Η εβδομάδα των Νόμπελ φτάνει στο αποκορύφωμά της, και όλα τα βλέμματα στρέφονται στη Νορβηγία. Την Παρασκευή το πρωί, η επιτροπή του Όσλο θα ανακοινώσει τον φετινό κάτοχο του Νόμπελ Ειρήνης. Κι αν υπάρχει ένα όνομα που επανέρχεται – με τρόπο ηχηρό – είναι εκείνο του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει κρύψει ποτέ την επιθυμία του να προστεθεί στη λίστα των Αμερικανών ηγετών που τιμήθηκαν με το βραβείο: από τον Θίοντορ Ρούζβελτ και τον Γούντροου Γουίλσον έως τον Τζίμι Κάρτερ και τον Μπαράκ Ομπάμα.
Ο τελευταίος, μάλιστα, παραμένει το σημείο αναφοράς – ή, για τον Τραμπ, το αγκάθι. «Γιατί εκείνος κι όχι εγώ;» έχει πει επανειλημμένα, αμφισβητώντας ευθέως την απόφαση του 2009.
Η συμφωνία της Γάζας και το «παράθυρο» που κλείνει
Η ιστορική συμφωνία που ανακοινώθηκε για τη Γάζα —το πρώτο βήμα στην εφαμοργή του σχεδίου του Τραμπ — ήρθε μόλις 24 ώρες πριν από τη φετινή απονομή. Η χρονική σύμπτωση δεν πέρασε απαρατήρητη, ούτε φυσικά από τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος εμφανίστηκε να «γεύεται» ήδη τη δικαίωση που αναζητούσε εδώ και χρόνια.
«Νομίζω ότι οι όμηροι θα έχουν επιστρέψει τη Δευτέρα», δήλωσε στο Fox News, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας Ισραήλ – Χαμάς, επιμένοντας ότι η δική του διαμεσολάβηση «άνοιξε τον δρόμο για το τέλος του πολέμου».
Στο Τελ Αβίβ, πλήθη που γιόρταζαν την προοπτική εκεχειρίας φώναζαν συνθήματα υπέρ του Τραμπ, ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου απέδωσε τα εύσημα: «Οι μεγάλες προσπάθειες του φίλου μας, του προέδρου Τραμπ, μας οδήγησαν σε αυτό το κρίσιμο σημείο».
Ωστόσο, όσο εντυπωσιακό κι αν είναι το timing, οι πιθανότητες να επηρεάσει το αποτέλεσμα είναι σχεδόν μηδενικές. Η επιτροπή του Όσλο έχει ήδη λάβει την απόφασή της —οι ομιλίες είναι έτοιμες, τα πρακτικά σφραγισμένα. Και, όπως υπενθυμίζει η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Νορβηγικού Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη (PRIO), «ό,τι συνέβη στη Γάζα έρχεται πολύ αργά για να αλλάξει την απόφαση. Αν όμως η ειρήνη αποδειχθεί βιώσιμη, η επιτροπή σίγουρα θα το λάβει υπόψη στην επόμενη χρονιά».
Οι υποψηφιότητες και η λεπτή γραμμή της ειρωνείας
Τυπικά, ο Τραμπ έχει προταθεί για το Νόμπελ Ειρήνης περισσότερες από δέκα φορές. Μεταξύ εκείνων που τον έχουν «υποστηρίξει» βρίσκονται ο Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός της Καμπότζης Χουν Μανέτ, καθώς και πολιτικοί από τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία και την Ουκρανία. Ωστόσο, οι περισσότερες προτάσεις έγιναν μετά τη λήξη της προθεσμίας της 31ης Ιανουαρίου, γεγονός που καθιστά αδύνατη την εξέτασή τους για το 2025.
Η ειρωνεία είναι πως η ίδια η επιτροπή που εξετάζει τις υποψηφιότητες έχει επανειλημμένως ξεκαθαρίσει ότι η υποβολή ενός ονόματος δεν συνιστά καν ένδειξη ότι πρόκειται για «φαβορί». Οι υποψηφιότητες κρατούνται μυστικές για πενήντα χρόνια, ενώ κάθε δημόσια αναφορά προέρχεται αποκλειστικά από τους ίδιους τους προτείνοντες.
«Τερμάτισα 7 πολέμους»
«Έχω τελειώσει επτά πολέμους», είπε ο Τραμπ τον Αύγουστο, σε σύνοδο με Ουκρανούς και Ευρωπαίους ηγέτες. Λίγες μέρες αργότερα, αναθεώρησε το νούμερο σε έξι. Στην πραγματικότητα, τα «ειρηνευτικά επιτεύγματά» του είναι δύσκολο να αποτιμηθούν αντικειμενικά. Από τις συμφωνίες του Αβραάμ μέχρι τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης στη Βόρεια Κορέα, οι περισσότερες πρωτοβουλίες του Τραμπ αφορούσαν την προσωρινή παύση συγκρούσεων ή τη διπλωματική προβολή της Ουάσιγκτον ως διαμεσολαβητή.
Όπως σημειώνει ο δρ Σαμίρ Πούρι, του Chatham House, «υπάρχει συχνά μια δόση αλήθειας μέσα στις υπερβολές του Τραμπ. Αλλά άλλο να “διαχειρίζεσαι” συγκρούσεις και άλλο να τις λύνεις». Με άλλα λόγια, πρόκειται περισσότερο για διαχείριση κρίσεων παρά για οικοδόμηση ειρήνης — τη βασική προϋπόθεση του Νόμπελ.
Η επιτροπή του Όσλο
Η Επιτροπή έχει στο παρελθόν προτιμήσει φιγούρες που προώθησαν τη διεθνή συνεργασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα — πεδία στα οποία ο Τραμπ έχει προκαλέσει περισσότερη ένταση παρά σύγκλιση.
Η απόσυρση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Συμφωνία του Παρισιού, ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα και η ψυχρότητα με την Ε.Ε. δύσκολα συνάδουν με το πνεύμα της «αδελφοσύνης μεταξύ των εθνών» που περιέγραψε ο Άλφρεντ Νόμπελ, σχολιάζουν πολλοί.
Ακόμη κι αν δεν ακούσει το όνομά του το πρωί της Παρασκευής, ο Ντόναλντ Τραμπ θα συνεχίσει να παίζει το παιχνίδι της αναγνώρισης. Για έναν πολιτικό που μετρά τα πάντα σε όρους νίκης, το Νόμπελ Ειρήνης έχει μετατραπεί σε σύμβολο δικαίωσης — και ταυτόχρονα σε εμμονή.
Ίσως, τελικά, να μην χρειάζεται ένα μετάλλιο για να το επιβεβαιώσει. Αλλά αν η συμφωνία της Γάζας αποδειχθεί το πρώτο βήμα μιας πραγματικής ειρήνης, τότε —έστω με καθυστέρηση— η επιτροπή του Όσλο θα αναγκαστεί να ξανακοιτάξει προς την Ουάσιγκτον. Μέχρι τότε, ο Τραμπ θα συνεχίσει να πιστεύει ότι «του το χρωστούν».
