«Η δέσμευσή μας να υπερασπιστούμε… κάθε σπιθαμή εδάφους της Συμμαχίας είναι αδιαπραγμάτευτη», διακήρυξε το ΝΑΤΟ πέρυσι. Στο έδαφος, μπορεί να ισχύει. Στον αέρα όμως, το μήνυμα δείχνει πιο εύθραυστο.
Στις 9 Σεπτεμβρίου ρωσικά drones παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Πολωνίας. Δέκα μέρες αργότερα τρία MiG-31 μπήκαν στην Εσθονία, παραμένοντας 12 λεπτά. Και λίγο μετά, μυστηριώδη drones προκάλεσαν χάος στα αεροδρόμια της Δανίας και εμφανίστηκαν πάνω από το Όσλο. Την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ αποστασιοποιείται από την Ευρώπη και τη στήριξη προς την Ουκρανία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται να «παίζει» με τα όρια των Ευρωπαίων.
Το ΝΑΤΟ έχει ήδη ενεργοποιήσει δύο φορές μέσα σε δύο εβδομάδες το Άρθρο 4 –τη διαδικασία διαβουλεύσεων σε περίπτωση απειλής– γεγονός σπάνιο στην 76χρονη ιστορία του.
Η αναχαίτιση των MiG-31 έγινε από ιταλικά, φινλανδικά και σουηδικά μαχητικά, με τα ρωσικά αεροσκάφη να «χαιρετούν» με κίνηση πτέρυγας αλλά να μην αλλάζουν πορεία. Στη Σκανδιναβία, τα περιστατικά με drones πολλαπλασιάζονται: αεροδρόμια έκλεισαν προσωρινά, στρατιωτικές εγκαταστάσεις τέθηκαν σε συναγερμό. Η Δανία μιλά για «υβριδική επίθεση» και δείχνει τη Μόσχα.
Δοκιμάζοντας όρια και αντανακλαστικά
Η Μόσχα αρνείται, κάποιοι μιλούν για «ατυχήματα», όμως το πολιτικό διακύβευμα είναι τεράστιο. Η ανησυχία είναι διπλή: πρώτον, ότι η Ρωσία δοκιμάζει τα αντανακλαστικά της Συμμαχίας· δεύτερον, ότι σε περίπτωση κλιμάκωσης ο Τραμπ δεν θα στηρίξει πλήρως τους Ευρωπαίους εταίρους.
Ο Πολωνός ΥΠΕΞ Ράντοσλαβ Σικόρσκι προειδοποίησε πως «αν ξαναμπεί βλήμα ή αεροσκάφος στον εναέριό μας χώρο, κι αν καταρριφθεί, μην παραπονεθείτε». Ο ίδιος ο Τραμπ έδωσε αιφνιδίως στήριξη σε αυτή τη γραμμή, χωρίς να δείχνει όμως διάθεση άμεσης εμπλοκής. Τι έχει πετύχει λοιπόν ο Πούτιν; Να παγιδεύσει τους Ευρωπαίους σε μία τροχιά κλιμάκωσης.
Οι Ευρωπαίοι, πάντως, ενισχύουν την άμυνά τους. Στη Γκότλαντ της Σουηδίας αποβιβάστηκαν πάνω από 100 Πολωνοί αλεξιπτωτιστές στο πλαίσιο κοινής άσκησης.
Η Στοκχόλμη μεταφέρει συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας στο νησί και αυξάνει την επιφυλακή της πολεμικής αεροπορίας. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η «γκρίζα ζώνη» μεταξύ ειρήνης και πολέμου στενεύει επικίνδυνα. Και ότι τα επόμενα βήματα της Ρωσίας μπορεί να καθορίσουν όχι μόνο την ασφάλεια της Ουκρανίας, αλλά και τη συνοχή ολόκληρης της Συμμαχίας.
Τι κάνουν οι Βρυξέλλες
Η αυξανόμενη ρωσική δραστηριότητα στον ευρωπαϊκό ουρανό επιταχύνει τις πρωτοβουλίες στις Βρυξέλλες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται τις τεχνικές και χρηματοδοτικές λεπτομέρειες για ένα «τείχος drones» – μια νέα ασπίδα που θα καλύπτει την ήπειρο απέναντι σε απειλές από μη επανδρωμένα και άλλα εναέρια μέσα της Ρωσίας.
Σε τηλεδιάσκεψη με υπουργούς Άμυνας χωρών της ανατολικής πτέρυγας, ο Επίτροπος Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους τόνισε ότι η αντίδραση πρέπει να είναι «σταθερή, ενωμένη και άμεση», υπογραμμίζοντας ότι η πρωτοβουλία «Eastern Flank Watch» που παρουσίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα ενισχύσει την ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης.
Η Επιτροπή συγκέντρωσε τους υπουργούς Άμυνας Βουλγαρίας, Εσθονίας, Φινλανδίας, Λετονίας, Λιθουανίας, Πολωνίας και Ρουμανίας, με συμμετοχή της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, ενώ παρών ήταν και ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας. Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης αμυντικής «ασπίδας» με δυνατότητες εντοπισμού, παρακολούθησης και αναχαίτισης drones, αλλά και σε παράλληλες άμυνες – από αντιαρματικά και ναυτικές περιπολίες έως διαστημική επιτήρηση.
Στο τραπέζι μπαίνει και η χρηματοδότηση. Οι Βρυξέλλες εξετάζουν τη χρήση του προγράμματος SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ και του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αμυντικής Βιομηχανίας, ενώ ανοικτές παραμένουν και άλλες επιλογές. Η Ουκρανία αναμένεται να προσφέρει τεχνογνωσία, με αποστολή τεχνικών ομάδων για την εκπαίδευση στρατιωτικών δυνάμεων και συμμετοχή δικών της κατασκευαστών στο έργο.
Όπως τόνισε ο Πολωνός υπουργός Άμυνας Βουαντισλάβ Κοσινιάκ-Καμίς, «η απειλή δεν περιορίζεται στην ανατολική πτέρυγα». Οι πρόσφατες παραβιάσεις στη Δανία αποδεικνύουν ότι drones μπορούν να εκτοξευθούν από γειτονικά πλοία ή σκάφη, πλήττοντας ολόκληρη την Ευρώπη.
Η άτυπη σύνοδος κορυφής στην Κοπεγχάγη θα είναι το επόμενο βήμα, όπου θα παρουσιαστεί ο πλήρης τεχνικός και οικονομικός οδικός χάρτης για το τείχος drones. Ένα έργο που φιλοδοξεί να θωρακίσει τον ευρωπαϊκό ουρανό σε μια περίοδο πρωτοφανούς ρευστότητας.
