Δε μπορούμε να ορίσουμε ημερομηνία για την Ημέρα της Κρίσεως, αλλά εξετάζοντας τα 5.000 χρόνια του πολιτισμού μπορούμε να κατανοήσουμε τις προοπτικές που αντιμετωπίζουμε σήμερα – και η αυτοκαταστροφή είναι η πιο πιθανή», λέει ο δρ Λουκ Κεμπ από το Κέντρο για τη Μελέτη του Υπαρξιακού Κινδύνου στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Το νέο βιβλίο του Κεμπ εξετάζει την άνοδο και την κατάρρευση πάνω από 400 κοινωνιών σε διάστημα 5.000 ετών. Τα διδάγματα που άντλησε είναι εντυπωσιακά: οι άνθρωποι είναι εγγενώς ισότιμοι, αλλά οδηγούνται σε καταστροφές από τις πλούσιες, εμμονικές με το καθεστώς ελίτ,
Ωστόσο, προηγούμενες καταρρεύσεις ήταν για καλό καθώς συχνά βελτίωσαν τη ζωή των απλών πολιτών.
Ο σημερινός παγκόσμιος πολιτισμός, ωστόσο, είναι τόσο βαθιά διασυνδεδεμένος και ανισομερής που και θα μπορούσε να οδηγήσει στη χειρότερη κοινωνική κατάρρευση μέχρι σήμερα. Η απειλή, κατά τον Μπεκ, προέρχεται από 3 ηγέτες που είναι « ζωντανές ενσαρκώσεις της σκοτεινής τριάδας» – ναρκισσισμός, ψυχοπάθεια και μακιαβελισμός – σε έναν κόσμο που απειλείται από την κλιματική κρίση, τα πυρηνικά όπλα, την τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ δολοφόνους.
Ο…πολιτισμός του «Γολιάθ» και η οπισθοδρόμηση από την ισότητα
Ο Μπεκ είναι αφοριστικός με την λέξη «πολιτισμός».
Οπως υποστηρίζει, η λέξη υποκρύπτει την προπαγάνδα των ηγετών. «Όταν κοιτάτε την εγγύς Ανατολή, την Κίνα, ή τις Άνδεις, όπου γεννήθηκαν τα πρώτα βασίλεια και αυτοκρατορίες, δεν βλέπετε πολιτισμένη συμπεριφορά, βλέπετε πόλεμο, πατριαρχία και ανθρωποθυσίες», λέει.
«Αυτό ήταν μια μορφή εξελικτικής οπισθοδρόμησης από τις κοινωνίες της ισότητας και της μετακίνησης των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, οι οποίες μοιράζονταν ευρέως τα εργαλεία και τις πολιτιστικές τους αξίες και επιβίωναν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Αντ’ αυτού, αρχίσαμε να κλίνουμε προς το καθεστώς ιεραρχίας των χιμπαντζήδων», λέει.
Η κοινωνία «Γολιάθ»: Κυριαρχία και ανισότητα
Αντίθετα, χρησιμοποιεί τον όρο Γολιάθ -παραπέμποντας στον βιβλικό πολεμιστή- για να περιγράψει τα βασίλεια και τις αυτοκρατορίες, εννοώντας μια κοινωνία που βασίζεται στην κυριαρχία, όπως η ρωμαϊκή αυτοκρατορία: το κράτος πάνω από τον πολίτη, οι πλούσιοι πάνω από τους φτωχούς, ο αφέντης πάνω από τους σκλάβους και οι άνδρες πάνω από τις γυναίκες
Τα «καύσιμα» των «Γολιάθ»
Τα κράτη Γολιάθ δεν αναδύονται απλώς ως κυρίαρχες κλίκες που λεηλατούν το πλεόνασμα τροφίμων και πόρων, υποστηρίζει, αλλά απαιτούν τρεις συγκεκριμένους τύπους «καυσίμων» που τα τροφοδοτεί.
Το πρώτο είναι η πλεονάζουσα τροφή, κατά βάση τα σιτηρά. «Μπορεί να κλαπεί και να αποθηκευτεί», λέει ο Κεμπ, σε αντίθεση με τα ευπαθή τρόφιμα.
Το δεύτερο «καύσιμο» είναι τα όπλα. Τα μονοπωλεί συγκεκριμένη ομάδα. Τα χάλκινα σπαθιά και τσεκούρια ήταν πολύ ανώτερα από τα πέτρινα και ξύλινα τσεκούρια και οι πρώτοι «Γολιάθ» στη Μεσοποταμία εκμεταλλεύτηκαν την ανάπτυξή τους
Ως τελευταία πηγή τροφοδοσίας των «Γολιάθ» ο Μπεκ αναφέρει την «εγκλωβισμένη γη», δηλαδή μέρη όπου οι ωκεανοί, τα ποτάμια, οι έρημοι και τα βουνά δεν επιτρέπουν στους ανθρώπους να μεταναστεύσουν μακριά από τους ανερχόμενους τυράννους. Οι πρώτοι Αιγύπτιοι, παγιδευμένοι μεταξύ της Ερυθράς Θάλασσας και του Νείλου, έπεσαν θύματα των φαραώ, για παράδειγμα.
Εμπεριέχουν τους σπόρους της ίδιας τους της καταστροφής
Όλοι οι Γολιάθ, ωστόσο, εμπεριέχουν τους σπόρους της ίδιας τους της καταστροφής, λέει ο Μπεκ: «Είναι καταραμένοι και αυτό οφείλεται στην ανισότητα».
Η ανισότητα δεν προκύπτει επειδή όλοι οι άνθρωποι είναι άπληστοι. Αντίθετα, είναι οι λίγοι άνθρωποι που βρίσκονται ψηλά στη σκοτεινή τριάδα που παραδίδονται σε κούρσες για πόρους, όπλα και κύρος, λέει. «Στη συνέχεια, καθώς οι ελίτ αποσπούν περισσότερο πλούτο από τον λαό και τη γη, κάνουν τις κοινωνίες πιο εύθραυστες, οδηγώντας σε εσωτερικές διαμάχες, διαφθορά, εξαθλίωση των μαζών, λιγότερο υγιείς ανθρώπους, υπερεπέκταση, περιβαλλοντική υποβάθμιση και κακή λήψη αποφάσεων από μια μικρή ολιγαρχία. Το κούφιο κέλυφος μιας κοινωνίας ραγίζει τελικά από σοκ όπως οι ασθένειες, ο πόλεμος ή η κλιματική αλλαγή».
Η ιστορία δείχνει ότι η αυξανόμενη ανισότητα του πλούτου προηγείται σταθερά της κατάρρευσης, λέει ο Κεμπ, από τους Μάγια μέχρι τη δυναστεία Χαν στην Κίνα και τη δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Η βελτίωση της ζωής
Επισημαίνει επίσης ότι για τους πολίτες των πρώτων ληστρικών καθεστώτων, η κατάρρευση συχνά βελτίωσε τη ζωή τους, επειδή απελευθερώθηκαν από την κυριαρχία και τη φορολογία και επέστρεψαν στη γεωργία.
«Μετά την πτώση της Ρώμης, οι άνθρωποι έγιναν στην πραγματικότητα ψηλότεροι και υγιέστεροι», λέει.
Όσον αφορά την τριάδα των σκοτεινών στοιχείων, έχουμε την πλήρη ενσάρκωσή της: Ο Τραμπ είναι ο κλασικός ναρκισσιστής, ο Πούτιν είναι ένας ψυχρός ψυχοπαθής και ο Σι Τζινπίνγκ έφτασε να κυβερνά [την Κίνα] όντας ένας αριστοτέχνης Μακιαβελικός χειριστής»”.
