Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απόλαυσε τη στιγμή που ανακοίνωσε τους καλλιτέχνες που θα τιμήσει στη φετινή ετήσια τελετή του ιστορικού κέντρου τεχνών, αφού έφτασε στο συγκρότημα με αυτοκινητοπομπή, διασχίζοντας δρόμους που πλέον περιπολούνται — με δική του εντολή — από ομοσπονδιακούς πράκτορες και εφέδρους του στρατού. Η λίστα των τιμωμένων αποκαλύπτει πολλά για τον ίδιο, τη δύναμή του και γιατί εξακολουθεί να είναι πολιτικά ισχυρός.
Ο Σιλβέστερ Σταλόνε από το «Ρόκι», ο θρύλος του Μπρόντγουεϊ Μάικλ Κρόφορντ, η ντίβα της ντίσκο Γκλόρια Γκέινορ, ο βασιλιάς της κάντρι Τζορτζ Στρέιτ και το συγκρότημα glam rock KISS είναι πρόσωπα πιο κοντά στον λαϊκό πολιτισμό απ’ ό,τι στην «υψηλή» τέχνη.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν αξίζουν τη διάκριση. Ποιος μπορεί να πει ότι ο Σταλόνε δεν άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στο είδος του; Αυτό είναι άλλωστε ένα από τα βασικά κριτήρια επιλογής. Τα τελευταία χρόνια, άλλωστε, τα βραβεία Kennedy Center τιμούν συχνότερα καλλιτέχνες του ευρύτερου λαϊκού θεάματος — ανεξαρτήτως του ποιο κόμμα κυβερνά.
Παγίδα για τους πολιτικούς αντιπάλους;
Οποιαδήποτε κριτική στις επιλογές του ως «φθηνές» ή «ανάξιες» ενισχύει το αφήγημά του ότι αντιμάχεται το κατεστημένο και τον καθιστά ακόμη πιο αγαπητό στους υποστηρικτές του, που τον βλέπουν ως τον απόλυτο αντικομφορμιστή.
Οι επικριτές του βλέπουν σε αυτό μια πολιτισμική επίθεση — μια προσπάθεια να διαλύσει προοδευτικές αξίες που εκπροσωπούνται στην τέχνη, στα πανεπιστήμια και αλλού. Ο ίδιος σχεδόν το παραδέχεται: λέει ότι «καθάρισε» τη λίστα του από «woke» καλλιτέχνες και παραδέχεται ότι σκέφτηκε μέχρι και να τιμήσει… τον εαυτό του.
Γι’ αυτό και πολλοί επικριτές του — συμπεριλαμβανομένων, πιθανότατα, πολλών φιλελεύθερων συνδρομητών του Kennedy Center — τον βλέπουν σαν έναν επίδοξο αυταρχικό ηγέτη που θέλει να ελέγχει κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής.
Κανονικά, οι πρόεδροι δεν εμπλέκονται άμεσα στην επιλογή των τιμωμένων. Συνήθως απλώς παραθέτουν μια δεξίωση στον Λευκό Οίκο και παρακολουθούν την εκδήλωση.
Ο Τραμπ όμως καταναλώνει την ποπ κουλτούρα αχόρταγα και ξέρει πώς να τη χρησιμοποιεί πολιτικά. Είναι ο εκτελεστικός παραγωγός της ίδιας του της ζωής και καριέρας. Δεν υπήρχε περίπτωση να αφήσει την ευκαιρία να πάει χαμένη: όχι μόνο ενεπλάκη προσωπικά στην επιλογή των τιμωμένων, αλλά σκοπεύει και να παρουσιάσει ο ίδιος τη βραδιά της τελετής. Ο ίδιος είπε ότι η προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, Σούζι Γουάιλς, τον έπεισε —αν και μάλλον δεν χρειάστηκε πολλή προσπάθεια.
Πολιτικοποίηση της τέχνης
Πέρα από το θέαμα, η επιλογή των τιμωμένων για τα φετινά βραβεία είναι μια ακόμη νίκη για το κίνημα «Make America Great Again» και την εχθρική διείσδυση του Τραμπ στους θεσμούς της Ουάσινγκτον.
«Θα έλεγα ότι ήμουν κατά 98% υπεύθυνος για τις επιλογές», δήλωσε ο Τραμπ. «Όλοι πέρασαν από εμένα… Έκοψα αρκετούς. Ήταν πολύ woke. Τους απέκλεισα. Είχα μερικούς τέτοιους.»
Αυτή η στάση έχει βαθιά πολιτική σημασία.
Οι ψηφοφόροι του Τραμπ — και πολλοί συντηρητικοί — πιστεύουν ότι οι φιλελεύθερες ελίτ κυριάρχησαν ιδεολογικά στην αμερικανική κοινωνία επί δεκαετίες: στην τέχνη, τα ΜΜΕ, την ακαδημαϊκή κοινότητα, ακόμα και στον αθλητισμό. Ο θυμός για αυτή την «αριστερή κατεύθυνση» ήταν εμφανής στις συγκεντρώσεις του Τραμπ σε τρεις προεκλογικές εκστρατείες.
Η προσβολή της Χίλαρι Κλίντον το 2016 — που χαρακτήρισε τους υποστηρικτές του Τραμπ «θλιβερούς» (deplorables) — μετατράπηκε σε παράσημο για πολλούς. Όταν οι επικριτές του μιλούν για «κατάληψη των θεσμών», οι υποστηρικτές του θεωρούν ότι απλώς τους «παίρνει πίσω».
Στα συντηρητικά ΜΜΕ, παρουσιαστές επιτίθενται σε ηθοποιούς για «αριστερή προπαγάνδα», σε αθλητές για κοινωνικές τοποθετήσεις — και τώρα βλέπουν τον Τραμπ να παίρνει παίρνει άλλη μία νίκη με τον έλεγχο των βραβείων Kennedy Center.
Παλιότερα, οι τιμώμενοι επιλέγονταν από ένα (υποτίθεται) διμερές πάνελ ανθρώπων της τέχνης. Όμως δύσκολα πείθει κανείς τους συντηρητικούς ότι δεν υπήρχε προκατάληψη, αφού η επιτροπή προερχόταν κυρίως από τον φιλελεύθερο καλλιτεχνικό χώρο τον οποίο ο Τραμπ τώρα προσπαθεί να «ανατρέψει».
Ο ίδιος παραδέχτηκε ανοιχτά ότι πολιτικοποιεί τον θεσμό — και το γιορτάζει. «Δεν θα έπρεπε να το κάνω πολιτικό, αλλά το έκαναν αυτοί πρώτοι — κοίτα τα Όσκαρ, πήγαν κατά διαόλου», είπε.
Και πρόσθεσε: «Θα πουν ότι “ο Τραμπ το έκανε πολιτικό”, αλλά αν το κάνουμε με τον δικό μας τρόπο, θα πάει καλύτερα, εντάξει;»
Πίσω όμως από τον χιουμοριστικό τόνο, οι πράξεις του εγείρουν ανησυχίες.
Μόνο του, ο έλεγχος του Kennedy Center από τον Τραμπ ίσως φαινόταν απλώς ασυνήθιστος. Αλλά μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο όσων κάνει, είναι ανησυχητικό: έχει εργαλειοποιήσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενάντια σε πολιτικούς του αντιπάλους, έχει κινητοποιήσει την Εθνοφρουρά και έχει επιτεθεί σε δικαστές — όλα γνωστές τακτικές αυταρχικών ηγετών.
Η κυβέρνησή του σχεδιάζει να «καθαρίσει» τα εκθέματα του Σμιθσόνιαν, ώστε να συμβαδίζουν με τις σκληρές του απόψεις ενόψει των 250 χρόνων των ΗΠΑ. Οι προσπάθειες ελέγχου της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, οι επιθέσεις στα ΜΜΕ και η κυριαρχία του στο Kennedy Center δίνουν την εντύπωση ότι θέλει να ελέγχει τι βλέπουν, τι μαθαίνουν και τι κάνουν οι Αμερικανοί στον ελεύθερο χρόνο τους.
Οι τιμώμενοι ως αντανάκλαση του ίδιου του Τραμπ
Δεν είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Τραμπ διάλεξε ο ίδιος τους τιμώμενους — γιατί όλοι θυμίζουν πλευρές του ίδιου.
Ο Σταλόνε ενσαρκώνει χαρακτήρες όπως ο Ρόκι και ο Ράμπο, που αγνοούν την πολιτική ορθότητα. Ο Τραμπ τον βλέπει σαν alter ego του: «Είναι σκληρός, διαφορετικός… Είναι σκληρό καρύδι», είπε. Πρόσθεσε πως ο μόνος που έχει μεγαλύτερο όνομα στο Walk of Fame είναι «κάποιος που λέγεται Ντόναλντ Τραμπ».
Ο Τζορτζ Στρέιτ, θρύλος της κάντρι και ήρωας της αγροτικής Αμερικής, ενσαρκώνει την απλή, παραδοσιακή γοητεία που ο Τραμπ θέλει να εκπέμπει.
Ο Μάικλ Κρόφορντ, που έγινε διάσημος στο “Φάντασμα της Όπερας”, αντιπροσωπεύει την αγάπη του Τραμπ για τα μιούζικαλ της δεκαετίας του ’80. Ο ίδιος ο Κρόφορντ υποδύθηκε και τον P.T. Barnum — έναν showman, επιχειρηματία και μάγο της προπαγάνδας, που θόλωνε τα όρια μεταξύ αλήθειας και θεάματος. Μοιάζει κάπως οικείο, έτσι δεν είναι;
Το συγκρότημα KISS φημίζεται για την υπερβολική σκηνική του παρουσία — ένα ακόμα στοιχείο που συνδέεται με το στυλ του Τραμπ.
Και τέλος, ποιο τραγούδι ταιριάζει περισσότερο στην πορεία του Τραμπ — προσωπικά, επαγγελματικά και πολιτικά — από το «I Will Survive» της Γκλόρια Γκέινορ;
Με πληροφορίες από CNN
