Σε τροχιά προσαρμογής απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής εισέρχεται το λιμάνι του Πειραιά.
Ολοκληρωμένη μελέτη, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των λιμενικών υποδομών του Πειραιά και τη διασφάλιση της βιώσιμης λειτουργίας τους τα επόμενα χρόνια, εκπονήθηκε από την ΟΛΠ Α.Ε., σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών και τη μελετητική εταιρεία Adens A.E. και με τη συμμετοχή κορυφαίων ακαδημαϊκών και περιβαλλοντικών φορέων.
«Η συνεργασία μεταξύ δημόσιων, ιδιωτικών και ακαδημαϊκών φορέων είναι το κλειδί για μια αποτελεσματική και διαρκή αλλαγή», υπογράμμισε ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, παρουσιάζοντας τη σχετική μελέτη στην πέτρινη αποθήκη του ΟΛΠ.
Σήμα κινδύνου
Το «καμπανάκι του κινδύνου» για τον καλπάζοντα ρυθμό αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη και των συγκεντρώσεων διοξειδίου του άνθρακα έκρουσε ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός.
Όπως προειδοποίησε, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα με τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, η παγκόσμια θερμοκρασία μπορεί να αυξηθεί έως και κατά 4-5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τις μέσες τιμές των τελευταίων 50 ετών, με καταστροφικές συνέπειες για χώρες όπως η Ελλάδα, που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας.
Ο καθηγητής υπογράμμισε την ανάγκη να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Συμφωνίας των Παρισίων, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα κατά 80% και την αντικατάστασή τους με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Πρόσθεσε, επίσης, ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ε.Ε. μπορεί να καταστεί ενεργειακά ανεξάρτητη σε ποσοστό 80%, χάρη στην υπερεπάρκεια ανανεώσιμων πηγών.
Ενδεικτικά, η Γαλλία κατατάσσεται πρώτη στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με την Ελλάδα να ακολουθεί στη δεύτερη θέση.
Σε κρίσιμη θέση
Ο κ. Ζερεφός είπε, επίσης, ότι το λιμάνι του Πειραιά βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη γεωγραφική θέση, όπου η θαλάσσια αύρα λειτουργεί τόσο ως δροσιστικός παράγοντας όσο και ως αγωγός ρύπων, μεταφέροντας εκπομπές από τα πλοία στο αστικό περιβάλλον.
Ο κ. Ζερεφός τόνισε, εξάλλου, ότι η Ελλάδα θα πλήττεται συχνότερα από καύσωνες, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι ο Πειραιάς είναι σε μια κρίσιμη γεωγραφική θέση, καθώς τον χωρίζει μια «αόρατη κουρτίνα», όπου από τη μια μεριά είναι η θαλάσσια αύρα και είναι ο άνεμος που χρησιμοποίησε ο Θεμιστοκλής για να ξεκινήσει τη ναυμαχία στη Σαλαμίνα 2.500 χρόνια πριν, αλλά απ’ την άλλη μεριά και ο άνεμος που εγκλωβίζει τους ρύπους μέσα στο Λεκανοπέδιο.
Μέτρα προσαρμογής
Η Στέλλα Καϊμάκη, πολιτικός μηχανικός περιβάλλοντος της Adens A.E., αναφέρθηκε στην τρωτότητα και την ευαισθησία ενός συστήματος στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Αναφέρθηκε στα μέτρα στα οποία θα πρέπει το λιμάνι του Πειραιά να δώσει έμφαση και προτεραιότητα, όπως η συντήρηση και μεγιστοποίηση της λειτουργικής ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικής ικανότητας, ενώ συμπλήρωσε ότι θα πρέπει να αντικατασταθούν κύριες υποδομές που χρησιμοποιούνται σε πραγματικό χρόνο, όταν μιλάμε για αύξηση της στάθμης της θάλασσας ή της μέγιστης θερμοκρασίας.
Επεσήμανε, εξάλλου, ότι θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε εφεδρείες για υποδομές και κρίσιμα στοιχεία, όπως η ρευματοδότηση.
Η ίδια ανέλυσε τα απαραίτητα τεχνικά και διαχειριστικά μέτρα για την προσαρμογή του λιμένα του Πειραιά, που περιλαμβάνουν:
- Συντήρηση και ενίσχυση λειτουργικής ανθεκτικότητας των υποδομών
- Εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο
- Μετακίνηση ευάλωτου εξοπλισμού εκτός περιοχών υψηλού κινδύνου
- Επενδύσεις σε εφεδρικές λύσεις για κρίσιμα περιουσιακά στοιχεία (ρεύμα, νερό)
- Ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων της ΟΛΠ Α.Ε. με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά
- Χρήση «έξυπνων» και παθητικών λύσεων ψύξης
- Εγκατάσταση εξοπλισμού έγκαιρης προειδοποίησης
- Αναθεώρηση κανονισμών και προτύπων για προσαρμογή στις νέες συνθήκες
- Ζωνοποίηση λειτουργιών και περιορισμός νέων υποδομών σε περιοχές υψηλού κινδύνου
Διπλή μετάβαση
Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία βάσης δεδομένων των υποδομών σε περιβάλλον GIS και η ανάπτυξη συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης, τα οποία θα επιτρέπουν τη βελτιστοποίηση της κατανάλωσης και την προτεραιοποίηση κρίσιμων λειτουργιών σε περιόδους πίεσης, όπως οι καύσωνες.
Η μελέτη του λιμανιού του Πειραιά αποδεικνύει πως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον επιλογή, αλλά επιτακτική ανάγκη.
Με ισχυρή επιστημονική τεκμηρίωση και διεπιστημονική συνεργασία, το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας επιχειρεί να σταθεί ανθεκτικό και βιώσιμο στο νέο περιβαλλοντικό τοπίο.
«Μήνυμα» Β. Κικίλια
Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, μιλώντας στη διάρκεια της εκδήλωσης, αναφέρθηκε στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που διευρύνεται, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ένα ισχυρό πλαίσιο πρόληψης και προστασίας, ώστε η χώρα να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις.
Έθεσε ως πρώτη προτεραιότητα την ασφάλεια των πολιτών και τις κρίσιμες υποδομές όπως είναι τα λιμάνια, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα πιο ισχυρό πλαίσιο προστασίας αλλά και πρόγνωσης και τα αδύνατα να γίνουν δυνατά.
«Είναι προτεραιότητα για εμάς να προσπαθούμε, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, να τα αναδείξουμε και να σταθούμε αρωγός και υποστηρικτής όλων των δράσεων των λιμανιών και του Πειραιά, ώστε να συνεχίζουν να παράγουν την αξία της κοινωνίας», τόνισε ο υπουργός.
Πρόσθεσε, επίσης, ότι το λιμάνι του Πειραιά είναι προστιθέμενη αξία για τους δήμους γύρω από το λιμάνι -οι οποίοι είναι όλοι εξίσου σημαντικοί στο επίπεδο των επενδύσεων-, θα πρέπει να συνεχίζει να έχει προστιθέμενη αξία και να συνεχίζει να επενδύει σε υποδομές.
Ραγδαίες αλλαγές
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΟΛΠ Α.Ε., Su Xudong, αναφερόμενος στη συγκεκριμένη μελέτη, τη χαρακτήρισε πρωτοβουλία σύμπραξης επιστήμης, διακυβέρνησης και βιώσιμης ανάπτυξης, τονίζοντας ότι ο Πειραιάς -ως κεντρικός κόμβος για την Ελλάδα και την Ευρώπη- καλείται να ηγηθεί στη μετάβαση προς ένα βιώσιμο μέλλον.
«Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από ραγδαίες αλλαγές, από τεχνολογικές εξελίξεις, έως τις επιταγές της κλιματικής κρίσης. Σε αυτό το περιβάλλον, τα λιμάνια δεν μπορούν να μείνουν στάσιμα. Πρέπει να δράσουν με όραμα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο επικεφαλής της ΟΛΠ επεσήμανε ότι η βιωσιμότητα δεν αποτελεί περιορισμό, αλλά έναν στρατηγικό προσανατολισμό και μια ευκαιρία ανάπτυξης με υπευθυνότητα και κοινωνική συνείδηση.
Τόνισε ότι η εταιρεία που διαχειρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας έχει ήδη αναλάβει δράση, εκπονώντας εξειδικευμένη μελέτη για την προσαρμογή του λιμένα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε συνεργασία με κορυφαίους ακαδημαϊκούς φορείς.
Ο κ. Su Xudong εξέφρασε επίσης τη σταθερή προσήλωση της ΟΛΠ στις εθνικές πολιτικές και προτεραιότητες της ελληνικής κυβέρνησης, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διαρκούς στήριξης από το κράτος και την ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες και οι ανάγκες των μεγάλων λιμένων στη χάραξη της μελλοντικής κανονιστικής πολιτικής.
Πολιτικές ανθεκτικότητας
Ο νέος αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΟΛΠ Α.Ε., Παναγιώτης Τσώνης, υπογράμμισε τον ηγετικό ρόλο του λιμένα στον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης.
Όπως επεσήμανε, η κλιματική αλλαγή αποτελεί κορυφαία πρόκληση και προτεραιότητα για τα λιμάνια της Ευρώπης, αφού, σύμφωνα και με την πρόσφατη Περιβαλλοντική Έκθεση της ESPO για το 2024, το 64% των ευρωπαϊκών λιμένων έχει ήδη καταγράψει σοβαρές επιπτώσεις στις υποδομές και στις δραστηριότητές του, λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Τόνισε ότι το λιμάνι του Πειραιά, ως ο σημαντικότερος εμπορικός λιμένας της Ελλάδας και ένας εκ των πέντε μεγαλύτερων της Ευρώπης, προχωρά με αποφασιστικότητα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών ανθεκτικότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, είπε ότι ο ΟΛΠ έχει εκπονήσει Ειδική Μελέτη Κλιματικής Θωράκισης, με σκοπό την ανάλυση της τρωτότητας του λιμένα απέναντι σε φαινόμενα όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, πλημμυρικά επεισόδια, ισχυροί άνεμοι και ακραίες θερμοκρασίες.
Η μελέτη θα οδηγήσει στη χάραξη και ιεράρχηση μέτρων για την προσαρμογή στις κλιματικές μεταβολές σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
