Διαφημίστηκαν ως μία μεγάλη στιγμή της διπλωματίας, ως μία αναμφίβολη επιτυχία. Αλλά είναι σαφές πως οι συνομιλίες στην Αλάσκα ανάμεσα στον Πούτιν και Τραμπ δεν πέτυχαν απολύτως τίποτα.
Για να είμαστε δηλαδή ακριβείς, κάτι πέτυχαν: Έδωσαν στο Κρεμλίνοτην πεποίθηση ότι η στρατιωτική ένταση είναι το μόνο εργαλείο για να επιβάλει τους όρους του.
Αξιωματούχοι κοντά στον Ρώσο πρόεδρο δηλώνουν ότι ο Πούτιν θεωρεί την απροθυμία της Ουάσιγκτον να εμπλακεί ενεργά ως «παράθυρο ευκαιρίας» για να πιέσει το Κίεβο, όπως μεταδίδει το Bloomberg.
Από τα μέσα Αυγούστου, οι ρωσικές επιθέσεις με drones, πυραύλους και βόμβες έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 50%, πλήττοντας αστικές υποδομές και ενεργειακά δίκτυα. Το μήνυμα είναι σαφές: η Ρωσία θα ανεβάζει τη βία όσο η Ουκρανία αρνείται παραχωρήσεις.
Το αδιέξοδο στο πεδίο
Παρά την ένταση των επιθέσεων, η Ρωσία δεν εξασφαλίζει σημαντικά εδαφικά κέρδη στον πόλεμο. Η θερινή επίθεση απέτυχε να εξασφαλίσει τον έλεγχο βασικών πόλεων, ενώ στο Ντονέτσκ οι ουκρανικές δυνάμεις ανέκτησαν ορισμένα εδάφη. Αναλυτές τονίζουν ότι ο Πούτιν επιδιώκει «ορατές νίκες πριν από τον χειμώνα».
Ταυτόχρονα, το Κίεβο κλιμακώνει τα δικά του πλήγματα με drones σε ρωσικές ενεργειακές εγκαταστάσεις, θέλοντας να διαβρώσει την τροφοδοσία του ρωσικού στρατού.
Παρά τις ζημιές σε τερματικούς σταθμούς όπως το Πριμόρσκ, η πραγματική επίπτωση στον ανεφοδιασμό παραμένει περιορισμένη.
Η παράλληλη σκακιέρα
Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ δημιουργεί διπλό μήνυμα. Από τη μια, εκφράζει απογοήτευση για τη σκληρή τακτική της Μόσχας και αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων κυρώσεων. Από την άλλη, θέτει ως όρο να προηγηθούν οι Ευρωπαίοι με πιο δύσκολες αποφάσεις, όπως δασμοί σε Κίνα και Ινδία για τις εισαγωγές ρωσικού αερίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά νέο πακέτο κυρώσεων και την επιτάχυνση της απεξάρτησης από ρωσικό LNG, όμως οι διαφορές στα κράτη–μέλη καθυστερούν την υιοθέτηση αποφάσεων. Το αποτέλεσμα είναι να ενισχύεται η εντύπωση στο Κρεμλίνο ότι η Δύση δεν έχει ακόμη ενιαία απάντηση.
Επικίνδυνα «τεστ» στα σύνορα του ΝΑΤΟ
Η ρωσική επιθετικότητα δεν περιορίζεται στην Ουκρανία. Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες σημειώθηκαν τρεις σοβαρές παραβιάσεις του εναέριου χώρου χωρών του ΝΑΤΟ (Εσθονία, Πολωνία, Ρουμανία).
Η Εσθονία χαρακτήρισε το επεισόδιο με τρία MiG-31 «πρωτοφανώς θρασύ». Δύο φορές τον Σεπτέμβριο ενεργοποιήθηκε το Άρθρο 4, που επιτρέπει σε κράτη–μέλη να ζητούν διαβουλεύσεις για ζητήματα ασφάλειας – διαδικασία σπάνια στην ιστορία της Συμμαχίας.
Πρόκειται για «δοκιμές» της αποφασιστικότητας της Δύσης: κάθε καθυστέρηση ή δισταγμός τροφοδοτεί την αίσθηση στη Μόσχα ότι το ΝΑΤΟ παραμένει προβλέψιμο και αργό στην αντίδραση.
Το αφήγημα του Πούτιν και οι διεθνείς συγκρίσεις
Ο Ρώσος πρόεδρος συγκρίνει ανοιχτά τον πόλεμο της χώρας του με την επιχείρηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου στη Γάζα, σημειώνοντας ότι η Δύση αποδέχεται μια «πιο σκληρή» εκστρατεία από αυτήν της Ρωσίας. Και οι αριθμοί για τους αμάχους που έχουν σκοτωθεί στο ένα και στο άλλο μέτωπο, είναι αποκαλυπτικοί.
Η επίκληση αυτής της «διπλής μέτρησης» εντάσσεται στην προσπάθειά του να υπονομεύσει τη νομιμοποίηση της δυτικής κριτικής.
Παράλληλα, δεν εγκαταλείπει την απειλή «πυρηνικής κλιμάκωσης» ως εργαλείο ψυχολογικής πίεσης, αν και προς το παρόν η χρήση παραμένει περισσότερο ρητορική.
Σενάρια για τους επόμενους μήνες
Υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχουν διάφορα για το πώς μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα τους επόμενους μήνες:
- Συνέχιση πολέμου φθοράς – Σταθερές αεροπορικές επιθέσεις, χωρίς μεγάλες αλλαγές στα μέτωπα.
- Κλιμάκωση με ρίσκο ατυχήματος – Πυραυλικά πλήγματα σε βάθος, νέα παραβίαση συνόρων, αυξημένος κίνδυνος εμπλοκής ΝΑΤΟ.
- Ελεγχόμενη διαπραγμάτευση – «πάγωμα» γραμμής μετώπου με αντάλλαγμα ουκρανικές παραχωρήσεις· δύσκολο όσο Κίεβο και Ευρώπη απορρίπτουν τους ρωσικούς όρους.
Τι σημαίνει για την Ευρώπη
- Ασφάλεια: οι παραβιάσεις στον εναέριο χώρο δείχνουν ότι το περιβάλλον γύρω από την Ανατολική Ευρώπη παραμένει εξαιρετικά ασταθές.
- Ενέργεια: η ΕΕ επισπεύδει τη διαφοροποίηση, ενώ η Ελλάδα συμμετέχει μέσω LNG και διασυνδέσεων σε κρίσιμα έργα.
- Οικονομία/Αγορές: η αβεβαιότητα διατηρεί την πίεση στις τιμές ενέργειας και στα ομόλογα, επηρεάζοντας το επενδυτικό περιβάλλον.
Ο Πούτιν επενδύει σε μια στρατηγική φθοράς με πολλαπλά ρίσκα. Ποντάρει ότι η κόπωση της Δύσης και η ασάφεια της αμερικανικής πολιτικής θα τον φέρουν σε πλεονεκτική θέση. Και μέχρι τώρα δεν τον διαψεύδει κανείς.
