Τρεις μεγάλες προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει η παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα, σύμφωνα με την κ. Μαρία Μπερτζελέτου, senior analyst του Signal Group.
Μπορεί η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία να διατηρεί σταθερή δυναμική εντός του 2025, με την Ασία να καθοδηγεί την πορεία, ωστόσο, όπως επισημαίνει η κ. Μπερτζελέτου, τα λιμενικά τέλη των ΗΠΑ στα κινεζικά πλοία, η πράσινη μετάβαση και η διαχείριση της υπερπροσφοράς πλοίων δημιουργούν έντονη ανησυχία στην αγορά.
Και όλα αυτά ενώ υποβόσκει η μάχη μεταξύ των δύο χωρών για την παγκόσμια κυριαρχία στο εμπόριο, την τεχνολογία και τη ναυτιλία.
«Εν όψει της επιβολής λιμενικών δασμών από τις ΗΠΑ σε κινεζικά ναυπηγικά προϊόντα, ενδέχεται να αυξηθεί τελικά το κόστος ναυπηγήσεων, επηρεάζοντας τις παγκόσμιες τιμές νεότευκτων πλοίων και τις μελλοντικές αποφάσεις των εφοπλιστών όσον αφορά νέες παραγγελίες» σημειώνει η κ. Μπερτζελέτου και προσθέτει:
«Ταυτόχρονα, τίθενται στο επίκεντρο και οι απαιτήσεις για την επίτευξη πράσινων στόχων, καθώς και η ανάγκη διαχείρισης της υπερπροσφοράς πλοίων μέσω αυξημένων διαλύσεων κατά την περίοδο 2025-2026».
Γεωπολιτικές εντάσεις
Ύστερα από μια περίοδο συνεχόμενων γεωπολιτικών διαφορών και εστίασης του παγκόσμιου ενδιαφέροντος στη Ρωσία και την Ουκρανία, η φετινή χρονιά σηματοδοτεί μια νέα καμπή που αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά την ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου και την απόδοση της παγκόσμιας ναυλαγοράς, αναφέρει η αναλύτρια κ. Μπερτζελέπου, ενώ παραθέτει τα δεδομένα:
*** Οι παγκόσμιες ισορροπίες διαταράσσονται συνεχώς από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ Δύσης και Ασίας, με επίκεντρο τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
*** Η Ινδία ακολουθεί, ως ισχυρή αναδυόμενη οικονομία, εμφανώς πιο προετοιμασμένη για τη νέα πραγματικότητα της παγκόσμιας αγοράς.
*** Από τον συνεχιζόμενο εμπορικό πόλεμο δασμών, οι πρώτες άμεσες αγορές που επηρεάζονται ουσιαστικά είναι τα δημητριακά και το αργό πετρέλαιο, δύο βασικοί άξονες του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου.
Παγκόσμια οικονομία
Από τις αρχές του έτους, η παγκόσμια οικονομία παρακολουθεί στενά τη διαμόρφωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των ισχυρότερων οικονομιών.
Αυτή η διαδικασία, σημειώνει η αναλύτρια της Signal, φαίνεται να έχει απορροφήσει μεγάλο μέρος των ανησυχιών των αναλυτών. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτό οφείλεται στην εξασθένηση των προηγούμενων γεωπολιτικών κινδύνων ή αν οι εντάσεις του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας προκαλούν σήμερα ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία σε σχέση με τις γεωπολιτικές συγκρούσεις.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, αναδύεται η ανάγκη να εξετάσουμε πόσα και ποια μέτωπα απασχολούν πραγματικά την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία. Είναι η διαμάχη για τους δασμούς ή η γεωπολιτική σύγκρουση; Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα ή οι επικείμενοι λιμενικοί δασμοί που σχεδιάζει η Αμερική σε πλοία κινεζικής ιδιοκτησίας ή συμφερόντων;
Κάθε ένα από αυτά τα ζητήματα φέρει τη δική του ιδιαίτερη βαρύτητα για τον κλάδο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Μαΐου, προσθέτει η κ. Μπερτζελέτου, ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας έχει προσωρινά καταλαγιάσει έπειτα από συμφωνία 90 ημερών για τον δραστικό περιορισμό των δασμών, ενώ βρίσκεται σε αναμονή η επιβολή λιμενικών δασμών από τον Οκτώβριο.
Ωστόσο, σημειώνει χαρακτηριστικά, η γεωπολιτική ένταση και οι απειλές ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα παραμένουν ενεργές:
*** Στις 24 Μαΐου 2025, η Ρωσία εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη αεροπορική επίθεση από την αρχή του πολέμου, πλήττοντας πάνω από 30 πόλεις και χωριά στην Ουκρανία.
*** Όσον αφορά την Ερυθρά Θάλασσα, παρά την κατάπαυση του πυρός μεταξύ ΗΠΑ και Χούθι στις 6 Μαΐου 2025, οι επιθέσεις εναντίον πλοίων που συνδέονται με το Ισραήλ συνεχίζονται.
*** Οι Χούθι έχουν επίσης ανακοινώσει «ναυτικό αποκλεισμό» στο λιμάνι της Χάιφα, αυξάνοντας τον κίνδυνο για όλα τα διεθνή πλοία που πλέουν στην περιοχή.
Ως αποτέλεσμα, η ναυτιλιακή βιομηχανία παραμένει σε διαρκή επιφυλακή, με πολλές εταιρείες να αποφεύγουν τη διέλευση από τη θαλάσσια αυτή οδό λόγω των συνεχιζόμενων απειλών.
Οι προκλήσεις
Μέσα σε αυτό το δυναμικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η παγκόσμια ναυτιλία αντιμετωπίζει σωρευτικά προβλήματα. Ένα από τα σοβαρότερα είναι η υπερπροσφορά πλοίων, που διαταράσσει την ισορροπία της αγοράς.
Παράλληλα, η σταδιακή μετάβαση προς μια πράσινη και βιώσιμη ναυτιλία με μηδενικές εκπομπές ρύπων δημιουργεί νέες απαιτήσεις και πιέσεις για συμμόρφωση με κανονισμούς.
Η ανάγκη για ανανέωση του παγκόσμιου στόλου καθίσταται πλέον επιτακτική τόσο για περιβαλλοντικούς λόγους όσο και για την ουσιαστική μείωση του μέσου όρου ηλικίας των πλοίων.
Μάχη για την κυριαρχία
Ωστόσο, η διαμάχη μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας δεν είναι απλώς μία διαφωνία σχετικά με δασμολογικά αντίποινα, αλλά έκφραση μιας βαθύτερης μάχης για την παγκόσμια κυριαρχία στο εμπόριο, την τεχνολογία και τη ναυτιλία.
Το παγκόσμιο εμπορικό τοπίο άλλαξε σημαντικά από τη στιγμή που η Κίνα εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2001, γεγονός που έφερε την Ασία σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Δύση, υπογραμμίζει η κ. Μπερτζελέτου και προσθέτει:
«Είναι αδιαμφισβήτητο ότι το δημογραφικό πρόβλημα της Κίνας αποτελεί καταλυτικό παράγοντα στην επιβράδυνση της ανάπτυξης. Ωστόσο, αυτή η δυσκολία συγχέεται ευρέως με μια υποτιθέμενη εξασθένηση της κινεζικής ισχύος. Αυτή η παραδοχή αποτελεί εσφαλμένη αντίληψη της Δύσης, καθώς η Κίνα, ως η δεύτερη ισχυρότερη οικονομική δύναμη, συνεχίζει να παρουσιάζει αξιοσημείωτη δυναμική και προσαρμοστικότητα, σημειώνοντας παράλληλα πρόοδο σε κρίσιμους τομείς. Όπως σημειώνει πρόσφατο άρθρο του economia.gr, η Κίνα εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο σε στρατηγικούς τομείς, όπως η ηλεκτροκίνηση και η τεχνητή νοημοσύνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προόδου είναι το προηγμένο γλωσσικό μοντέλο DeepSeek, το οποίο ανταγωνίζεται ευθέως τις ΗΠΑ στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης».
Γεωοικονομική στρατηγική
Την ίδια στιγμή, συνεχίζει, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι το Πεκίνο ακολουθεί μια συγκεκριμένη γεωοικονομική στρατηγική, η οποία αξιοποιεί οικονομικά και γεωπολιτικά εργαλεία, προκειμένου να ενισχύσει τη διεθνή του επιρροή. Κεντρικός άξονας αυτής της στρατηγικής είναι η Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative – BRI), ένα φιλόδοξο παγκόσμιο αναπτυξιακό σχέδιο που ξεκίνησε το 2013. Στόχος του είναι η δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου υποδομών, δια συνδεσιμότητας και εμπορίου, το οποίο συνδέει την Κίνα με χώρες της Ασίας, της Ευρώπης, της Αφρικής και άλλες περιοχές.
Η Κίνα, από τη στιγμή που εντάχθηκε δυναμικά στην αλυσίδα του θαλάσσιου εμπορίου, έχει καταφέρει να διαμορφώσει μια διακριτή και πολυδιάστατη επιρροή στη διεθνή ναυτιλία. Συνεπώς, δεν είναι απλώς ένας μεγάλος εξαγωγέας, αποτελεί το κέντρο βάρους του παγκόσμιου εμπορίου και της ναυπηγικής βιομηχανίας.
Η συμβολή της στην εξέλιξη του ναυτιλιακού τομέα υπήρξε καταλυτική. Συνέβαλε καθοριστικά στη μετατροπή της ναυτιλίας στο κυρίαρχο και πιο ευέλικτο μέσο μεταφοράς εμπορευμάτων, ενισχύοντας τη ροή του παγκόσμιου εμπορίου και αναδιαμορφώνοντας τους εμπορικούς διαδρόμους σε παγκόσμια κλίμακα.
Σοβαρές αναταράξεις
Οι δασμοί που ανταλλάσσονται μεταξύ των δύο δυνάμεων έχουν προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στα ναυτιλιακά πρότυπα. Η απάντηση του Πεκίνου δεν περιορίστηκε μόνο σε αντίμετρα, αλλά περιλάμβανε και την αναδιάρθρωση των εμπορικών του σχέσεων. Η στροφή προς τη Βραζιλία (όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα), προς το Κατάρ και την Αυστραλία (για φυσικό αέριο), καθώς και η αύξηση των εισαγωγών αυτοκινήτων από την Ιαπωνία και τη Γερμανία δείχνουν μια σαφή πρόθεση: τη μείωση της υπερβολικής εξάρτησης από την αμερικανική αγορά.
Ακόμα και μετά την τελευταία 90ήμερη αναστολή δασμών, η οποία συμφωνήθηκε μεταξύ του προέδρου Τραμπ και του κ. Σι και προσέφερε προσωρινή ανακούφιση στο παγκόσμιο εμπόριο, οι υποκείμενες συγκρούσεις δεν έχουν εξαλειφθεί. Η στροφή της Κίνας προς τη Βραζιλία φαίνεται πλέον ξεκάθαρη, με τη χώρα της Λατινικής Αμερικής να αποκτά αυξημένη δυναμική ως στρατηγικός εταίρος. Αυτό οδηγεί στη σταδιακή αποδυνάμωση του κυρίαρχου ρόλου των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων προς την Ασία.
Νέοι εταίροι
Σε απάντηση στην αυξανόμενη γεωοικονομική επιρροή της Κίνας και τον ηγετικό της ρόλο στο παγκόσμιο ναυτιλιακό προσκήνιο, η Ουάσιγκτον στρέφεται όλο και περισσότερο προς νέους στρατηγικούς εταίρους.
Η ενίσχυση των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και η εμβάθυνση της συνεργασίας με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και το Μεξικό συνθέτουν ένα πλέγμα συμμαχιών που αποσκοπούν στη μείωση της εξάρτησης από κινεζικές υποδομές και βιομηχανική παραγωγή.
Ειδικότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν να αναζωογονήσουν τον ναυπηγικό τους τομέα μέσω κοινών επενδύσεων και τεχνολογικής συνεργασίας με δύο από τους πλέον ανεπτυγμένους ναυπηγικούς κόμβους στον κόσμο: την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Ταυτόχρονα, οι νέοι λιμενικοί δασμοί και οι δασμολογικές ρυθμίσεις που επιβάλλει η Ουάσιγκτον σε κινεζικά ναυπηγικά προϊόντα και εξοπλισμό στοχεύουν ρητά στην αποδυνάμωση της παγκόσμιας ναυπηγικής κυριαρχίας της Κίνας, περιορίζοντας την ανταγωνιστικότητά της σε κρίσιμες αγορές όπως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη.
Θαλάσσιο εμπόριο
Παράλληλα, η ραγδαία αύξηση των εξαγωγών βωξίτη από την Αφρική και ιδίως από χώρες της Δυτικής Αφρικής όπως η Γουινέα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της ναυλαγοράς για τα πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου τύπου Capesize. Ο βωξίτης, ως βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή αλουμινίου, παρουσιάζει ραγδαία αύξηση ζήτησης, κυρίως από ασιατικές αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία, γεγονός που ενισχύει τις ροές φορτίων προς την Ανατολή.
Συνολικά, ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας λειτουργεί ως καταλύτης αναδιάρθρωσης του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου. Εντείνει την αβεβαιότητα στην αγορά και φέρνει τους ναυτιλιακούς παίκτες αντιμέτωπους με ένα περιβάλλον συνεχών μεταβολών στη δασμολογική πολιτική.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) προβλέπει επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης στο 2,8% το 2025, από 3,3% το προηγούμενο έτος, κυρίως λόγω της επίπτωσης των υψηλότερων δασμών και της παρατεταμένης εμπορικής αβεβαιότητας μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.
Ωστόσο, η Ασία εξακολουθεί να αποτελεί βασικό πυλώνα στήριξης της παγκόσμιας ναυτιλιακής δραστηριότητας, διατηρώντας θετική δυναμική. Η Ινδία εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί κατά 6,7% σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο του 2025, κυρίως χάρη στη βελτιωμένη γεωργική παραγωγή και τον χαμηλότερο πληθωρισμό. Η Κίνα αναμένεται να καταγράψει ανάπτυξη 4,0%, ενώ οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας προβλέπεται να σημειώσουν ρυθμό 4,1% – επιβεβαιώνοντας τον σταθερό ρόλο της Ασίας στο θαλάσσιο εμπόριο χύδην φορτίου.
