Εν μέσω των καταιγιστικών εξελίξεων που πυροδότησε το μπαράζ παραβιάσεων του πολωνικού εναερίου χώρου από ρωσικά drones, η Πολωνία ζήτησε από το ΝΑΤΟ την ενεργοποίηση του Άρθρου 4 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.
Το Άρθρο 4 προβλέπει διαβουλεύσεις μεταξύ των Νατοϊκών συμμάχων σε περίπτωση που ένα από τα κράτη-μέλη θεωρήσει ότι υπάρχει απειλή εναντίον του. Όπως αναφέρεται, «οι πλευρές διαβουλεύονται κάθε φορά που, κατά την άποψη μίας από τις πλευρές, η εδαφική ακεραιότητα, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλεια μίας από τις πλευρές απειλείται».
Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συγκληθεί το Συμβούλιο του ΝΑΤΟ, προκειμένου να εξεταστούν η κατάσταση και τυχόν κοινά μέτρα. Σε αντίθεση με το Άρθρο 5, δεν συνεπάγεται αυτόματη στρατιωτική απάντηση. Ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε διπλωματικές πρωτοβουλίες, ενίσχυση της άμυνας, ανάπτυξη στρατευμάτων ή πρόσθετες εγγυήσεις ασφαλείας.
Η 8η φορά που γίνεται επίκληση του Άρθρου 4
Σημειώνεται ότι από την ίδρυση της Ατλαντικής Συμμαχίας, το 1949, είναι η 8η φορά που γίνεται επίκληση του Άρθρου 4. Οι τρεις προηγούμενες φορές συνδέονταν με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αντίθετα, το Αρθρο 5 δεν έχει ενεργοποιηθεί παρά μία φορά από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, κατά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ. Προβλέπει ότι μία επίθεση κατά μίας χώρας του ΝΑΤΟ αποτελεί επίθεση κατά όλων και υποχρεώνει τις 32 Νατοϊκές συμμάχους «να συνδράμουν» την χώρα που δέχθηκε την επίθεση.
Τι σηματοδοτεί η κίνηση της Πολωνίας
Μιλώντας στο κανάλι της «Ναυτεμπορικής» και στην εκπομπή Rush Hour με τον Παύλο Πανταζόπουλο και την Χριστίνα Κουσουνή, η εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου, Ινώ Αφεντούλη, σχολίασε πως η κίνηση της Πολωνίας να ζητήσει την ενεργοποίηση του Άρθρου 4 της Συμμαχίας ήταν αναμενόμενη και ορθή.
«Εάν μια χώρα-μέλος θεωρήσει ότι βάλλεται η εθνική της ακεραιότητα ή αν έχει πρόβλημα εσωτερικής απειλής επικαλείται το Άρθρο 4 για συνεχείς διαβουλεύσεις στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Είναι ένα βήμα πριν το άρθρο 5. Το άρθρο 5 σημαίνει αλληλεγγύη όλων των χωρών σε μια χώρα που έχει δεχθεί επίθεση» ανέφερε.
Όπως διευκρίνισε η κ. Αφεντούλη «είναι προς συζήτηση εάν η εισβολή των ρωσικών drones θεωρείται επίθεση κατά χώρας μέλους» κάτι που «θα συζητηθεί τις επόμενες ημέρες».
«Πολύ κρίσιμη στιγμή»
«Υπάρχει μια διαδικασία συνεχούς διαβούλευσης για τρία 24ωρα. Μετά τα τρία αυτά 24ωρα, εάν δεν έχει υπάρξει πρόσθετη ρωσική επιθετικότητα, θα αποφασίσουν οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ τι πρόκειται να κάνουν για να απαντήσουν» εξήγησε, υπογραμμίζοντας πως «σε κάθε περίπτωση είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή διότι η ενεργοποίηση του Άρθρου 4 σημαίνει ότι οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ μπαίνουν σε μια διαδικασία προπαρασκευαστική για το άρθρο 5».
«Η Ρωσία παίζει με τα όρια»
Η ίδια επισήμανε πως η Ρωσία δείχνει αυτή τη στιγμή να «παίζει με τα όρια» και πως αν υπάρξει συνέχεια των παρεμβάσεων είτε με αεροπλάνα, είτε με drones, από πλευράς Μόσχας, τότε σίγουρα θα τεθεί θέμα για το πώς απαντάει το ΝΑΤΟ.
