Ο γερμανικός στρατός δεν μπορεί απλώς να καταρρίπτει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στον εγχώριο εναέριο χώρο της χώρας από τον ουρανό — και ο βασικός λόγος είναι τα μέτρα προστασίας που έχουν θεσπιστεί για να αποφευχθεί η επανάληψη του ναζιστικού παρελθόντος της χώρας.
Μέσα σ’ ένα κλίμα «υβριδικού πολέμου» που διεξάγει η Ρωσία κατά της Ευρώπης, σύμφωνα πάντα με τα λόγια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πολλές χώρες επεξεργάζονται το πώς θα αντιμετωπίσουν τις «εισβολές» drones περιμένοντας το περίφημο τείχος κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ή drone wall.
Αυτό το εγχείρημα όμως ίσως να αποδειχθεί πολύπλοκο στην πράξη. Εν προκειμένω η Γερμανία θα παραχωρήσει στην αστυνομία την εξουσία να καταρρίπτει drones.
Ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, σχεδιάζει να δημιουργήσει μια μονάδα άμυνας κατά των drones εντός της ομοσπονδιακής αστυνομίας και ένα εθνικό κέντρο άμυνας κατά των drones που θα επιτρέπει στην αστυνομία, τις υπηρεσίες πληροφοριών και τον στρατό να συνενώνουν τους πόρους τους.
Ο υπουργός σκοπεύει επίσης να προωθήσει έναν νόμο που θα επιτρέπει στον στρατό να καταρρίπτει drones στον γερμανικό εναέριο χώρο σε περίπτωση που κριθεί ότι κινδυνεύουν ζωές.
Εδώ όμως έρχεται το πρόβλημα.
Το γερμανικό σύνταγμα, το οποίο υιοθετήθηκε στη σκιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, απαγορεύει ρητά στον στρατό, ή αλλιώς την Bundeswehr, να αναλάβει βασικό ρόλο στην εσωτερική ασφάλεια της χώρας.
Αυτό συμβαίνει επειδή όσοι το συνέταξαν είχαν επίγνωση του πώς οι Ναζί είχαν καταχραστεί τη γερμανική στρατιωτική ισχύ για να στοχεύσουν αριστερές πολιτικές δυνάμεις (και όχι μόνο, φυσικά).
Αλλά σήμερα, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και των επιδεινούμενων σχέσεων Ρωσίας-Δύσης αυτές οι συνταγματικές προστασίες έχουν μια ακούσια παρενέργεια: Περιορίζουν την ικανότητα της Γερμανίας να αμυνθεί απέναντι στις προκλήσεις της Μόσχας.
Αν και θεωρητικά η Bundeswehr μπορεί να αναλάβει δράση εντός της χώρας σε περίπτωση μεγάλης εισβολής, οι μέχρι τώρα παραβιάσεις από drones δεν θεωρούνται νομικά «σοβαρές επιθέσεις». Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η Bundeswehr μπορεί να καταρρίψει drones μόνο πάνω από στρατιωτικές βάσεις.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα drones που έχουν εισέλθει πρόσφατα στον γερμανικό εναέριο χώρο ήταν στρατιωτικά επικίνδυνα. Ωστόσο, οι γερμανικές αρχές θεωρούν ότι το Κρεμλίνο τα χρησιμοποιεί για κατασκοπεία. Πέρσι, υπήρξαν αναφορές για ανεξήγητες εμφανίσεις drones πάνω από εγκαταστάσεις της κατασκευάστριας όπλων Rheinmetall και του χημικού κολοσσού BASF.
Δεν υπάρχουν υποδομές και κατάρτιση
Η αστυνομία της Γερμανίας έχει το νομικό δικαίωμα να καταρρίψει τέτοια drones εφόσον κριθεί απαραίτητο, αλλά δεν διαθέτει την τεχνική κατάρτιση. «Η ομοσπονδιακή αστυνομία και σχεδόν όλες οι αστυνομικές δυνάμεις των κρατιδίων δεν έχουν σήμερα καμία απολύτως ικανότητα αμυντικής αντίδρασης απέναντι σε drones», είπε Τόμας Ρέβεκαμπ, πρόεδρος της επιτροπής άμυνας στο γερμανικό κοινοβούλιο και μέλος του συντηρητικού μπλοκ του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς.
Οι ένοπλες δυνάμεις μπορούν, για παράδειγμα, να βοηθήσουν στον εντοπισμό drones ή να μεταφέρουν πληροφορίες αν τους ζητηθεί — όπως έγινε πρόσφατα όταν εντοπίστηκαν drones πάνω από το αεροδρόμιο του Μονάχου.
Η Bundeswehr διαθέτει περισσότερες τέτοιες δυνατότητες, αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό ανίκανη να δράσει, κυρίως λόγω του ιστορικού παρελθόντος της χώρας.
Στη Γερμανική Αυτοκρατορία και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο γερμανικός στρατός «αναπτυσσόταν συχνά και χωρίς έλεος, συνήθως για να καταστείλει Σοσιαλδημοκράτες και αριστερές κυβερνήσεις», λέει στο Politico η καθηγήτρια δημοσίου δικαίου Κάθριν Γκρο από το Πανεπιστήμιο Bundeswehr του Μονάχου. «Μια επανάληψη τέτοιων ενεργειών έπρεπε να αποφευχθεί στο σύνταγμα του 1949, γι’ αυτό και υπάρχουν αυτοί οι αυστηροί κανόνες για τη Bundeswehr σήμερα».
Προσαρμογή στη «νέα πραγματικότητα»
Αυτό φέρνει τους Γερμανούς ηγέτες σε δύσκολη θέση καθώς προσπαθούν να απαντήσουν στις ρωσικές προκλήσεις.
Προς το παρόν, η Bundeswehr μπορεί να προσφέρει μόνο αυτό που το σύνταγμα αποκαλεί «διοικητική βοήθεια» στην άμυνα κατά των drones. Οι δυνάμεις της μπορούν, για παράδειγμα, να εντοπίζουν drones ή να μεταφέρουν πληροφορίες, όπως συνέβη πρόσφατα στο Μόναχο.
Η συνταγματικότητα ενός τέτοιου νόμου από τον Ντόμπριντ παραμένει μετέωρη.
Αν ο Ντόμπριντ επιθυμεί κάτι περισσότερο από «διοικητική βοήθεια» εκ μέρους του στρατού, το ζήτημα «θα καταλήξει στο Συνταγματικό Δικαστήριο», θεωρεί η Μαρί-Άγκνες Στρακ-Τσίμερμαν, Γερμανίδα πολιτικός και πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο για τον Φρίντριχ Μερτς και τον σχετικά αδύναμο κυβερνητικό του συνασπισμό, που αποτελείται από κεντροδεξιούς συντηρητικούς και κεντροαριστερούς σοσιαλδημοκράτες.
Με την άνοδο των πολιτικών άκρων, συμπεριλαμβανομένου του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ο Μερτς έχει μια από τις ασθενέστερες πλειοψηφίες στην μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας — και απέχει πολύ από το να διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία δύο τρίτων για τροποποίηση του συντάγματος.
Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να αφήσει τη Γερμανία ουσιαστικά απροστάτευτη απέναντι στις ρωσικές παραβιάσεις από drones για το προβλέψιμο μέλλον — τουλάχιστον μέχρι να αναπτύξει η αστυνομία της ικανότητες κατάρριψης.
Αλλά η μόνη μακροπρόθεσμη λύση, σύμφωνα με κάποιους, είναι η αλλαγή του γερμανικού συντάγματος ώστε να επιτρέπεται στον στρατό να διαδραματίζει πιο ενεργό ρόλο στο εσωτερικό.
«Ο κόσμος έχει αλλάξει και πλέον δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας πουθενά», δήλωσε ο Ρέβεκαμπ. «Κοιτάζοντας προς το μέλλον, πρέπει να προσαρμόσουμε τις συνταγματικές μας προβλέψεις στην πραγματικότητα.»
