Σοβαρές ανησυχίες για τον «οδικό χάρτη» απανθρακοποίησης της ναυτιλίας – Net-Zero Framework (NZF), ο οποίος αναμένεται να τεθεί προς υιοθέτηση στα μέσα Οκτωβρίου στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό, εκφράζουν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ναυτιλιακούς ομίλους στον κόσμο.
Ειδικότερα, 19 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων και ελληνικών συμφερόντων, οι οποίες ελέγχουν περισσότερα από 1.200 ποντοπόρα πλοία, συνολικής μεταφορικής ικανότητας άνω των 150 εκατ. dwt, αναδεικνύουν τα μεγάλα πρακτικά προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στη βιομηχανία, αλλά και στην παγκόσμια οικονομία, μια συμφωνία που προέκυψε μετά από μεγάλους συμβιβασμούς.
«Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η φωνή του κλάδου θα ακουστεί και θα ληφθεί υπόψη από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων», σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με την κοινή δήλωση: «Είναι ουσιώδες το “IMO NZF” να εφαρμόσει μέτρα για τα αέρια του θερμοκηπίου (GHG) που να είναι κατάλληλα για τον σκοπό τους, παρέχοντας κίνητρα για διαθέσιμες μεταβατικές επιλογές και δίνοντας τα σωστά σήματα στην αγορά ώστε να καταστεί δυνατή η απανθρακοποίηση του ναυτιλιακού τομέα, αποφεύγοντας υπερβολικά οικονομικά βάρη και πληθωριστικές πιέσεις στον τελικό καταναλωτή».
Μάλιστα προσθέτουν ότι: «Αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω κατευθυντήριων γραμμών που θα εκδοθούν μετά την υιοθέτηση. Πιστεύουμε ότι απαιτούνται κρίσιμες τροποποιήσεις στο IMO NZF, περιλαμβανομένης της εξέτασης ρεαλιστικών στόχων και ορίων, κατανομής πλεονασμάτων και επιβραβεύσεων για τη στήριξη της μετάβασης και των ΜμΕ, με διαφάνεια στη διαχείριση των κεφαλαίων, προτού εξεταστεί η υιοθέτηση του κανονισμού».
Μεγάλες επενδύσεις
Η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει ήδη αναλάβει ιδιαίτερα κοστοβόρες πρωτοβουλίες, με μεγάλες επενδύσεις για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των πλοίων.
«Συλλογικά, έχουμε πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και του ανθρακικού αποτυπώματος των υφιστάμενων στόλων μας, πέραν των παραγγελιών για υπερσύγχρονα νέα πλοία. Είναι ζωτικής σημασίας να συνεχίσουμε να ενθαρρυνόμαστε να επενδύουμε προς αυτή την κατεύθυνση, διασφαλίζοντας παράλληλα ασφαλείς, αξιόπιστες και ανταγωνιστικές επιχειρησιακές λειτουργίες», σημειώνουν χαρακτηριστικά στην κοινή τους ανακοίνωση.
Και προσθέτουν: «Αναγνωρίζοντας τη σημασία ενός παγκόσμιου πλαισίου για τον ναυτιλιακό τομέα, επιθυμούμε να τονίσουμε ότι το IMO NZF, όπως έχει σήμερα οριστεί, στερείται μιας ολοκληρωμένης εκτίμησης επιπτώσεων και, κυρίως, ενδιάμεσων σημείων ελέγχου διαθεσιμότητας καυσίμων – αντίστοιχων με προηγούμενες κανονιστικές αλλαγές στα καύσιμα, όπως το IMO 2020. Όπως έχει τώρα, δεν πιστεύουμε ότι το IMO NZF θα λειτουργήσει αποτελεσματικά για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας σύμφωνα με τη στρατηγική του IMO 2023, ούτε ότι θα διασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού, όπως προορίζεται. Αυτό μας προκαλεί βαθύτατη ανησυχία».
Τα σημεία
Ειδικότερα, τα σημεία που έχουν επισημάνει και τα οποία θα καταστήσουν προβληματική την πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας είναι τα εξής:
“Τα προτεινόμενα όρια έντασης καυσίμου (fuel intensity) χαρακτηρίζονται από υπερβολικά άμεση και απότομη μείωση, επιβάλλοντας αντίστοιχους με το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο FuelEU στόχους κατά τουλάχιστον μία δεκαετία νωρίτερα. Δεδομένου του χρόνου που απαιτείται για την προσαρμογή των παγκόσμιων υποδομών και των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και για τον σχεδιασμό, τη δοκιμή, την κατασκευή, την αναβάθμιση και την παράδοση των νέων συμβατών πλοίων από τη ναυτιλιακή βιομηχανία, πρέπει να αναφερθεί ότι το τρέχον πλαίσιο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει αυτή τη μετάβαση. Αντίθετα, επιβάλλει μια απότομη στροφή και επιβραβεύει την αποκλειστική χρήση τεχνολογιών που δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως, ούτε έχουν αξιολογηθεί επαρκώς ως προς την ασφάλεια.
“Τα όρια αυτά και τα στενά περιθώρια επιβράβευσης που ενσωματώνονται στο IMO NZF δεν λαμβάνουν υπόψη τη σημασία μιας ρεαλιστικής και βιώσιμης μεταβατικής περιόδου, μειώνοντας τα κίνητρα για επενδύσεις τόσο σε μεταβατικές όσο και σε λύσεις Zero-or-Near-Zero (ZNZ).
“Δεν υπάρχει σαφήνεια στη διακυβέρνηση ή στο πώς θα χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν μέσω του IMO NZF, ειδικά σε ό,τι αφορά την παροχή κινήτρων στις ναυτιλιακές εταιρείες για επενδύσεις σε γνωστά εναλλακτικά καύσιμα και βελτιώσεις αποδοτικότητας.
“Αγνοείται το επιχειρηματικό υπόβαθρο για ουσιαστικά μεταβατικά καύσιμα, όπως τα βιοκαύσιμα και το LNG. Ο περιορισμός των κινήτρων για επενδύσεις στην αλυσίδα αξίας του LNG καταργεί μία από τις μελλοντικές οδούς απανθρακοποίησης με μηδενικές καθαρές εκπομπές, μέσω βιο- και συνθετικού μεθανίου/LNG.
“Η αποτυχία παροχής κινήτρων για επενδύσεις σε γνωστές και διαθέσιμες μεταβατικές τεχνολογίες με καθιερωμένα πρότυπα, και η αποκλειστική εστίαση σε μη αποδεδειγμένες λύσεις, θα οδηγήσει την πλειονότητα της ναυτιλίας σε ένα μοντέλο «pay-to-emit» (πληρωμή για εκπομπές). Αυτό θα επιβαρύνει δυσανάλογα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), ιδίως όσες δραστηριοποιούνται στον κλάδο της tramp ναυτιλίας.
“Σήμερα, η ναυτιλία καταναλώνει το 3% της παγκόσμιας ενέργειας, βάσει ευρέως διαθέσιμων καυσίμων. Υπό το IMO NZF, ο ναυτιλιακός κλάδος και μόνο θα απαιτεί πάνω από 50 εκατ. τόνους χαμηλών εκπομπών υδρογόνου ετησίως (mtpa) για να καλύψει τους στόχους έως το 2040, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 50% της τότε προβλεπόμενης παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας, η οποία προορίζεται να εξυπηρετεί όλους τους βιομηχανικούς τομείς.
“Συνολικά, το IMO NZF θα συγκεντρώνει περί τα 20-30 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2030, με κίνδυνο να ξεπεράσει σωρευτικά τα 300 δισ. δολάρια έως το 2035, αν ο παγκόσμιος στόλος υστερήσει στους στόχους κατά μόλις 10%.
