Οι Ουκρανοί πήγαν για ύπνο το βράδυ της Παρασκευής με τον τρομακτικό φόβο ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να παρασυρθεί από τον Βλαντίμιρ Πούτιν και να προσφέρει σημαντικές παραχωρήσεις για τον πόλεμο. Ξύπνησαν το πρωί του Σαββάτου για να διαπιστώσουν ότι η σύνοδος κορυφής Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα κατέρρευσε χωρίς καμία στρατηγική ή πολιτική συμφωνία. Ήταν ένα σπάνιο παράδειγμα αποτυχημένης συνόδου που έγινε δεκτή με ανακούφιση.
Απουσία πραγματικών εξελίξεων, η προσοχή στην Ουκρανία στράφηκε στις παρουσιάσεις της συνόδου – τις λεγόμενες “οπτικές”, στη γλώσσα της πολιτικής.
Ο Πούτιν, έλαβε την πιο θερμή υποδοχή που θα μπορούσε να υπάρξει στην Αλάσκα. Αμερικανοί στρατιώτες γονάτισαν για να του στρώσουν κυριολεκτικά το κόκκινο χαλί. Ο Τραμπ τον χειροκρότησε καθώς πλησίαζε και του έδωσε μια φιλική χειραψία. Οι δύο ηγέτες επιβιβάστηκαν μόνοι τους στη λιμουζίνα του Τραμπ, ενώ ο Πούτιν φαινόταν να γελάει καθώς το αυτοκίνητο απομακρυνόταν.
Για τον Ρώσο πρόεδρο, που είναι απομονωμένος διεθνώς μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία, η υποδοχή αυτή σηματοδότησε μια αξιοσημείωτη επιστροφή στη διεθνή διπλωματική σκηνή και έθεσε τον τόνο για την υπόλοιπη ημέρα.
Οι Ουκρανοί πολίτες αντιδρούν
«Τα κόκκινα χαλιά και αυτό το επίπεδο τελετής είναι συνηθισμένα σε διεθνείς εκδηλώσεις, αλλά σε αυτήν την περίπτωση – για έναν επιτιθέμενο που είναι υπεύθυνος για τον θάνατο εκατομμυρίων – δεν έπρεπε να συμβεί», είπε η Μαρία Ντρατσόβα, 40 ετών, δικηγόρος στο Κίεβο.
Η Ντρατσόβα, που ξύπνησε και παρακολούθησε τα πλάνα κατά τη διάρκεια του πρωινού, είπε ότι της φάνηκε σαν «να ήταν όλα σκηνοθετημένα για να ικανοποιηθεί ο Πούτιν».
«Ο ορθολογικός κόσμος φέρεται παράλογα προσφέροντάς του αυτή την υποδοχή», είπε.
Το αεροπλάνο του Πούτιν συνοδεύτηκε μέχρι την αεροπορική βάση στην Αλάσκα από τέσσερα αμερικανικά μαχητικά. Καθώς περπατούσε στο κόκκινο χαλί, χαμογελώντας και συνομιλώντας με τον Τραμπ, ένα αμερικανικό βομβαρδιστικό B-2 πέταξε από πάνω του, συνοδευόμενο από άλλα τέσσερα μαχητικά.
Οι Ουκρανοί που ξενύχτησαν για να παρακολουθήσουν το θέαμα είδαν την «νομιμοποίηση ενός εγκληματία πολέμου στο υψηλότερο επίπεδο», είπε ο Ολεξάντρ Κοβαλένκο, Ουκρανός συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής.
«Δεν υπήρχε καμία ανάγκη για όλο αυτό το σόου», είπε ο Κοβαλένκο. «Πρόκειται για μια συνάντηση που θα έπρεπε να είχε γίνει με πολύ πιο συγκρατημένο τρόπο – μινιμαλιστικά, χωρίς τέτοιο επίπεδο σεβασμού».
Μετά τους χαιρετισμούς, ο Τραμπ και ο Πούτιν κάθισαν μπροστά σε πλήθος δημοσιογράφων στην Αεροπορική Βάση Έλμεντορφ, κάτω από ένα πανό που έγραφε «Επιδιώκοντας την Ειρήνη». Μια ερώτηση φωνάχτηκε στον Πούτιν: «Θα σταματήσετε να σκοτώνετε αμάχους;»
Ο Ρώσος ηγέτης φάνηκε να χαμογελάει ειρωνικά και έκανε μια χειρονομία προς το αυτί του, υπονοώντας ότι δεν άκουσε.
Μαζί με τα χαμόγελα, τα γέλια και τη γενική καλή διάθεση που προβλήθηκε, η χειρονομία αυτή προκάλεσε μεγάλη αγανάκτηση στην Ουκρανία, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί από τον πόλεμο της Ρωσίας.
«Όταν είδα τι έγινε, ένιωσα συντετριμμένος», είπε ο Σέρχιι Όρλικ, 50 ετών, από την ανατολική επαρχία του Ντονέτσκ, η οποία έχει καταληφθεί σε μεγάλο βαθμό από τις ρωσικές δυνάμεις και έχει δει μερικές από τις πιο σφοδρές μάχες του πολέμου.
«Έχασα το σπίτι μου δύο φορές, στο Σλοβιάνσκ και στο Ντονέτσκ. Έχασα συγγενείς», είπε ο Όρλικ. «Καταλαβαίνω ότι για να συμφωνηθεί κάτι, πρέπει να υπάρχει πρωτόκολλο – δεν μπορείς απλώς να ρίξεις χαστούκι στον Πούτιν μόλις φτάσει. Αλλά ήταν ένα πολύ δυσάρεστο θέαμα – ειδικά τα ειρωνικά του χαμόγελα».
Η «υποταγή» στον Πούτιν εξοργίζει τους Ουκρανούς
Η «υποταγή» απέναντι στον Πούτιν συνεχίστηκε και μετά τις διαπραγματεύσεις. Στη συνέντευξη Τύπου, ο Τραμπ έδωσε τον λόγο στον Ρώσο ηγέτη να μιλήσει πρώτος. Μίλησε για περίπου οκτώ λεπτά, αποφεύγοντας προσεκτικά οποιαδήποτε αναφορά στην απαρχή του πολέμου – μια απροκάλυπτη και απρόκλητη ενέργεια από τη Ρωσία.
Ο Πούτιν φαινόταν ενεργητικός, ικανοποιημένος από την έκβαση της συνόδου. Ο Τραμπ, αντίθετα, φάνηκε ασυνήθιστα άτονος και μίλησε μόλις για δύο λεπτά. Δεν μπορούσε να καυχηθεί για καμία συμφωνία – που είναι το «νόμισμα» με το οποίο συνήθως λειτουργεί.
Αντίθετα, είχε παραχωρήσει την πρωτοβουλία στον Πούτιν, είπε ο Κιρ Τζάιλς, ανώτερος εταίρος στο πρόγραμμα για τη Ρωσία και την Ευρασία του Chatham House.
«Ήταν μια τεράστια νίκη για τον Πούτιν πριν καν κατεβεί από το αεροπλάνο, το να αποκατασταθεί με αυτόν τον τρόπο», είπε ο Τζάιλς. «Ο Τραμπ του επέτρεψε να γίνει δεκτός ως αρχηγός κράτους, ενώ θα έπρεπε να του είναι δύσκολο να ταξιδεύει, αφού είναι διεθνώς καταζητούμενος εγκληματίας πολέμου».
Η προσέγγιση του Τραμπ είναι απίθανο να εμπνεύσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, είπε ο Τζάιλς. «Αν μη τι άλλο, θα ενισχύσει τη σημασία του να μην αποδεχτεί κανείς τις απαιτήσεις του Πούτιν για την Ουκρανία και να μην υποβληθεί σε αντίστοιχα θεάματα που εκθέτουν τον Τραμπ».
Σε δήλωσή του το Σάββατο, ο πρόεδρος Ζελένσκι υπογράμμισε τη σημασία της παρουσίας των Ευρωπαίων ηγετών σε κάθε στάδιο των διαπραγματεύσεων. Συχνά θεωρούνται ως ανάχωμα απέναντι στην πιθανότητα να επηρεαστεί υπερβολικά ο Τραμπ από τον Πούτιν.
Αλλά πριν συμβεί αυτό, ο Ζελένσκι θα κατευθυνθεί τη Δευτέρα ξανά στην Ουάσινγκτον – τη σκηνή της αποτυχημένης συνάντησής του με τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο Φεβρουάριο. Θα ελπίζει σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα αυτή τη φορά και σε μια πορεία προς την ειρήνη που δεν θα περιλαμβάνει την υποταγή στις επιθετικές απαιτήσεις της Ρωσίας.
Οι ΗΠΑ έχουν «μια ευρεία γκάμα εργαλείων» στη διάθεσή τους για να βοηθήσουν την Ουκρανία σε αυτή την αποστολή, είπε ο Κοβαλένκο, ο πολιτικός αναλυτής. Αλλά η τελετουργική υποδοχή του Πούτιν δεν θα έπρεπε να είναι ένα από αυτά.
«Ίσως όλα αυτά έγιναν για να εξαπατήσουν και να κολακέψουν τον Πούτιν, ώστε να τον ωθήσουν να ακολουθήσει τη στρατηγική του Λευκού Οίκου», είπε ο Κοβαλένκο.
«Αλλά αμφιβάλλω για αυτό. Πιο πιθανό είναι να ήταν μια αυθόρμητη ιδιοτροπία του Τραμπ, χωρίς καμία στρατηγική».
«Ήταν μία άχρηστη συνάντηση»
Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) μίλησε με μερικούς απλούς Ουκρανούς για να καταγράψει τις απόψεις τους σχετικά με τη σύνοδο, και είναι δίκαιο να πούμε πως δεν εντυπωσιάστηκαν ιδιαίτερα.
Ο Πάβλο Νεμπρόεφ έμεινε ξύπνιος μέχρι τα μεσάνυχτα στο Χάρκιβ, που έχει υποστεί επανειλημμένους ρωσικούς βομβαρδισμούς, περιμένοντας τη συνέντευξη Τύπου. Ο 38χρονος διευθυντής θεάτρου δήλωσε:
«Είδα τα αποτελέσματα που περίμενα. Νομίζω πως πρόκειται για μια μεγάλη διπλωματική νίκη για τον Πούτιν. Έχει νομιμοποιήσει πλήρως τον εαυτό του. Ήταν μια άχρηστη συνάντηση. Τα ζητήματα που αφορούν την Ουκρανία πρέπει να επιλύονται με την Ουκρανία, με τη συμμετοχή των Ουκρανών, του προέδρου.»
«Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει ανακωχή», είπε η φαρμακοποιός Λαρίσα Μέλνικ στο AFP, προσθέτοντας ότι ακόμη και αν τα όπλα σιγήσουν, θα είναι μόνο προσωρινά.
Η Ουκρανία ζητά διευκρινίσεις
Μετά το τέλος των άκαρπων ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ του Προέδρου Τραμπ και του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας στην Αλάσκα, η Ουκρανία βρέθηκε ξανά σε μια κατάσταση που της είναι πολύ γνώριμη: να προσπαθεί να συνθέσει τα κομμάτια του παζλ σχετικά με το τι ειπώθηκε μεταξύ των δύο ηγετών, να αποκρυπτογραφεί πιθανές συμφωνίες και να προσπαθεί να μην αποκλειστεί από τις διαδικασίες ειρήνευσης.
Ένα τηλεφώνημα λίγες ώρες αργότερα από τον Τραμπ κάλυψε κάποια από τα κενά. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η τηλεφωνική συνομιλία — στην οποία συμμετείχαν και Ευρωπαίοι ηγέτες — ήταν «μακρά και ουσιαστική» και περιλάμβανε «τα κύρια σημεία» των συνομιλιών του Αμερικανού Προέδρου με τον Πούτιν.
Ο Ζελένσκι πρόσθεσε ότι θα επισκεφθεί τον Τραμπ στην Ουάσιγκτον τη Δευτέρα, «για να συζητήσουμε όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με τον τερματισμό των φόνων και του πολέμου».
Με πληροφορίες από BBC, New York Times, Guardian
