Η Σλοβακία βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μεγάλου σκανδάλου διαφθοράς με φόντο ευρωπαϊκά κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Σλοβάκοι αξιωματούχοι φέρονται να έχουν κατασκευάσει πολυτελείς βίλες, παρουσιάζοντάς τες ως ξενώνες για την ενίσχυση του αγροτικού τουρισμού, με χρήματα της ΕΕ. Στην πράξη, οι βίλες αυτές —με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της «Hacienda»— λειτουργούν αποκλειστικά για ιδιωτική χρήση, φιλοξενώντας κυβερνητικούς αξιωματούχους και φίλους τους.
Ο Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών (PPA), υπεύθυνος για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών γεωργικών ενισχύσεων, βρίσκεται στο επίκεντρο της υπόθεσης. Η Zuzana Šubová, πρώην επικεφαλής του τμήματος κατά της διαφθοράς στον PPA (2021–2023), κάνει λόγο για βαθιά ριζωμένο και οργανωμένο δίκτυο διαφθοράς που λειτουργεί ανεξέλεγκτα εδώ και 20 χρόνια.
Όπως καταγγέλλει, οι υποτιθέμενες μεταρρυθμίσεις που ζήτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά το 2020 εφαρμόστηκαν μόνο στα χαρτιά. Η ίδια απομακρύνθηκε έπειτα από εσωτερική διαμάχη και σήμερα ηγείται του εξωκοινοβουλευτικού κόμματος Πειρατές – Σλοβακία.
Ενδεικτικές περιπτώσεις κατάχρησης
Δημοσιογραφικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι τουλάχιστον δέκα ακίνητα, που επιδοτήθηκαν ως τουριστικές μονάδες, χρησιμοποιούνται ως ιδιωτικές κατοικίες ή είναι εντελώς απροσπέλαστα στο κοινό. Σε μία περίπτωση, επιδότηση 220.000 ευρώ κατέληξε σε σπίτι που κατοικείται μόνιμα από ιδιώτες.
Σε άλλη, στέλεχος του PPA φέρεται να βοήθησε την κόρη του να χτίσει σπίτι με κοινοτικά κονδύλια. Οι κρατήσεις σε πολλά από τα εν λόγω ακίνητα δεν γίνονται μέσω δημόσιων πλατφορμών, αλλά μόνο με «ειδική διαδικασία» — όταν και εάν λειτουργούν. Τα περισσότερα βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές και έχουν ελάχιστη ή καθόλου διαδικτυακή παρουσία.
Η αντίδραση της κυβέρνησης
Η κυβέρνηση του Ρόμπερτ Φίτσο, στην τέταρτη θητεία του ως πρωθυπουργός, αρνείται κάθε κατηγορία και χαρακτηρίζει το σκάνδαλο «κατασκευασμένο». Ο ίδιος επιτέθηκε στον Τσέχο ευρωβουλευτή Tomáš Zdechovský, ο οποίος αποκάλυψε πάνω από 300 ύποπτες υποθέσεις, αποκαλώντας τον «πληρωμένο δολοφόνο της αντιπολίτευσης». Ο υπουργός Γεωργίας υποστήριξε ότι όλα τα εσωτερικά συστήματα ελέγχου λειτουργούν κανονικά.
Ο PPA, από την πλευρά του, θεωρεί τις καταγγελίες «προσβλητικές» και σκοπεύει να προσφύγει νομικά για να προστατεύσει τη φήμη του.
Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι επιβλήθηκαν χρηματοδοτικές κυρώσεις στη Σλοβακία για τα οικονομικά έτη 2019–2021 λόγω ελλείψεων στα συστήματα διαχείρισης της ΚΑΠ.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ερευνά δεκάδες υποθέσεις, ενώ έχουν ήδη ασκηθεί ποινικές διώξεις σε συγκεκριμένα άτομα. Στο παρελθόν, η OLAF είχε ερευνήσει την πολύκροτη υπόθεση «Dobytkár», αποκαλύπτοντας ότι αγρότες πλήρωσαν 10 εκατ. ευρώ σε δωροδοκίες για να εξασφαλίσουν επιδοτήσεις — υπόθεση που συνδέεται άμεσα με τη δολοφονία του δημοσιογράφου Ján Kuciak το 2018.
Καταγγελίες για φίμωση και εκτροπή του κράτους δικαίου
Μη κυβερνητικές οργανώσεις και δημοσιογράφοι καταγγέλλουν ότι οι αποκαλύψεις τους αγνοούνται ή καταπνίγονται.
Η ΜΚΟ «Zastavme korupciu» τονίζει πως οι υπάλληλοι που προσπαθούν να τηρήσουν τη νομιμότητα, απομακρύνονται μέσω εσωτερικών μετακινήσεων. Η κυβέρνηση, σύμφωνα με τους επικριτές της, επιτίθεται στους δημοσιογράφους και προσπαθεί να ελέγξει τα ανεξάρτητα ΜΜΕ.
Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση για πιθανή εκτροπή της Σλοβακίας από το κράτος δικαίου, ιδίως μετά την κατάργηση του ειδικού σώματος εισαγγελέων και της εθνικής υπηρεσίας κατά της διαφθοράς από την κυβέρνηση Φίτσο.
Η υπόθεση Hacienda, όπως και η Dobytkár, καταδεικνύει βαθιά προβλήματα διαφθοράς στη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων στη Σλοβακία. Η συστηματική κατάχρηση και η κρατική συγκάλυψη προκαλούν πολιτικές αναταράξεις, τόσο εσωτερικά όσο και σε επίπεδο ΕΕ, ενώ θέτουν εν αμφιβόλω την αξιοπιστία των θεσμών και τη διαφάνεια στη χρήση των ευρωπαϊκών πόρων.
Με πληροφορίες από POLITICO
