Με την ετήσια σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) να ολοκληρώνεται στην Τιαντζίν και μια μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση να ακολουθεί στην καρδιά του Πεκίνου, ο Σι Τζινπίνγκ στέλνει το πιο ηχηρό μήνυμα των τελευταίων ετών: η Κίνα θέλει να ορίσει τους νέους κανόνες του παγκόσμιου παιχνιδιού – και δεν φοβάται να αμφισβητήσει εκείνους της Δύσης.
Ο Σι υποδέχθηκε περισσότερους από 20 ηγέτες μη δυτικών χωρών, με πιο προβεβλημένους τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, τον Ινδό Ναρέντρα Μόντι, τον Τούρκο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Ιρανό Μαχμούντ Πεζεσκιαν.
Η Ουάσιγκτον είδε για πρώτη φορά τους ηγέτες τεσσάρων χωρών που βλέπει ως «άξονα αποσταθεροποίησης» (Κίνα, Ρωσία, Βόρεια Κορέα, Ιράν) να βρίσκονται βρέθηκαν πλάι-πλάι σε μια διεθνή σκηνή. Οι ίδιοι τονίζουν πως καμία αποσταθεροποίηση δεν θέλουν. Θέλουν όμως ανατροπή της υφιστάμενης παγκόσμιας τάξης πραγμάτων και ανάδυση μίας νέας, «πολυπολικής» και «πιο δίκαιης».
Η εικόνα αυτή αποκτά ιδιαίτερο βάρος για τη Δύση, καθώς οι χώρες αυτές είτε τροφοδοτούν τη ρωσική πολεμική μηχανή με όπλα και στρατεύματα (Ιράν, Β. Κορέα), είτε τη στηρίζουν οικονομικά και βιομηχανικά (Κίνα).
ΗΠΑ σε απομόνωση, Κίνα σε ρόλο «σταθερού οδηγού»
Ο Σι αξιοποιεί βεβαίως στο έπακρο το κλίμα αβεβαιότητας που προκαλεί η εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, με τους εμπορικούς πολέμους και τις συνεχείς ανατροπές στις συμμαχίες.
«Πρέπει να αντιταχθούμε στη νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου και στον εκφοβισμό», δήλωσε, μοιράζοντας παράλληλα εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις και δάνεια προς τα κράτη-μέλη του SCO.
Η Κίνα παρουσιάζεται έτσι ως «σταθερή δύναμη» που προσφέρει στήριξη και θεσμούς, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που κόβουν προγράμματα βοήθειας και επιβάλλουν δασμούς ακόμη και σε συμμάχους τους.
Προσέγγιση Ινδίας – Κίνας: από αντίπαλοι σε εταίρους;
Μία από τις πιο ηχηρές στιγμές της συνόδου ήταν η πρώτη συνάντηση του Σι με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι στην Κίνα εδώ και επτά χρόνια. Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν χαμόγελα και θερμά λόγια, στέλνοντας μήνυμα ότι θέλουν να είναι εταίροι και όχι αντίπαλοι.
Το κοινό έδαφος είναι προφανές: και οι δύο χώρες έχουν πληγεί από τους αμερικανικούς δασμούς, ενώ αναζητούν εναλλακτικές αγορές και εμπορικές διόδους.
Ωστόσο, η μακροχρόνια συνοριακή διαμάχη και η στενή σχέση Πεκίνου – Ισλαμαμπάντ παραμένουν εμπόδια σε μια πραγματική στρατηγική σύγκλιση.
Παρέλαση ισχύος: πυραύλοι, drones και ιστορία
Την Τετάρτη, ο Σι επιστρατεύει την «Λεωφόρο της Αιώνιας Ειρήνης» για μια φαντασμαγορική στρατιωτική παρέλαση με υπερηχητικούς πυραύλους, πυρηνικά συστήματα, υποβρύχια drones και χιλιάδες στρατιώτες.
Η επίδειξη δεν έχει μόνο στρατιωτική σημασία. Συμπίπτει με την 80ή επέτειο της νίκης κατά της Ιαπωνίας το 1945, με την Κίνα να επαναπλαισιώνει την ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στο αφήγημα του Πεκίνου, Κίνα και Σοβιετική Ένωση ήταν οι πραγματικοί «φύλακες» της μεταπολεμικής τάξης, απέναντι σε μια Δύση που τώρα επιχειρεί να εμποδίσει την άνοδο της Ασίας.
Νέες δομές
Σημαντικές αποφάσεις της συνόδου ήταν η υιοθέτηση οδικού χάρτη για συνεργασία στην τεχνητή νοημοσύνη – με δέσμευση για «ανοιχτά μοντέλα» και κοινό ρυθμιστικό πλαίσιο – και η δημιουργία αναπτυξιακής τράπεζας του SCO.
Η τράπεζα αυτή, ακόμη κι αν δεν φτάσει το μέγεθος της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών (AIIB), εντάσσεται στο όραμα του Σι να οικοδομήσει ένα εναλλακτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, λιγότερο εξαρτημένο από το δολάριο και τους δυτικούς θεσμούς.
Με το διπλωματικό χαμόγελο της συνόδου και τη σιδερένια γροθιά της παρέλασης, ο Σι Τζινπίνγκ προβάλλει ως ο «αρχιτέκτονας» μιας νέας παγκόσμιας τάξης. Επιδιώκει να υπονομεύσει την αμερικανική ηγεμονία, να διαρρήξει τη δυτική συνοχή και να αναδείξει την Κίνα ως «αξιόπιστη εναλλακτική». Όχι ως αναθεωρητική δύναμη, όπως την κατηγορούν στη Δύση, αλλά ως τον πραγματικό θεματοφύλακα μιας πολυμερούς διεθνούς τάξης – με κινεζικούς όρους.
Η στρατηγική αυτή, ενισχυμένη από την αβεβαιότητα που προκαλεί η Ουάσιγκτον υπό τον Τραμπ, δείχνει ότι «η ώρα είναι τώρα» για τον Σι. Το ερώτημα είναι αν οι εταίροι του SCO θα παραμείνουν πρόθυμοι συμμέτοχοι ή αν η επίδειξη ισχύος του Πεκίνου θα ξυπνήσει και νέους φόβους στην περιοχή.
