Πριν από λίγες ημέρες ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχοντας στο πλευρό του τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο στο Τείχος των Δακρύων, μίλησε για μια συμμαχία «τόσο ανθεκτική όσο οι πέτρες» που μόλις είχαν αγγίξει.
Όμως, η πραγματικότητα απέχει πολύ από την εικόνα που θέλει να παρουσιάσει, όπως επισημαίνει ο Economist σε άρθρο του. H σχέση ΗΠΑ – Ισραήλ δοκιμάζεται όσο ποτέ, με τις τάσεις στην αμερικανική κοινή γνώμη να προμηνύουν έναν βαθύτερο και πιο επικίνδυνο αποχωρισμό.
Από «φυσική» συμμαχία σε ρήγμα αξιών
Για δεκαετίες, οι δύο χώρες πορεύονταν μαζί με βάση κοινές αξίες και συμφέροντα: δημοκρατία, αίσθημα ιστορικής αποστολής, αντιπαράθεση με τη Σοβιετική Ένωση, και μετά την 11η Σεπτεμβρίου, κοινός αγώνας κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Σήμερα όμως, σημειώνει ο Economist, ειδικά για τους Δημοκρατικούς, η σύγκρουση είναι πρωτίστως αξιακή. Νέες γενιές προβάλλουν πάνω στους Παλαιστίνιους εικόνες αποικιοκρατίας και καταπίεσης, ενώ η στροφή της ισραηλινής πολιτικής προς τη δεξιά εντείνει την αποξένωση.
Ο ίδιος ο Νετανιάχου έχει στοιχηματίσει πολιτικά στην ταύτιση με τους Ρεπουμπλικάνους, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις κάθε φορά που Δημοκρατική κυβέρνηση ασκεί πίεση για ειρηνευτικές συνομιλίες ή περιορισμό εποικισμών.
Οι Ρεπουμπλικάνοι χάνουν την πίστη τους
Η πτώση της υποστήριξης δεν περιορίζεται στους Δημοκρατικούς. Όλο και περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι, κυρίως νεότερης ηλικίας, αμφισβητούν το μέγεθος της αμερικανικής βοήθειας προς το Ισραήλ, που φθάνει σωρευτικά τα $300 δισ. από το 1948.
Ο εκνευρισμός για τη στήριξη στην Ουκρανία «αγγίζει» και τη βοήθεια στο Ισραήλ, ενώ οι στρατιωτικές επιθέσεις του τελευταίου σε χώρες όπως η Συρία υπονομεύουν την προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ για περιφερειακή ειρήνη, εξηγεί ο Economist.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: το ποσοστό των Αμερικανών που στηρίζουν το Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων βρίσκεται σε χαμηλό 25ετίας. Το 53% έχει σήμερα αρνητική άποψη για το Ισραήλ, ενώ το 43% πιστεύει ότι διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα, όπως αναφέρει το βρετανικό περιοδικό.
Η Γάζα ως καταλύτης αποξένωσης
Οι εικόνες πείνας και καταστροφής στη Γάζα έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα την εικόνα του Ισραήλ στην αμερικανική κοινή γνώμη. Οι κατηγορίες περί «αντισημιτισμού» που εκτοξεύονται εναντίον κάθε επικριτή χάνουν την αποτελεσματικότητά τους όσο χρησιμοποιούνται αδιάκριτα, με αποτέλεσμα να πλήττεται συνολικά η νομιμοποίηση της ισραηλινής πολιτικής.
Η στρατιωτική συνεργασία ΗΠΑ – Ισραήλ παραμένει στενή, με συμφωνία χρηματοδότησης ύψους $3,8 δισ. ετησίως έως το 2028. Ωστόσο, η αμφιβολία για το αν ο Τραμπ θα εγκρίνει τη συνέχιση της βοήθειας, ωθεί το Ισραήλ να επανασχεδιάζει το πλαίσιο σε όρους «συνεργασίας» και όχι απλής οικονομικής ενίσχυσης.
Ακόμη κι αν ο Νετανιάχου αντικατασταθεί, οι βαθιές αλλαγές στην ισραηλινή κοινωνία και η εμμονή σε μια «υπερ-Σπάρτη» που θα στηρίζεται στη στρατιωτική ισχύ και την επέκταση εποικισμών, καθιστούν δύσκολη μια επιστροφή στο παλιό status quo, εκτιμά ο Economist.
Ένας κίνδυνος χωρίς προηγούμενο
Η συμμαχία ΗΠΑ – Ισραήλ δεν κινδυνεύει απλώς από διπλωματικές τριβές, αλλά από μια μακροπρόθεσμη μετατόπιση της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ.
Αν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι πάψουν να βλέπουν στο Ισραήλ έναν φυσικό σύμμαχο, η Ουάσιγκτον μπορεί να αποστασιοποιηθεί πιο γρήγορα απ’ όσο φαντάζονται οι σημερινοί Ισραηλινοί ηγέτες. Και τότε, το στρατηγικό στήριγμα που θεωρήθηκε αυτονόητο επί δεκαετίες θα μπορούσε να χαθεί, προειδοποιεί ο Ecnomist.
