
Έντονη κινητικότητα σε εγχώριο επίπεδο
Στην Ελλάδα, οι πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η ηλεκτροκίνηση έχει μπει στην ατζέντα.
Η Saronic Ferries έχει ανακοινώσει στόχο για αποκλειστικά ηλεκτρικό στόλο έως το 2040, ενώ -σύμφωνα με την εταιρεία- προχωρά σε ένα ακόμη σημαντικό βήμα: το πρώτο πλήρως
ηλεκτρικό πλοίο στην Ελλάδα, ενισχύοντας τη δέσμευσή της για το μέλλον της ναυτιλίας και της
βιωσιμότητας.
Παράλληλα, η γραμμή Πέραμα-Παλούκια, που εξυπηρετεί περίπου 7 εκατομμύρια επιβάτες και 4 εκατομμύρια οχήματα ετησίως, θεωρείται ιδανική για πιλοτική εφαρμογή λόγω της μικρής της απόστασης (λιγότερα από 5 ναυτικά μίλια).
Ωστόσο, η υλοποίηση παραμένει περίπλοκη. Όπως αναδείχθηκε σε σχετικές διαβουλεύσεις, η έλλειψη θεσμικού πλαισίου, τα ανεπαρκή χρηματοδοτικά κίνητρα και η απουσία υποδομών φόρτισης είναι τα βασικά εμπόδια.
Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων θα κρίνει την ταχύτητα με την οποία η Ελλάδα μπορεί να περάσει από τα σχέδια στην πράξη.
Ευρύτερα, η ηλεκτροκίνηση ενισχύεται και από τη ρυθμιστική πίεση. Η Ε.Ε., με το πακέτο Fit for 55, απαιτεί σημαντική μείωση εκπομπών, ενώ ο ΙΜΟ στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Βάσει των σχετικών εκτιμήσεων, η ηλεκτροκίνηση δεν είναι απλώς ένα πράσινο στοίχημα, αλλά μια τεχνολογική και οικονομική πραγματικότητα που αναδιαμορφώνει τη ναυτιλία.
Για να αξιοποιηθεί πλήρως, απαιτείται συντονισμός ανάμεσα σε τεχνολογία, κανονισμούς, υποδομές και επενδύσεις.
