Ένα 20σέλιδο σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα παρουσιάστηκε στην Ουάσιγκτον, με την υπογραφή του Ντόναλντ Τραμπ και τη συναίνεση του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Για πρώτη φορά, Αμερικανοί, Ισραηλινοί και –έστω διστακτικά– Χαμάς δείχνουν να μετακινούνται.
Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ στάθηκε δίπλα στον Μπενιαμίν Νετανιάχου και παρουσίασε ένα 20σημείο σχέδιο για «αιώνια ειρήνη» στη Λωρίδα της Γάζας. Οι βασικές αρχές είναι σαφείς, αν και η ακριβής αλληλουχία παραμένει θολή:
- Οι όμηροι θα απελευθερωθούν άμεσα.
- Η Χαμάς θα παραδώσει τα όπλα, με αμνηστία ή εξορία για τα στελέχη της.
- Μία τεχνοκρατική διοίκηση, χωρίς τη Χαμάς, θα αναλάβει υπό διεθνή εποπτεία.
- Ο ισραηλινός στρατός θα αποσυρθεί σταδιακά, παραδίδοντας την ασφάλεια σε διεθνή δύναμη και νέα παλαιστινιακή αστυνομία.
- Σε βάθος χρόνου, θα ακολουθήσει ανοικοδόμηση της Γάζας και μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη, με πιθανή κατάληξη το παλαιστινιακό κράτος.
Το σχέδιο στηρίζεται από οκτώ μουσουλμανικές χώρες, ανάμεσά τους και οι κύριες αραβικές δυνάμεις αλλά και η Τουρκία.
Η στροφή της Ουάσιγκτον
Μέχρι πριν λίγους μήνες, όπως σχολιάζει και ο Economist, ο Τραμπ δεν δίσταζε να «παίζει» με την ιδέα εθνοκάθαρσης στη Γάζα ή με τα σχέδια εποικισμού της ισραηλινής ακροδεξιάς.
Η πρόσφατη επίθεση του Ισραήλ στο Κατάρ τον Σεπτέμβριο, όμως, τον έφερε σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Νετανιάχου. Τώρα δηλώνει ξεκάθαρα ότι «το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ή θα προσαρτήσει τη Γάζα ή τη Δυτική Όχθη», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο λύσης δύο κρατών.
Η αλλαγή πορείας του Νετανιάχου
Για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, η αποδοχή του σχεδίου σηματοδοτεί επίσης στροφή 180 μοιρών. Από το «για πάντα πόλεμος στη Γάζα» μετακινείται σε μία συμφωνία που του επιτρέπει να πάει στις εκλογές –το αργότερο το 2026– λέγοντας ότι πέτυχε τους αρχικούς στόχους: επιστροφή ομήρων και απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία.
Αν και ο ίδιος παραμένει αντιδημοφιλής, το σχέδιο έχει την υποστήριξη σχεδόν των τριών τετάρτων των Ισραηλινών.
Η μεγάλη πρόκληση της Χαμάς
Η Χαμάς δεν έχει ακόμη απαντήσει. Ενδεχομένως να ζητήσει εγγυήσεις για την αποχώρηση του Ισραήλ και να αμφισβητήσει τον αποκλεισμό της από τη διοίκηση.
Ωστόσο, αν δεχθεί δημόσια την εγκατάλειψη της ένοπλης δράσης και της εξουσίας στη Γάζα, αυτό θα αποτελέσει ιστορική καμπή – μια παραδοχή ότι δεν είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος των Παλαιστινίων.
Οι παγίδες
Το σχέδιο παρόλα αυτά κρύβει και κινδύνους, προειδοποιούν ειδικοί στον Economist:
- Απόρριψη από τη Χαμάς που θα καταδικάσει ξανά τη Γάζα στο χάος.
- Υπονομευτική τακτική από Ισραήλ ή Χαμάς με στόχο τη διάλυση της συμφωνίας.
- Χαοτικές λεπτομέρειες για τη σειρά των βημάτων.
- Δυσκολία ή και αδυναμία χρηματοδότησης της ανοικοδόμησης.
- Πολιτικές ανατροπές στο Ισραήλ ή την Παλαιστινιακή Αρχή.
Ρεαλισμός μέσα στο χάος
Παρά τις παγίδες, το σχέδιο Τραμπ μοιάζει η πιο ρεαλιστική διαδρομή για να σταματήσει η τραγωδία. Η επιτυχία του θα απαιτήσει σκληρή πίεση: από τον Τραμπ προς το Ισραήλ και από τις αραβικές χώρες και την Τουρκία προς τη Χαμάς. Οι εναλλακτικές –κατοχή, αναρχία ή επιστροφή της Χαμάς– είναι εξίσου εφιαλτικές.
Το μόνο βέβαιο είναι πως η «αιώνια ειρήνη» θα χρειαστεί δεκαετίες για να κερδηθεί.
