Η πρόσφατη υπογραφή της Διακήρυξης του Νόρθγουντ από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς στενότερο συντονισμό των πυρηνικών τους δυνάμεων. Για πρώτη φορά, το Λονδίνο και το Παρίσι επιβεβαίωσαν από κοινού ότι οποιαδήποτε ακραία απειλή — όχι μόνο κατά των δικών τους χωρών αλλά και κατά της Ευρώπης συνολικά — δεν θα μείνει αναπάντητη.
Αυτό αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα συμμαχικής αλληλεγγύης και διαβεβαίωσης. Όμως, έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία η Ρωσία εντείνει τη δική της πυρηνική στάση, κυρίως μέσω της εγκατάλειψης της αυτοεπιβαλλόμενης απαγόρευσης (μορατόριουμ) για πυρηνικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Λονδίνο και το Παρίσι πρέπει πλέον να στηρίξουν τη δέσμευσή τους με συγκεκριμένες ενέργειες για να αντιμετωπίσουν την εξελισσόμενη ρωσική πυρηνική απειλή — ειδικά το ευρύ τακτικό πυρηνικό οπλοστάσιο της Μόσχας κοντά στα σύνορα του ΝΑΤΟ.
Το τακτικό πλεονέκτημα της Μόσχας
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και οι ανοιχτές απειλές της για χρήση πυρηνικών, ακόμα και κατά μη πυρηνικών κρατών, κατέστησαν σαφές ότι τα πυρηνικά όπλα παραμένουν κεντρικό στοιχείο στο «εγχειρίδιο» εκφοβισμού και εξαναγκασμού του Κρεμλίνου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Διακήρυξη του Νόρθγουντ στοχεύει στο να μην αφήσει καμία αμφιβολία στη Μόσχα για την ετοιμότητα του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια για την αποτροπή οποιασδήποτε επιθετικότητας κατά της Ευρώπης.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Ρωσία, τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η Γαλλία διατηρούν κυρίως στρατηγικά πυρηνικά δόγματα, εστιασμένα στην αποτροπή υπαρξιακών απειλών μέσω όπλων μεγάλου βεληνεκούς και υψηλής ισχύος, σχεδιασμένων για χρήση μόνο σε ακραίες καταστάσεις — αποκλείοντας τη χρήση σε πεδία μάχης.
Αντίθετα, η Ρωσία ακολουθεί μια πιο ευέλικτη πυρηνική στάση, βασιζόμενη επίσης σε τακτικά πυρηνικά όπλα — κεφαλές χαμηλής ισχύος σχεδιασμένες για περιορισμένη χρήση στο πεδίο μάχης, με στόχο την επιβολή, τον εκφοβισμό ή την κλιμάκωση με δικούς της όρους.
Στην πράξη, αν η Ρωσία επιτεθεί σε σύμμαχο του ΝΑΤΟ στα ανατολικά του σύνορα, θα μπορούσε να επιλέξει να χρησιμοποιήσει ένα τακτικό πυρηνικό όπλο χαμηλής ισχύος κατά στρατιωτικού στόχου — όπως της γερμανικής ταξιαρχίας στη Λιθουανία ή άλλης μονάδας της ενισχυμένης Προκεχωρημένης Παρουσίας (eFP). Ο στόχος της Ρωσίας δεν θα ήταν η στρατιωτική νίκη, αλλά η πολιτική παράλυση, ώστε να αποτρέψει μια συλλογική αντίδραση του ΝΑΤΟ, βυθίζοντάς το σε δισταγμό υπό τη σκιά της πυρηνικής απειλής.
Στη «γκρίζα ζώνη» μεταξύ συμβατικού πολέμου και πλήρους πυρηνικής σύγκρουσης, η Ρωσία διαθέτει επιλογές – το ΝΑΤΟ, πολύ λιγότερες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να αναπτύσσουν βόμβες βαρύτητας B61 στην Ευρώπη και, σύμφωνα με αναφορές, τις έχουν επαναφέρει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως, παρά τον συνεχιζόμενο εκσυγχρονισμό, αυτά τα όπλα είναι ολοένα και πιο ξεπερασμένα: πρέπει να μεταφέρονται από αεροσκάφη που πετούν κοντά στον στόχο, κάτι που τα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα σε σύγχρονα αντιαεροπορικά συστήματα.
Αντιθέτως, η Ρωσία μπορεί να εκτοξεύσει πυραύλους χαμηλής ισχύος από βαθιά μέσα στο έδαφός της. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο βασίζονται αποκλειστικά σε στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις — όπλα υψηλής ισχύος σχεδιασμένα να αποτρέπουν υπαρξιακές απειλές μέσω της απειλής καταστροφής ολόκληρων πόλεων. Αυτά τα όπλα δεν είναι σχεδιασμένα για περιορισμένη χρήση και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αποτρέψουν αποτελεσματικά τις τακτικές πυρηνικές απειλές της Ρωσίας.
Μια λύση για την Ευρώπη
Μια πιθανή λύση για την Ευρώπη μπορεί να βρίσκεται στην ενίσχυση της ευελιξίας και της προχωρημένης πυρηνικής της στάσης. Ως πρώτο βήμα, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να πραγματοποιήσουν κοινές πυρηνικές ασκήσεις με τη συμμετοχή συμμάχων από τα ανατολικά και βόρεια σύνορα του ΝΑΤΟ.
Το Παρίσι θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει προχωρημένες υποδομές αποθήκευσης και υποστήριξης για τα πυρηνικά του αεροσκάφη και πυραύλους cruise με πυρηνικές κεφαλές, σε στρατηγικές χώρες όπως η Πολωνία ή η Σουηδία, συνδυάζοντας την εγκατάσταση με περιοδικές ασκήσεις ανάπτυξης.
Αν και η Γαλλία χαρακτηρίζει αυτούς τους πυραύλους ως στρατηγικούς, η προώθησή τους εγγύτερα στα ρωσικά σύνορα θα ήταν ένα ανάλογο και αξιόπιστο μήνυμα αποτροπής απέναντι στις τακτικές πυρηνικές αναπτύξεις της Ρωσίας στη Λευκορωσία και στο Καλίνινγκραντ.
Σε βάθος χρόνου, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία θα πρέπει να ξεκινήσουν μια κοινή προσπάθεια για την από κοινού ανάπτυξη κινητών, επίγειας εκτόξευσης πυρηνικών συστημάτων με μικρότερες κεφαλές. Αυτά τα οπλικά συστήματα θα μπορούσαν να παρέχουν στην Ευρώπη μια άμεση και βιώσιμη ικανότητα δεύτερου πλήγματος, αποτρέποντας το ρωσικό τακτικό πυρηνικό οπλοστάσιο.
Η ρίζα του προβλήματος: Η ασυμμετρία
Το βασικό πρόβλημα είναι η ασυμμετρία. Ενώ η Ρωσία είναι έτοιμη να κάνει περιορισμένη χρήση πυρηνικών για να εκφοβίσει και να ελέγξει την κλιμάκωση, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρούν δόγματα φτιαγμένα για αποτροπή σε επίπεδο υπαρξιακής απειλής. Αυτή η αναντιστοιχία αφήνει την Ευρώπη εκτεθειμένη.
Η Διακήρυξη του Νόρθγουντ είναι ένα θετικό πολιτικό μήνυμα, αλλά αν δεν ακολουθηθεί από αξιόπιστες δυνατότητες και προσαρμογή των δογμάτων, δεν θα αρκεί για να πείσει τη Μόσχα ότι η Ευρώπη είναι πραγματικά προετοιμασμένη.
Με πληροφορίες από Euractiv
