Τα πλαστικά αποτελούν έναν «σοβαρό, αυξανόμενο και υποτιμημένο κίνδυνο» για την ανθρώπινη υγεία, προειδοποιεί μια νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Lancet.
Ο κόσμος βρίσκεται σε «κρίση πλαστικών», η οποία προκαλεί ασθένειες και θανάτους από τη βρεφική ηλικία έως τα γηρατειά και έχει ετησίως κόστος 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια λόγω προβλημάτων που σχετίζονται με την υγεία.
Η αιτία της κρίσης είναι η τεράστια επιτάχυνση της παραγωγής πλαστικών, η οποία έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 200 φορές από το 1950 και αναμένεται σχεδόν να τριπλασιαστεί σε περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο τόνους ετησίως έως το 2060. Ενώ το πλαστικό έχει πολλές σημαντικές χρήσεις, η πιο ταχεία αύξηση σημειώθηκε στην παραγωγή πλαστικών μιας χρήσης, όπως μπουκάλια ποτών και δοχεία fast food.
Ως αποτέλεσμα, η πλαστική ρύπανση έχει επίσης εκτοξευθεί, με 8 δισεκατομμύρια τόνους να μολύνουν πλέον ολόκληρο τον πλανήτη, ανέφερε η έκθεση, σημειώνοντας ότι η ρύπανση φτάνει από την κορυφή του Έβερεστ μέχρι την βαθύτερη τάφρο του ωκεανού. Λιγότερο από το 10% του πλαστικού ανακυκλώνεται.
Τα πλαστικά έθεσαν σε κίνδυνο τους ανθρώπους και τον πλανήτη σε κάθε στάδιο, από την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων από τα οποία παρασκευάστηκαν, έως την παραγωγή, τη χρήση και την απόρριψη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ατμοσφαιρική ρύπανση, την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες και την διείσδυση μικροπλαστικών στο σώμα. Η πλαστική ρύπανση μπορεί ακόμη και να ενισχύσει τα κουνούπια που μεταφέρουν ασθένειες, καθώς το νερό που παγιδεύεται στα σκουπίδια από πλαστικό παρέχει καλές θέσεις αναπαραγωγής.
Ασυμφωνία για τα πλαστικά
Η έκθεση δημοσιεύθηκε πριν από τον έκτο και πιθανώς τελικό γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ χωρών για τη συμφωνία μιας νομικά δεσμευτικής παγκόσμιας συνθήκης για τα πλαστικά και την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι συνομιλίες έχουν πληγεί από τη βαθιά διαφωνία μεταξύ περισσότερων από 100 χωρών που υποστηρίζουν ένα όριο στην παραγωγή πλαστικών και πετρελαϊκών κρατώ,ν όπως η Σαουδική Αραβία που αντιτίθενται στην πρόταση.
«Γνωρίζουμε πολλά για το εύρος και τη σοβαρότητα των επιπτώσεων της πλαστικής ρύπανσης στην υγεία και το περιβάλλον», δήλωσε ο καθηγητής Philip Landrigan, παιδίατρος και επιδημιολόγος στο Boston College στις ΗΠΑ, και κύριος συγγραφέας της νέας έκθεσης. Είπε ότι ήταν επιτακτική ανάγκη η συνθήκη για τα πλαστικά να περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία της ανθρώπινης υγείας.
«Οι επιπτώσεις πέφτουν περισσότερο στους ευάλωτους πληθυσμούς, ιδίως στα βρέφη και τα παιδιά», είπε. «Έχουν τεράστιο οικονομικό κόστος για την κοινωνία. Είναι καθήκον μας να δράσουμε ως απάντηση».
Οι πετρελαϊκές εταιρείες και η βιομηχανία πλαστικών έχουν υποστηρίξει ότι η εστίαση πρέπει να είναι στην ανακύκλωση πλαστικού, όχι στη μείωση της παραγωγής. Αλλά, σε αντίθεση με το χαρτί, το γυαλί, τον χάλυβα και το αλουμίνιο, τα χημικά πολύπλοκα πλαστικά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα. Η έκθεση ανέφερε: «Είναι πλέον σαφές ότι ο κόσμος δεν μπορεί να ανακυκλώσει για να ξεφύγει από την κρίση της πλαστικής ρύπανσης».
Περισσότερο από το 98% των πλαστικών κατασκευάζονται από ορυκτό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα. Η ενεργοβόρα διαδικασία παραγωγής προκαλεί την κλιματική κρίση, απελευθερώνοντας το ισοδύναμο 2 δισεκατομμυρίων τόνων CO2 ετησίως, περισσότερο από τις εκπομπές της Ρωσίας, της τέταρτης μεγαλύτερης χώρας-ρυπαντή στον κόσμο. Η παραγωγή πλαστικών προκαλεί επίσης ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ περισσότερο από το ήμισυ των μη διαχειριζόμενων πλαστικών αποβλήτων καίγονταν στον αέρα, αυξάνοντας περαιτέρω τον μολυσμένο αέρα, σημειώνει η έκθεση.
Περισσότερες από 16.000 χημικές ουσίες στα πλαστικά.
Πολλές χημικές ουσίες των πλαστικών συνδέθηκαν με επιπτώσεις στην υγεία σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης ζωής, ανέφερε η έκθεση, αλλά υπήρχε έλλειψη διαφάνειας σχετικά με το ποιες χημικές ουσίες υπήρχαν στα πλαστικά.
Η ανάλυση διαπίστωσε ότι τα έμβρυα, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά ήταν ιδιαίτερα ευάλωτα στις βλάβες που σχετίζονται με τα πλαστικά, με την έκθεση να σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους αποβολής, πρόωρης και θνησιγενούς γέννησης, γενετικών ανωμαλιών, μειωμένης ανάπτυξης των πνευμόνων, καρκίνου της παιδικής ηλικίας και προβλημάτων γονιμότητας αργότερα στη ζωή.
Τα πλαστικά απόβλητα συχνά διασπώνται σε μικρο- και νανο-πλαστικά που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω του νερού, της τροφής και της αναπνοής. Τα σωματίδια έχουν βρεθεί στο αίμα, τον εγκέφαλο, το μητρικό γάλα, τον πλακούντα, το σπέρμα και τον μυελό των οστών. Ο αντίκτυπός τους στην ανθρώπινη υγεία είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστος μέχρι στιγμής, αλλά έχουν συνδεθεί με εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές και οι ερευνητές δήλωσαν ότι απαιτείται μια προληπτική προσέγγιση.
Το πλαστικό συχνά θεωρείται φθηνό υλικό, αλλά οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι ακριβό όταν συνυπολογίζεται το κόστος των βλαβών στην υγεία. Μια εκτίμηση για τις βλάβες στην υγεία από μόνο τρεις πλαστικές χημικές ουσίες – PBDE, BPA και DEHP – σε 38 χώρες ήταν 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Η νέα ανάλυση αποτελεί την αρχή μιας σειράς εκθέσεων που θα παρακολουθούν τακτικά τις επιπτώσεις των πλαστικών. Η Margaret Spring, ανώτερη δικηγόρος και μία από τους συν-συγγραφείς της έκθεσης, δήλωσε: «Οι εκθέσεις θα προσφέρουν στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε όλο τον κόσμο μια ισχυρή και ανεξάρτητη πηγή δεδομένων για την ενημέρωση της ανάπτυξης αποτελεσματικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά σε όλα τα επίπεδα».
