Αρκετά πιθανό μοιάζει το σενάριο η σύνοδος κορυφής Τραμπ-Πούτιν να οδηγήσει σε αναγκαστική – και θεμελιώδη – αλλαγή του χάρτη της Ουκρανίας. Ποιες είναι όμως οι περιοχές που έχει «βάλει στο μάτι» ο Ρώσος πρόεδρος;
Η Ρωσία έχει διεκδικήσει μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας από το 2014, όταν ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε την πρώτη του κίνηση. Τότε, μέσα σε λίγους μόλις μήνες, η Μόσχα προχώρησε στην σχετικά αναίμακτη κατοχή και προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας.
Ακολούθησε όμως ένα αποσχιστικό κίνημα στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς, το οποίο υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία – συγκεκριμένα στις δύο περιοχές – ή «όμπλαστ» – Ντονέτσκ και Λουχάνσκ.
Ποιες περιοχές είναι στο «μενού» της ανταλλαγής;
Όμως τον Φεβρουάριο του 2022, ο Πούτιν εξαπέλυσε πλήρους κλίμακας εισβολή. Τα ρωσικά στρατεύματα έφτασαν γρήγορα στα προάστια του Κιέβου και κατέλαβαν μεγάλα τμήματα του νότου, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών περιοχών από δύο ακόμη όμπλαστ: Ζαπορίζια και Χερσώνα.
Έκτοτε, ο πόλεμος κυλάει με διακυμάνσεις. Η Ρωσία πλέον ελέγχει λιγότερο έδαφος – από περίπου 27% την άνοιξη του 2022, σε περίπου 20% σήμερα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δηλώνει πως απαιτείται άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός. Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι επιμένουν επίσης στην ανάγκη παύσης των εχθροπραξιών. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, λέει ότι αυτό προσπαθεί να επιτύχει.
Όμως, ενόψει της συνόδου του με τον Πούτιν στην Αλάσκα, ο Τραμπ έχει αρχίσει να μιλά αντί γι’ αυτό για ανταλλαγές εδαφών. Αυτή η στάση έχει προκαλέσει σοκ στο Κίεβο και στην Ευρώπη.
Δεν είναι καθόλου σαφές σε ποια εδάφη αναφέρεται ο Τραμπ, ή πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν αυτές οι ανταλλαγές, δεδομένου ότι όλο το σχετικό έδαφος ανήκει νομικά στην Ουκρανία.
Τον Αύγουστο του 2025, η εδαφική κατάσταση στην Ουκρανία έχει ως εξής:
Η Ρωσία επιθυμεί διακαώς να επεκτείνει τον έλεγχό της στο σύνολο των περιοχών Λουχάνσκ και Ντονέτσκ.
Ορισμένες αναφορές υποδεικνύουν ότι ο Πούτιν απαιτεί από την Ουκρανία να παραδώσει τα εναπομείναντα εδάφη που ελέγχει σε αυτές τις δύο περιοχές.
Αυτό, όμως, θα σήμαινε ότι το Κίεβο θα έπρεπε να εγκαταλείψει μέρη για τα οποία έχουν πεθάνει δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες – πόλεις όπως το Κραματόρσκ και το Σλοβιάνσκ, καθώς και μια οχυρωμένη γραμμή που προστατεύει τα ουκρανικά εδάφη στα βόρεια και δυτικά.
Για το Κίεβο, μια τέτοια παραχώρηση θα ήταν ένα πικρό χάπι. Για τη Μόσχα, της οποίας, θα θεωρούνταν νίκη.
Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη ότι η Ουκρανία «δεν μπορεί» να εγκαταλείψει το Ντονμπάς, καθώς η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε την περιοχή ως εφαλτήριο για να επιτεθεί στο υπόλοιπο της χώρας.
Τις τελευταίες ημέρες, οι ρωσικές δυνάμεις φαίνεται να πιέζουν σθεναρά και να σημειώνουν πρόοδο κοντά στην πόλη Ντομπροπίλια. Δεν είναι όμως ακόμα σαφές αν πρόκειται για κάποια σημαντική στρατηγική κίνηση ή για προσπάθεια να δείξει ο Πούτιν στον Τραμπ ότι έχει το πλεονέκτημα.
Τι συμβαίνει με τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα
Εδώ, σύμφωνα με αναφορές, η Ρωσία προσφέρεται να σταματήσει την επίθεσή της και να παγώσει τις γραμμές. Αλλά θα ήταν διατεθειμένη να επιστρέψει κάποιο από αυτά τα εδάφη;
Τη Δευτέρα, ο Τραμπ μίλησε αόριστα για «παραθαλάσσια περιουσία» – προφανώς αναφερόμενος σε κάποια από αυτά τα παράλια, στη Θάλασσα του Αζόφ ή στη Μαύρη Θάλασσα.
Αλλά αυτή η περιοχή αποτελεί τμήμα της στρατηγικά κρίσιμης «χερσαίας γέφυρας» του Πούτιν, που συνδέει τη Ρωσία με την κατεχόμενη Κριμαία.
Δύσκολα θα φανταστεί κανείς ότι ο Ρώσος ηγέτης θα δεχόταν να παραχωρήσει έστω και ένα μέρος της. Όπως και το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, ο Πούτιν θεωρεί αυτές τις περιοχές ως ρωσικό έδαφος και τις προσάρτησε παράνομα πριν από τρία χρόνια, μέσα από τέσσερα δημοψηφίσματα που ευρέως θεωρήθηκαν απάτη.
Για την Ουκρανία και την Ευρώπη, οι ανταλλαγές εδαφών – σε αυτό το πρώιμο στάδιο των συνομιλιών – είναι εντελώς απαράδεκτες.
Η συζήτηση για μελλοντικά σύνορα ίσως έρθει κάποια στιγμή, αλλά μόνο όταν σταματήσει ο πόλεμος και δεν η Ουκρανία δεν διακινδυνεύει την ασφάλειά της.
Με πληροφορίες από BBC
