Οι ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, Νικόλ Πασινιάν και Ιλχάμ Αλίεφ, υπέγραψαν την Παρασκευή συμφωνία ειρήνης παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στην Ουάσιγκτον, βάζοντας τέλος σε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αιματηρής σύγκρουσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
«Σήμερα εδραιώνουμε την ειρήνη στον Νότιο Καύκασο», δήλωσε ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Αλίεφ. «Σήμερα γράφουμε μια σπουδαία νέα ιστορία.»
Ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας, Πασινιάν, πρόσθεσε ότι η συμφωνία αυτή αποτελεί το «άνοιγμα ενός κεφαλαίου ειρήνης». «Θεμελιώνουμε μια καλύτερη ιστορία από αυτήν που είχαμε στο παρελθόν», σημείωσε.
Τι δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος
«Οι χώρες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δεσμεύονται να τερματίσουν οριστικά κάθε πολεμική σύγκρουση», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τους δύο ηγέτες.
Ο Τραμπ πρόσθεσε: «Υπέφεραν πολλά για πάρα πολλά χρόνια. Πολλοί προσπάθησαν να βρουν λύση – η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ρώσοι – αλλά ποτέ δεν τα κατάφεραν. Με αυτή τη συμφωνία όμως, καταφέραμε επιτέλους να φέρουμε ειρήνη».
Τον Σεπτέμβριο του 2023, το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε πλήρως τον έλεγχο της περιοχής του Καραμπάχ έπειτα από μια αστραπιαία στρατιωτική επιχείρηση. Τον τελευταίο χρόνο, το Μπακού και το Γερεβάν σημείωσαν πρόοδο στην ομαλοποίηση των σχέσεών τους.
Παρότι στην τελετή υπογραφής της Παρασκευής παρευρέθηκε και ο Τραμπ, η ουσιαστική συμφιλίωση μεταξύ των δύο πρώην αντιπάλων επιτεύχθηκε όταν αποκλείστηκαν όλοι οι τρίτοι – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Μόσχα, η Ουάσιγκτον θα αποκομίσει οφέλη από τη συμφωνία ειρήνης.
Η «Διαδρομή Τραμπ» στον Νότιο Καύκασο
Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν συμφώνησαν στη δημιουργία ενός μεγάλου διαδρόμου διέλευσης, ο οποίος θα ονομαστεί Trump Route for International Peace and Prosperity (Διαδρομή Τραμπ για τη Διεθνή Ειρήνη και Ευημερία).
Ο διάδρομος αυτός θα συνδέει το κυρίως Αζερμπαϊτζάν με την αυτόνομη περιοχή του Ναχιτσεβάν, που συνορεύει με την Τουρκία, μέσω αρμενικού εδάφους.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, ανέφερε ότι ο νέος αυτός διάδρομος «θα επιτρέπει την απρόσκοπτη σύνδεση μεταξύ των δύο χωρών, με απόλυτο σεβασμό στην κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Αρμενίας και του λαού της».
Το Αζερμπαϊτζάν και το Ναχιτσεβάν χωρίζονται από μια λωρίδα αρμενικής γης μήκους 32 χιλιομέτρων.
Για το Μπακού, ο διάδρομος αυτός προσφέρει απευθείας χερσαία σύνδεση με το Ναχιτσεβάν, ενισχύει τους δεσμούς με την Τουρκία και παγιώνει τα μεταπολεμικά του κέρδη μέσω της λεγόμενης «διπλωματίας των υποδομών». Παράλληλα, καθιστά το Αζερμπαϊτζάν έναν κρίσιμο κόμβο μεταφορών και εφοδιαστικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Αρχικά, το Μπακού προτιμούσε να διαχειρίζεται τον διάδρομο αποκλειστικά υπό τον δικό του έλεγχο, χωρίς ανάμειξη από ΗΠΑ, Ευρώπη ή Ρωσία.
Για την Αρμενία, η νέα αυτή διαδρομή αποτελεί ευκαιρία να ενταχθεί σε ευρύτερα εμπορικά δίκτυα, να διαφοροποιήσει την καταπονημένη οικονομία της και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Από γεωπολιτική σκοπιά, θα μπορούσε να συμβάλει στην εξομάλυνση των σχέσεων με τους γείτονές της.
Το Γερεβάν, ωστόσο, εξέφρασε ανησυχίες για πιθανή υπονόμευση της αρμενικής κυριαρχίας και απαίτησε να διατηρηθεί ο διάδρομος υπό αρμενική διαχείριση. Σύμφωνα με τους αξιωματούχους, η «Διαδρομή Τραμπ» θα λειτουργεί βάσει της αρμενικής νομοθεσίας, ενώ οι ΗΠΑ θα υπεκμισθώσουν τη γη σε κοινοπραξία που θα αναλάβει τη διαχείριση και τις υποδομές.
Ο Τραμπ είχε προαναγγείλει μέρος του σχεδίου με ανάρτησή του την Πέμπτη, δηλώνοντας ότι οι δύο ηγέτες θα υπογράψουν οικονομικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, οι οποίες «θα απελευθερώσουν πλήρως το δυναμικό της περιοχής του Νότιου Καυκάσου».
«Πολλοί ηγέτες προσπάθησαν να τερματίσουν τον πόλεμο, χωρίς επιτυχία, μέχρι τώρα – χάρη στον Τραμπ», ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος στην πλατφόρμα Truth Social.
Πρώην σύμμαχοι – Σαφές μήνυμα προς τη Μόσχα
Η υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουάσιγκτον, παρουσία του Προέδρου των ΗΠΑ, αποτελεί ισχυρό μήνυμα προς τη Μόσχα: τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν επιδιώκουν πλέον λύσεις χωρίς ρωσική εμπλοκή και στρέφουν την εξωτερική τους πολιτική προς τη Δύση.
Η Ρωσία έχει προσπαθήσει να αποκαταστήσει τη σχέση της με το Μπακού και το Γερεβάν, προσφέροντας «διαμεσολάβηση» και εξαπολύοντας εκστρατείες παραπληροφόρησης, κυρίως κατά της Αρμενίας.
Πρόσφατα, τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά του Νικόλ Πασινιάν, κατηγορώντας τον ότι «αντάλλαξε» την κυριαρχία της Αρμενίας με προσωπικά οικονομικά οφέλη, ενώ κάποιοι τον αποκάλεσαν ακόμη και «μαριονέτα».
Η Μόσχα έχει στο παρελθόν ισχυριστεί – ψευδώς – ότι οι ΗΠΑ διατηρούν βιολογικές εγκαταστάσεις όπλων στην Αρμενία, κατηγορίες παρόμοιες με αυτές που διατύπωσε εναντίον της Ουκρανίας πριν από την εισβολή, αλλά και κατά της Γεωργίας.
Ένα σοβαρό ανάχωμα στις σχέσεις Ρωσίας – Αζερμπαϊτζάν
Οι προσπάθειες προσέγγισης της Ρωσίας με το Αζερμπαϊτζάν υπέστησαν σοβαρό πλήγμα όταν, τον Δεκέμβριο, αεροσκάφος της Azerbaijan Airlines συνετρίβη στο Καζακστάν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 38 από τους 67 επιβαίνοντες.
Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Euronews, η έρευνα έδειξε πως το αεροσκάφος (πτήση 8243) επλήγη από ρωσική αεράμυνα πάνω από το Γκρόζνι και τέθηκε εκτός ελέγχου από μέσα ηλεκτρονικού πολέμου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μετά τη συντριβή του αεροσκάφους είχε ζητήσει συγγνώμη από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν για το τρομερό περιστατικό.
Ο Πρόεδρος Αλίεφ ανακοίνωσε πως το Αζερμπαϊτζάν ετοιμάζεται να προσφύγει στα διεθνή δικαστήρια κατά της Ρωσίας για την τραγωδία.
Αναφερόμενος στην έρευνα για την πτώση του αεροσκάφους της Malaysia Airlines από ρωσικές δυνάμεις στην κατεχόμενη από τη Ρωσία περιοχή του Ντονέτσκ στην Ουκρανία, ο Αλίεφ είπε: «Είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε 10 χρόνια, αλλά η δικαιοσύνη πρέπει να αποδοθεί. Δυστυχώς, η παρούσα κατάσταση που παραμένει μετέωρη δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη των σχέσεων μας με τη Ρωσία.»
Τον περασμένο μήνα σημειώθηκε νέα κλιμάκωση: το Μπακού συνέλαβε τον διευθυντή και την αρχισυντάκτρια του ρωσικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Sputnik, έπειτα από επιδρομές των ρωσικών αρχών σε μέλη της αζερικής κοινότητας στο Γεκατερίνμπουργκ. Από την επιχείρηση της FSB σκοτώθηκαν δύο άτομα και συνελήφθησαν άλλα πενήντα.
Με πληροφορίες από Euronews
