Κάποτε μπορεί να ακουγόταν αδιανόητη αλλά σήμερα αποτελεί γεγονός. Η ιστορική επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών του Αφγανιστάν, Αμίρ Χαν Μουτάκι στο Δελχί βάζει σε νέα εποχή τις σχέσεις της Ινδίας με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν.
Πρόκειται για την πρώτη διπλωματική επαφή υψηλού επιπέδου μεταξύ του Δελχί και των Ταλιμπάν μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από την Καμπούλ πριν από τέσσερα χρόνια.
Συγκρούσεις στα σύνορα Πακιστάν – Αφγανιστάν
Η επίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε σε μια φάση που οι σχέσεις των Ταλιμπάν με το Πακιστάν έχουν επιδεινωθεί σημαντικά, με τις αφγανικές δυνάμεις να ανακοινώνουν την περασμένη εβδομάδα ότι σκότωσαν 58 Πακιστανούς στρατιώτες και κατέλαβαν στρατιωτικές θέσεις κατά μήκος των συνόρων την Κυριακή, σε απάντηση σε αυτό που χαρακτήρισε επανειλημμένες παραβιάσεις του εδάφους και του εναέριου χώρου του.
Από την πλευρά του, το Πακιστάν ισχυρίστηκε ότι σκότωσε πάνω από 200 Ταλιμπάν και στρατιώτες που συνδέονται με αυτούς.
Για τις αφγανικές αρχές, οι επιθέσεις της Κυριακής ήταν μια απάντηση στον φερόμενο βομβαρδισμό μιας αγοράς στην ανατολική επαρχία Πατίκα από το Πακιστάν, και στις επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Καμπούλ την περασμένη εβδομάδα. Αυτές οι επιθέσεις πιθανότατα στόχευαν τον Νουρ Γουάλι Μεχσούντ, τον ηγέτη των «Ταλιμπάν του Πακιστάν», του TTP, μιας ομάδας στην οποία το Αφγανιστάν ότι κατηγορείται από το Ισλαμαμπάντ ότι έχει δώσει καταφύγιο.
Το Πακιστάν κατηγορεί τους Ταλιμπάν του Πακιστάν (TTP) για την αύξηση των επιθέσεων εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας του, καθώς και για την τρομοκρατία κατά μήκος των αμφισβητούμενων συνόρων, της γραμμής Ντουράν, (συνοριακή γραμμή την οποία το Αφγανιστάν δεν έχει αναγνωρίσει).
Το Ισλαμαμπάντ κάλεσε την Καμπούλ να σταματήσει να φιλοξενεί το TTP στο έδαφός της.
Στο τελευταίο επεισόδιο των μεταξύ τους εχθροπραξιών, εκπρόσωπος των Ταλιμπάν έκανε γνωστό ότι πάνω από 10 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 100 τραυματίστηκαν σε σημερινές επιθέσεις στο Αφγανιστάν από τις δυνάμεις του Πακιστάν.
Πώς αλλάζει το σκηνικό
Η Ινδία, παραδοσιακά αντίπαλος του Πακιστάν στην περιοχή, παρακολουθεί την αλλαγή του ισορροπημένου σκηνικού στην Κεντρική Ασία και αξιοποιεί την ευκαιρία για στρατηγική συνεργασία.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Αμίρ Χαν Μουτάκι με τον Ινδό ομόλογό του Σουμπραχμανιάμ Τζαϊσάνκαρ, την περασμένη Παρασκευή, η Ινδία ανακοίνωσε ότι θα επαναλειτουργήσει την πρεσβεία της στην Καμπούλ, η οποία είχε κλείσει μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν το 2021.
Η επίσκεψη του Αφγανού υπουργού αναβάθμισε τις σχέσεις της Ινδία με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, σηματοδοτώντας την εμβάθυνση των δεσμών μεταξύ των δύο χωρών παρά τις ιστορικές τους διαφορές. Εάν η Ινδία αναγνωρίσει επίσημα τους Ταλιμπάν, θα είναι η πρώτη χώρα, εκτός από τη Ρωσία, που θα το έχει κάνει.
«Δεν νιώθουμε, νομίζω, ακόμη άνετα με την επίσημη αναγνώριση», δήλωσε πάντως ο Μπασιάμ Καστούρι, πρώην διευθυντής της Γραμματείας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Ινδίας. «Αλλά αυτό είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση».
Η επίσκεψη του Μουτάκι έρχεται να αναδιαμορφώσει τις ιστορικά τεταμένες σχέσεις μεταξύ Δελχί και Καμπούλ. Στο παρελθόν, οι Ταλιμπάν έχουν υποστηρίξει μαχητές που έχουν επιτεθεί στην Ινδία, όπως στην αεροπειρατεία της επιβατικής πτήσης IC 814 το 1999.
«Νομίζω ότι το παρελθόν βαραίνει πολύ την Ινδία, επειδή συνειδητοποιεί ότι πλήρωσε ένα αρκετά βαρύ τίμημα με τους Ταλιμπάν — ακόμα και όταν άλλες κυβερνήσεις ήταν στην εξουσία στην Καμπούλ. Οι πρεσβείες μας έχουν δεχθεί επιθέσεις, οι αποστολές μας αλλού. Έχουμε χάσει ζωές. Επομένως, είναι απαραίτητο να είμαστε προσεκτικοί σε οτιδήποτε κάνουμε με τους Ταλιμπάν», σχολίασε ο Καστούρι.
Ωστόσο, από τον Αύγουστο του 2021, βλέπουμε μια προσέγγιση μεταξύ της Ινδίας και του Αφγανιστάν. Τον Ιανουάριο σημειώθηκε το πρώτο σημαντικό σημείο καμπής – μια συνάντηση μεταξύ του Ινδού υπουργού Εξωτερικών, Βίκραμ Μίσρι, και του Μουτάκι στο Ντουμπάι. Η τελευταία επίσκεψη του Μουτάκι έρχεται μετά από μια θετική συζήτηση τον Μάιο, μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, την οποία καταδίκασαν οι Ταλιμπάν. Αυτά υποδεικνύουν την πεποίθηση του Δελχί ότι οι Ταλιμπάν, τουλάχιστον προς το παρόν, ήρθαν για να μείνουν.
Για την Ινδία, η ομαλοποίηση των σχέσεων με το Αφγανιστάν είναι μια αναγκαιότητα που επιβάλλεται για λόγους εθνικής ασφάλειας. Κεντρική θέση κατέχει η επιθυμία της Ινδίας να αντιμετωπίσει την ευαλωτότητά της στη διασυνοριακή διαμάχη με το Πακιστάν – μια πληγή που παρέμεινε φρέσκια από την επίθεση στο Παχαλγκάμ.
Η Ινδία έχει επίσης στρατηγικό συμφέρον στο Αφγανιστάν, έχοντας επενδύσει σχεδόν 3 δισεκατομμύρια δολάρια εκεί πριν οι Ταλιμπάν καταλάβουν την Καμπούλ το 2021.
Κίνα και Ρωσία στο «παιχνίδι»
Την ίδια ώρα πάντως η Ινδία ανταγωνίζεται την Κίνα για την άσκηση επιρροής στο Αφγανιστάν. Η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που διόρισε πρεσβευτή στην Καμπούλ το 2023 και κατασκευάζει έναν δρόμο από τα σύνορα προς την περιοχή Wakhan του Αφγανιστάν.
Η Ρωσία, η οποία έχει επίσης αναγνωρίσει τους Ταλιμπάν, διεκδικεί επίσης επιρροή. Η Ινδία ελπίζει να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην Κίνα και τη Ρωσία, οι οποίες προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το κενό που άφησε η Δύση. Γεωγραφικά, το Πακιστάν λειτουργεί επίσης ως εμπόδιο στο εμπόριο της Ινδίας με την κεντρική Ασία.
Για τους Ταλιμπάν, από την άλλη, η εμβάθυνση των δεσμών με την Ινδία τους βάζει στην παγκόσμια σκηνή.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η Ινδία επιχειρεί μια αποστολή που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Οφείλει να προστατεύσει τα συμφέροντά της και την εθνική της ασφάλεια σε μια περιοχή που κλίνει ολοένα και περισσότερο προς την Κίνα, χωρίς να ξεχνά την δύσκολη ιστορία της ή να αποκλίνει πολύ από τον τρόπο που η διεθνής γνώμη αντιμετωπίζει τον τρόπο που καταπατούν οι Ταλιμπάν τα δικαιώματα των γυναικών.
Με πληροφορίες από Sunday Times
