Τα ποσοστά θνησιμότητας στους νέους ενήλικες έχουν αυξηθεί στην Ανατολική Ευρώπη την τελευταία δεκαετία, παρά τη μείωση των παγκόσμιων δεικτών θανάτων.
Η χρήση ναρκωτικών, η αυτοκτονία και οι επιπτώσεις πολέμου συγκαταλέγονται στους παράγοντες που αυξάνουν τη θνησιμότητα στην περιοχή, ενώ σεισμοί και καταστροφές λόγω κλιματικών αλλαγών έχουν επίσης συμβάλει στην αύξηση των θανάτων.
Τα ευρήματα της έκθεσης
Η έκθεση Global Burden of Disease — που δημοσιεύτηκε στο The Lancet την Κυριακή και παρουσιάστηκε στο World Health Summit στο Βερολίνο — ανέλυσε δεδομένα από περισσότερες από 200 χώρες και εδάφη για να εκτιμήσει τις κύριες αιτίες ασθενειών, θνησιμότητας και πρόωρου θανάτου παγκοσμίως από το 1990 έως το 2023.
Μεταξύ 2000 και 2023, καταγράφηκε σημαντική αύξηση των θανάτων νεαρών ενηλίκων στην Ανατολική Ευρώπη λόγω HIV, αυτοτραυματισμών και προσωπικής βίας. Στην Κεντρική Ευρώπη, οι θάνατοι από ψυχικές διαταραχές και διατροφικές διαταραχές αυξήθηκαν έντονα μεταξύ των εφήβων κατά τη διάρκεια της ίδιας δεκαετίας.
Η άνοδος των ψυχικών διαταραχών
Αυτό αντανακλά μια παγκόσμια τάση: αύξηση των ψυχικών διαταραχών, με τα ποσοστά άγχους να αυξάνονται κατά 63% και της κατάθλιψης κατά 26% παγκοσμίως.
«Η αύξηση της κατάθλιψης και του άγχους είναι πολύ ανησυχητική», δήλωσε ο Chris Murray, συν-συγγραφέας της έκθεσης και διευθυντής του IHME στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον. «Υπάρχουν πολλές συζητήσεις για τις ρίζες του φαινομένου… αλλά σίγουρα πρέπει να δώσουμε προσοχή και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι το προκαλεί».
Παγκόσμια πρόοδος με τοπικές κρίσεις
Η έκθεση δείχνει και κάποιες θετικές εξελίξεις: οι παγκόσμιοι δείκτες θνησιμότητας μειώθηκαν κατά 67% μεταξύ 1950 και 2023 και το προσδόκιμο ζωής το 2023 ήταν πάνω από 20 χρόνια υψηλότερο σε σχέση με το 1950.
Ωστόσο, παρά τις βελτιώσεις, η μελέτη επισημαίνει μια «αναδυόμενη κρίση» με υψηλότερα ποσοστά θανάτων σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες σε ορισμένες περιοχές.
Αυξήσεις θανάτων ανά ήπειρο
Στη Βόρεια και Λατινική Αμερική, για παράδειγμα, οι θάνατοι μεταξύ των νέων αυξήθηκαν σημαντικά από το 2011 έως το 2023, κυρίως λόγω αυτοκτονιών, υπερβολικής δόσης ναρκωτικών και υψηλής κατανάλωσης αλκοόλ. Στην υποσαχάρια Αφρική, η αύξηση οφείλεται σε λοιμώδεις νόσους και ατυχήματα.
Στην Ανατολική Ευρώπη, η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στις ηλικίες 15-19 και 20-24 ετών, με ποσοστά που αυξήθηκαν κατά 54% και 40% αντίστοιχα μεταξύ 2011 και 2023.
Οι κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως
Η έκθεση παρακολουθεί επίσης τις κύριες αιτίες θνησιμότητας παγκοσμίως. Διαπιστώθηκε ότι οι μη μεταδοτικές νόσοι αντιπροσωπεύουν πλέον σχεδόν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας θνησιμότητας και νοσηρότητας, με κύρια αιτία την ισχαιμική καρδιοπάθεια, τα εγκεφαλικά επεισόδια και τον διαβήτη.
Ιδιαίτερα στις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα παρατηρείται «πολύ γρήγορη μετάβαση προς τις μη μεταδοτικές νόσους», σύμφωνα με τον Murray, λόγω γήρανσης του πληθυσμού, περιορισμένης προόδου στους τομείς του καπνίσματος και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και αυξανόμενων ποσοστών παχυσαρκίας.
Η επιβάρυνση από τις χρόνιες ασθένειες
Στην Κεντρική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, οι χρόνιες αυτές νόσοι συνδέονται κυρίως με διαταραχές χρήσης ναρκωτικών, ενώ ο διαβήτης και οι νεφρικές παθήσεις συνέβαλαν σημαντικά στην αύξηση των θανάτων στην Κεντρική Ευρώπη. Οι συγγραφείς της έκθεσης τονίζουν ότι η αντιμετώπιση αυτών των τάσεων απαιτεί στοχευμένες παρεμβάσεις δημόσιας υγείας, βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικοοικονομικές πολιτικές για τη μείωση των υποκείμενων παραγόντων κινδύνου.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι περίπου οι μισοί θάνατοι και οι περιπτώσεις αναπηρίας θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την αντιμετώπιση παραγόντων όπως η υψηλή γλυκόζη στο αίμα και η παχυσαρκία.
Οι συγκρούσεις και οι φυσικές καταστροφές αυξάνουν τους θανάτους
Η έκθεση επισημαίνει επίσης ότι οι συγκρούσεις «έχουν αρχίσει να μετατοπίζονται από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή προς την Κεντρική Ευρώπη, την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία» τα τελευταία χρόνια, λόγω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, οδηγώντας σε αύξηση των θανάτων από τραυματισμούς. Η Παλαιστίνη κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας λόγω συγκρούσεων και τρομοκρατίας παγκοσμίως.
Οι θάνατοι από φυσικές καταστροφές, όπως ο σεισμός στην Τουρκία το 2023 και τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη το 2022-23, αυξάνονται επίσης. «Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, τα κύματα καύσωνα εμφανίζονται συχνότερα κατά την τελευταία δεκαετία», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Με πληροφορίες από POLITICO
