Λίγοι κλάδοι αποτελούν υπόδειγμα κυκλικής συμπεριφοράς – μια αδιάκοπη ακολουθία άνθησης, κρίσεων, ανάκαμψης και πτώσης.
Και για τη ναυτιλία, σύμφωνα με τον οίκο Veson Nautical, αυτός ο «χορός» είναι γνωστός: εκρηκτικά έσοδα που οδηγούν σε υπερεπενδύσεις και στη συνέχεια απότομες διορθώσεις, που τιμωρούν την απερισκεψία.
Όπως λέει, μάλιστα, το διάσημο απόφθεγμα που αποδίδεται στον Μαρκ Τουέιν: «Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά πολλά από τα ίδια μοτίβα τείνουν να επαναλαμβάνονται».
Στο πλαίσιο αυτό, οι αναλυτές της Veson επισημαίνουν ότι ο πυρήνας της κυκλικότητας αυτής έγκειται στη δυσκολία εξισορρόπησης της προσφοράς πλοίων με τη ζήτηση για θαλάσσιες μεταφορές.
Σε αντίθεση με τις εμπορικές ροές, οι οποίες μεταβάλλονται γρήγορα υπό την επίδραση μακροοικονομικών ή γεωπολιτικών εξελίξεων, η προσθήκη νέου τονάζ στην αγορά είναι βραδεία και γραμμική.
Η παραγγελία και η ναυπήγηση ενός πλοίου απαιτεί δύο έως τρία χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι οι εταιρείες συχνά αντιδρούν σε παλιές συνθήκες με μελλοντική προσφορά.
Αυτή η καθυστέρηση εξασφαλίζει ότι η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης σπανίως διατηρείται, δημιουργώντας εύφορο έδαφος για έντονες διακυμάνσεις.
Η περίοδος 2003-2008
Όπως καταγράφει στην ανάλυσή της η Veson, η πιο χαρακτηριστική ίσως απεικόνιση της κυκλικής αυτής δυναμικής ήταν η περίοδος 2003-2008, γνωστή και ως «Champagne supercycle».
Μετά την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), η ασιατική οικονομία εκτοξεύθηκε.
Η ζήτηση για πρώτες ύλες, όπως το σιδηρομετάλλευμα και ο άνθρακας, αυξήθηκε δραματικά: οι εισαγωγές σιδηρομεταλλεύματος ανέβηκαν από 92 εκατ. τόνους το 2001 σε περισσότερους από 686 εκατ. το 2011.
Ταυτόχρονα, οι ναύλοι κατέγραψαν αλματώδη άνοδο. Το 2008 τα πλοία τύπου capesize, από τα 20.000 δολάρια την ημέρα το 2003 άγγιξαν τα 193.000 δολάρια, αποφέροντας έσοδα που κάλυπταν το κόστος απόκτησης μέσα σε λιγότερο από ένα έτος.
Έτσι, οι πλοιοκτήτες -παρασυρόμενοι από την ευφορία- κατέκλυσαν τα ασιατικά ναυπηγεία με παραγγελίες.
Το παγκόσμιο orderbook έφτασε το 60% του ενεργού στόλου – μια επένδυση με τεράστιο ρίσκο, που βασίστηκε στην υπόθεση ότι η ανάπτυξη της Κίνας δεν θα σταματήσει.
Ωστόσο, όπως σε κάθε κύκλο, η άνοδος οδηγεί κάποια στιγμή σε κάθοδο.
Η κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008 σηματοδότησε την αρχή μιας ραγδαίας ύφεσης. Μέσα σε λίγους μήνες, οι ναύλοι κατέρρευσαν κατά 94% και η αγορά μπήκε σε ελεύθερη πτώση.
Παρ’ όλα αυτά, τα πλοία που είχαν παραγγελθεί συνέχισαν να παραδίδονται, αυξάνοντας περαιτέρω την προσφορά, ενώ η ζήτηση είχε ήδη καταρρεύσει.
Υπάρχουν, βέβαια, και άλλα παραδείγματα. Ενδεικτικά, οι κύκλοι των δεκαετιών του 1970, του
1980 και του 1990 παρουσίασαν αντίστοιχα μοτίβα: βραχύβια άνθηση, υπερεπένδυση, εξωτερικά σοκ και τελικά χρόνια στασιμότητας.
Και με φόντο αυτές τις ιστορικές καταγραφές, οι αναλυτές υπογραμμίζουν ότι αυτό που κάνει τους ναυτιλιακούς κύκλους τόσο γοητευτικούς, αλλά συνάμα και επικίνδυνους, είναι το κράμα του αναπόφευκτου και του απρόβλεπτου χαρακτήρα τους.
Κάθε άνθηση οδηγεί σε υπερβολή και κάθε κρίση προετοιμάζει το έδαφος για ανάκαμψη.
Η φετινή χρονιά
Με φόντο τα δεδομένα που καταγράφονται σήμερα σε διεθνές επίπεδο, η φετινή χρονιά, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Veson Nautical, βρίσκει τη ναυτιλία σε μεταβατικό στάδιο.
Η παγκόσμια ανάπτυξη επιβραδύνεται, το κόστος δανεισμού παραμένει υψηλό και οι γεωπολιτικές αναταράξεις φέρνουν νέες προκλήσεις.
Επιπρόσθετα, οι εμπορικές ροές μεταβάλλονται, οι αλυσίδες εφοδιασμού αναπροσαρμόζονται και η ανάγκη στρατηγικής ευελιξίας αυξάνεται.
«Ορισμένοι τομείς συνεχίζουν να παραγγέλνουν πλοία με ρυθμό, ενδεχομένως προετοιμάζοντας το επόμενο κύμα υπερπροσφοράς.
Άλλοι παραμένουν προσεκτικοί. Όπως πάντα, ο χρόνος θα δείξει ποιοι θα δικαιωθούν», καταλήγει η σχετική ανάλυση.
Η σύγκλιση τιμών second hand και νεότευκτων
Παρά την επαναλαμβανόμενη φύση τους, όπως τονίζει στην ανάλυσή του ο οίκος Veson Nautical, οι ναυτιλιακοί κύκλοι παραμένουν εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθούν.
Κάθε τους εκδοχή είναι μοναδική, ενώ διαφέρουν σε διάρκεια, ένταση και αφορμή – ενώ πατούν πάνω σε κοινές δομικές αλήθειες.
«Αν και δεν μπορούμε να προβλέψουμε επακριβώς πότε θα γυρίσει ο κύκλος, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα σημάδια που τον προαναγγέλλουν» σημειώνουν οι αναλυτές της Veson.
Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τους ίδιους, ένα από τα πιο αξιόπιστα σημάδια είναι η σύγκλιση των τιμών second hand και νεότευκτων πλοίων.
Δηλαδή, όταν ένα πλοίο πέντε ετών πωλείται στην ίδια ή και υψηλότερη τιμή από ένα νεότευκτο, τότε η αγορά κινείται από την ανάγκη για άμεση απόδοση – ένα σημάδι ότι πλησιάζει η κορύφωση στον κύκλο.
