Η Μέση Ανατολή κρατάει την ανάσα της: ένα βήμα μακριά από την ειρήνη, αλλά με τον κίνδυνο μιας ανεπανόρθωτης καταστροφής να εκκρεμεί.
Στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ ελ Σέιχ ξεκινούν το μεσημέρι οι επίσημες διαπραγματεύσεις για την επίτευξη της εκεχειρίας, με βάση το ειρηνευτικό σχέδιο του προέδρου Τραμπ και κυρίως, τις τεχνικές λεπτομέρειες της εφαρμογής του.
Ο πόλεμος στη Γάζα κλείνει 731 ημέρες. Μια ημέρα πριν να περάσουν ακριβώς δύο χρόνια από την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Μια επίθεση με πάνω από 1200 νεκρούς, που πυροδότησε την έκρηξη ενός αιματηρού πολέμου στη Γάζα, με πάνω από 70.000 νεκρούς, εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίες και περισσότερους από 700.000 εκτοπισμένους.
Ο οδικός χάρτης
Το κύριο σημείο τριβής μέχρι στιγμής φαίνεται να ήταν ο οδικός χάρτης για το ίδιο το σχέδιο Τραμπ. Οι διαπραγματευτές της Χαμάς επρόκειτο να συναντηθούν πάντως πρώτα με τους εκπροσώπους του Κατάρ και της Αιγύπτου, πριν την έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων.
Η Χαμάς έχει καταστήσει σαφή τη «σταθερή δέσμευσή» της για τον τερματισμό του πολέμου με το Ισραήλ και την παραχώρηση της κυριαρχίας της στα παλαιστινιακά εδάφη που ελέγχει, παρά τις αναφορές για εσωτερικές διαιρέσεις εντός της ισλαμικής οργάνωσης.
Από την πλευρά της, η Χαμάς έχει ήδη ανακοινώσει την προθυμία της να απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους, νεκρούς και ζωντανούς, αλλά υποστηρίζει ότι η επιστροφή τους εντός 72 ωρών στο Ισραήκ είναι «μη ρεαλιστική». ¨»Δεν θα πρέπει να υπάρχει πρόβλημα για όσους είναι ακόμα ζωντανοί, αλλά η ανάκτηση των σορών όσων ομήρων σκοτώθηκαν, από τα ερείπια μπορεί να είναι αδύνατη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα», λένε Παλαιστινιακές πηγές.
Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ , ο ανώτερος σύμβουλος του Λευκού Οίκου Τζάρεντ Κούσνερ , ο Ισραηλινός υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων και επικεφαλής διαπραγματευτής Ρον Ντέρμερ , ο επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας Σιν Μπετ και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι ασφαλείας αναμένεται να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σήμερα.
Εμβληματικά, γράφει η Jerusalem Post, της αντιπροσωπείας της Χαμάς ηγείται ο Χαλίλ αλ Χάγια, ο οποίος σώθηκε όταν πριν από ένα μήνα στην αεροπορική επιδρομή που εξαπέλυσε το Ισραήλ στη Ντόχα, την πρωτεύουσα του Κατάρ. «Αυτός είναι ένας τρόπος να σηματοδοτηθεί μια σαφής διπλωματική βούληση για την επίλυση του ζητήματος, ξεπερνώντας ακόμη και τις πληγές του πρόσφατου παρελθόντος», λένε στη Ναυτεμπορική Αιγύπτιοι δημοσιογράφοι που παρακολουθούν από κοντά τις διαπραγματεύσεις στο Σαρμ ελ Σέιχ. Υπενθυμίζουν ότι κατά την ισραηλινή επιδρομή στη Ντόχα, σκοτώθηκε ο γιός του αλ Χάγια.
Πόσες ακόμη ημέρες πολέμου
«Γίνεται λόγος για εκεχειρία, αλλά κανείς δεν τολμά να προβλέψει πόσες ακόμη ημέρες μάχης θα περάσουν στην πραγματικότητα πριν επιτευχθεί μια πραγματική ειρήνη», τονίζουν οι ίδιες πηγές και προσθέτουν: «Η Χαμάς έχει υιοθετήσει την ίδια στάση. Αλλά αυτή είναι η Μέση Ανατολή, και εδώ τίποτα δεν είναι ποτέ εντελώς άσπρο-μαύρο, και ένα ναι είναι σχεδόν πάντα ένα ίσως».
Η Χαμάς απαιτεί, ως προϋπόθεση, να μπορεί να παραδώσει τα όπλα της μόνο σε μια μελλοντική Παλαιστινιακή Αρχή, υπό αιγυπτιακή επίβλεψη. Η ισλαμική οργάνωση φέρεται επίσης να είναι διχασμένη σχετικά με τον αφοπλισμό: ο στρατιωτικός διοικητής της φέρεται να είπε στους μεσολαβητές ότι θα παρέδιδε πυραύλους και άλλα επιθετικά όπλα στην Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά θα διατηρούσε τα φορητά όπλα. Οι διοικητές πεδίου της Χαμάς φοβούνται επίσης ότι οι νεοσύλλεκτοι μπορεί να αρνηθούν να αφοπλιστούν. Ακόμα υπό όρους, ακόμα αμφίβολα, ακόμα πολλά «ίσως».
«Κατά ειρωνικό τρόπο, ωστόσο, υπάρχουν πλέον ομοιότητες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς», υποστηρίζει ο ισραηλινό αρθρογράφος Άμος Χάρελ. «Η κοινή γνώμη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στη Γάζα φαίνεται να έχει ευρεία υποστήριξη για μια συμφωνία που θα τερματίσει την αιματοχυσία, τουλάχιστον προσωρινά. Αλλά τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Γάζα, οι ηγεσίες είναι επιφυλακτικές απέναντι σε μια συμφωνία που θα μπορούσε να βλάψει την εγχώρια θέση τους».
Νόμπελ Ειρήνης στον Τραμπ
Το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι αποδέχτηκε το σχέδιο Τραμπ, με τον Αμερικανό πρόεδρο να ελπίζει πλέον βάσιμα πώς μπορεί να γίνει το όνειρό του πραγματικότητα: ένα βραβείο Νόμπελ Ειρήνης ,την προσεχή Παρασκευή από την Νορβηγική επιτροπή. Ο Αμερικανός πρόεδρος άσκησε μάλιστα μεγάλη πίεση στον Μπενιαμίν Νετανιάχου να αποδεχθεί τι σχέδιο. Ο Τραμπ δημοσίευσε μάλιστα στον λογαριασμό του στο «Truth social»μια φωτογραφία από μια μαζική διαμαρτυρία στο Τελ Αβίβ, όπου διαδηλωτές κρατούσαν πλακάτ που έγραφαν «Τώρα ή ποτέ», απαιτώντας την επιστροφή των ομήρων.
Σημείο τριβής αποτελεί το χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, που είναι ασαφές. Αν ο πόλεμος «πάγωνε» κατά μήκος των σημερινών γραμμών του μετώπου, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον το 75-80% του εδάφους της Λωρίδας θα παρέμενε σε ισραηλινά χέρια. Το Ισραήλ είναι έτοιμο πάντως, να παρουσιάσει χάρτες για την αρχική αποχώρηση των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων στις συνομιλίες.
Στο ίδιο το Ισραήλ, τα ακροδεξιά μέλη της κυβέρνησης δεν φαίνεται να εγκρίνουν πλήρως το σχέδιο Τραμπ, ειδικά όσον αφορά την προτεινόμενη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς ο Νετανιάχου θα μπορούσε να προχωρήσει με το σχέδιο του Τραμπ και να διατηρήσει τους Μεσσιανικούς εξτρεμιστές στον κυβερνητικό συνασπισμό του», λένε Ισραηλινοί δημοσιογράφοι .
Παρά τις πολλές αμφιβολίες, πάντως, οι ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα έχουν στραφεί σε «αμυντικές επιχειρήσεις», αναφέρει η Haaretz – εν αναμονή των εξελίξεων στις διαπραγματεύσεις. « Ο αρχηγός του επιτελείου των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων, στρατηγός Εγιάλ Ζαμίρ , έδωσε εντολή στους ανώτερους αξιωματικούς να αποφύγουν περαιτέρω θύματα μεταξύ των αμάχων. Ωστόσο, ο διευθυντής του νοσοκομείου Αλ-Σίφα, Μοχάμεντ Αμπού Σελμίγια, δήλωσε ότι παρόλο που ο βομβαρδισμός της πόλης της Γάζας είχε «μειωθεί σημαντικά», οι ισραηλινές επιθέσεις προκαλούν ακόμη, θανάτους μεταξύ των αμάχων.
Το όνειρο μιας νέας Μέσης Ανατολής
Παρά τις χίλιες αβεβαιότητες, εξακολουθεί να υπάρχει το όνειρο μιας νέας Μέσης Ανατολής, αλλά πρέπει να ξεκινήσει με εκτεταμένο αφοπλισμό, μια θεμελιώδη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ανθρωπιστικής βοήθειας και των διεθνών προσπαθειών ανοικοδόμησης: «Η Συρία, ο Λίβανος και η Παλαιστίνη είναι περιοχές όπου χώρες δωρητές όπως τα κράτη του Κόλπου, περισσότερο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, θα μπορούσαν να ηγηθούν της οικοδόμησης μιας νέας Μέσης Ανατολής», γράφει ο Ζβι Μπάρελ στην Haaretz .
Μια Διεθνής Μεταβατική Αρχή για τη Γάζα με ένα διεθνές συμβούλιο, αποτελούμενο από επιχειρηματίες και χρηματοδότες, και Παλαιστίνιους εμπειρογνώμονες που θα επιβλέπουν τη διοίκησή της Λωρίδας. Οι θεσμοί που θα ελέγχουν την μεταπολεμική περίοδο αναμένεται να διευθύνονται από τον Τόνι Μπλέρ. Ο πόλεμος στο Ιράκ ήταν επίσης μεγάλη επιχείρηση, με μεγάλα συμβόλαια ανοικοδόμησης. Ο Μπλερ ήταν στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εκείνη την εποχή, οπότε αποδείχθηκε σαφώς ότι ήταν ένας «καλός άνθρωπος για να κάνει δουλειές».
Η νέα Διεθνής Μεταβατική Αρχή
Σύμφωνα με την επιθεώρηση «Middle East Eye», στη νέα μεταβατική αρχή αναμένεται να μετέχουν η Ολλανδέζα Ζίγκριντ Κάακ Ειδική Συντονίστρια του ΟΗΕ για την Ειρηνευτική Διαδικασία στη Μέση Ανατολή, ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος Μάρκ Ρόουαν, ο Αιγύπτιος,δισεκατομμυριούχος στις τηλεπικοινωνίες και την τεχνολογία, Ναγκίμπ Σαουίρις και ο Αριε Λάιτστόουν, Διευθύνων Σύμβουλος του Ινστιτούτου Ειρήνης των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Η σύνθεση της Μεταβατικής Αρχής για τη Γάζα, «συμφωνεί» με αυτό που είπε ο πρόεδρος Τραμπ πριν από λίγο καιρό, μια «Ριβιέρα». « Σαφώς , ο Αμερικανός πρόεδρος βλέπει σε αυτό μια καλή συμφωνία ακινήτων, σε ένα κομμάτι γης εξαιρετικής ποιότητας , με θέα στη θάλασσα, όπου δεν έχει απομείνει τίποτα: όλα έχουν καταστραφεί από τον ισραηλινό στρατό που το χρησιμοποιεί ως εργολάβο κατεδαφίσεων. Όλα πρέπει να γίνουν από την αρχή, από το δίκτυο αποχέτευσης μέχρι τους σωλήνες ύδρευσης και το ηλεκτρικό ρεύμα: απαιτεί τη συμμετοχή ανθρώπων που κατανοούν τα μεγάλης κλίμακας έργα ακινήτων», τονίζουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες και προσθέτουν: «Ωστόσο, αν η ιδέα αφορά μια μεγάλη επιχείρηση ακινήτων, δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα ανοικοδομηθεί η Γάζα. Πώς θα μοιάζει; Δεν είναι σαφές για ποιον θα είναι: θα μπορούσαν ακόμη και να χτιστούν ουρανοξύστες, όμορφα κτίρια, αλλά αν βγουν προς πώληση, οι Παλαιστίνιοι, σίγουρα δεν θα μπορούν να τα αγοράσουν»
