Είτε θεωρηθεί απερίσκεπτη είτε θαρραλέα, η απόφαση του Μακρόν να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος ενδέχεται να έχει συνέπειες στο μέλλον. Αλλά τι σημαίνει στην πράξη η αναγνώριση της Παλαιστίνης; Γιατί έχει σημασία; Και τι είναι πιθανό να ακολουθήσει;
Ο Γάλλος πρόεδρος ανέφερε σε επιστολή του προς τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς — την οποία δημοσίευσε στην πλατφόρμα Χ — ότι σκοπεύει να επικυρώσει επίσημα την απόφαση αυτή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο.
Τι σημαίνει στην πράξη η αναγνώριση
Η Γαλλία είναι η ισχυρότερη χώρα στην Ευρώπη που δηλώνει την πρόθεσή της να αναγνωρίσει επίσημα το παλαιστινιακό κράτος, προσχωρώντας σύντομα στις 147 χώρες που το έχουν ήδη πράξει.
Παράλληλα, θα προστεθεί στις 11 ευρωπαϊκές χώρες που έχουν ήδη αναγνωρίσει την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, μεταξύ των οποίων η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Σουηδία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία.
Για πολλές από αυτές τις χώρες, η αναγνώριση σημαίνει επίσημη αποδοχή της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Παλαιστίνης εντός των προ του 1967 συνόρων (δηλαδή στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ), καθώς και την εγκαθίδρυση πλήρων διπλωματικών σχέσεων. Η Γαλλία θα ενταχθεί έτσι στις χώρες που φιλοξενούν πλήρεις παλαιστινιακές πρεσβείες.
Η ουσιαστική σημασία της
Η Γαλλία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο εβραϊκό πληθυσμό στην Ευρώπη και τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στη Δυτική Ευρώπη. Ως μία από τις ιδρυτικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η φωνή της έχει βαρύνουσα σημασία τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς.
Η απόφαση αναγνώρισης της Παλαιστίνης αναμένεται να αυξήσει την πίεση προς το Ισραήλ, σε μια περίοδο όπου όλο και περισσότεροι ιστορικοί και νομικοί χαρακτηρίζουν τις ενέργειες του Τελ Αβίβ στη Λωρίδα της Γάζας ως γενοκτονία.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, πάνω από 100 μεγάλες ανθρωπιστικές οργανώσεις — μεταξύ αυτών οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Αμνηστία και η Oxfam — προειδοποίησαν για εκτεταμένο λιμό στη Γάζα. Ωστόσο, η ανθρωπιστική κατάσταση δεν φαίνεται να βελτιώνεται. Οι συνομιλίες για κατάπαυση πυρός υπό την αιγίδα των ΗΠΑ στο Κατάρ κατέρρευσαν, καθώς η Ουάσιγκτον αποχώρησε κατηγορώντας τη Χαμάς ότι δεν διαπραγματευόταν «καλόπιστα».
«Η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία στέλνει μήνυμα στο Ισραήλ ότι πληρώνει πολιτικό τίμημα στις σχέσεις του με τους συμμάχους του λόγω της δράσης του στη Γάζα», δήλωσε ο Μάρτιν Κονέτσνι, επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στις Βρυξέλλες. «Παράλληλα, αντισταθμίζει την προσπάθεια του Ισραήλ να διαγράψει κάθε προοπτική για παλαιστινιακό κράτος».
Αν και μια τέτοια κίνηση δεν αναμένεται να έχει άμεσες νομικές συνέπειες, π.χ. στις εμπορικές σχέσεις, ο Κονέτσνι επισήμανε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον σε δικαστικές διαδικασίες, όπως στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ή σε εθνικά δικαστήρια, όπου μια τέτοια θέση ενδέχεται να έχει νομική βαρύτητα.
Παρατηρητές σημειώνουν ότι ο Μακρόν επιχειρεί να ασκήσει πίεση και σε άλλους Ευρωπαίους ηγέτες — όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Ιταλίας— ώστε να πάρουν θέση και να επαναφέρουν στο τραπέζι τη λύση των δύο κρατών: την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Αυτή ήταν η βάση των διαπραγματεύσεων Ισραήλ – Παλαιστίνης μετά τις συμφωνίες του Όσλο το 1993.
Η πρωτοβουλία του Μακρόν, σύμφωνα με τον Κονέτσνι, καθιστά τη λύση των δύο κρατών «πιο επιτακτική από ποτέ», αλλά για να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα και να σταματήσει η επέκταση των εποικισμών στη Δυτική Όχθη, «απαιτούνται επιπλέον μέτρα προς το Ισραήλ».
Παρόλο που η Παλαιστινιακή Αρχή εξακολουθεί να υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών, το Ισραήλ — όπως και οι ΗΠΑ — πλέον δεν την αποδέχονται ως ρεαλιστική. Αντιθέτως, η εποικιστική δραστηριότητα στη Δυτική Όχθη έχει αυξηθεί, καθιστώντας αδύνατη τη δημιουργία ενός ενιαίου, βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
Προστίθεται σε αυτό και η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ το 2017 να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, μεταφέροντας εκεί την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ. Υπό αυτές τις συνθήκες, η λύση των δύο κρατών που υποστηρίζει ο Μακρόν φαντάζει περισσότερο συμβολική παρά εφαρμόσιμη.
Την Παρασκευή, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο καταφέρθηκε επίσης κατά της απόφασης Μακρόν, χαρακτηρίζοντάς την «απερίσκεπτη» και λέγοντας ότι «εξυπηρετεί την προπαγάνδα της Χαμάς και υπονομεύει την ειρήνη».
Αντιθέτως, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υποστηρίζουν ήδη τη λύση των δύο κρατών, αλλά θεωρούν πως η επίσημη αναγνώριση της Παλαιστίνης πρέπει να συνδυαστεί με μια μακροπρόθεσμη λύση στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
«Δεν μπορούμε πλέον να αποδεχόμαστε τις σφαγές και τον λιμό», δήλωσε την Παρασκευή ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι στο κρατικό πρακτορείο ANSA.
«Η Ιταλία είναι υπέρ της λύσης των δύο λαών και δύο κρατών, αλλά η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους θα πρέπει να γίνει ταυτόχρονα με την αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ από την παλαιστινιακή πλευρά». Αξίζει να σημειωθεί ότι η Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωρίζει το Ισραήλ, σε αντίθεση με τη Χαμάς.
«Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ειρήνη, όχι η νίκη της μιας πλευράς εις βάρος της άλλης», τόνισε ο Ταγιάνι.
Τι θα ακολουθήσει;
Η πίεση για την αναγνώριση της Παλαιστίνης έχει ενταθεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ να έχει προγραμματίσει έκτακτη τηλεφωνική επικοινωνία την Παρασκευή με τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς.
Πολλοί αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία Μακρόν έχει κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, λειτουργώντας περισσότερο ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής που ενισχύει το διεθνές προφίλ του Γάλλου προέδρου, χωρίς να αναμένεται ότι θα αλλάξει ουσιαστικά την κατάσταση στο πεδίο.
«Η κίνηση αυτή είναι σημαντική για τη γαλλική εξωτερική πολιτική, αλλά όχι για τους Παλαιστίνιους», δήλωσε η Μαρία Λουίζα Φρανταπιέ, επικεφαλής του προγράμματος για τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στο ιταλικό think tank Istituto Affari Internazionali. «Θα ενισχύσει κυρίως την αξιοπιστία της Γαλλίας», πρόσθεσε, ειδικά στις χώρες του παγκόσμιου Νότου.
Ο Μάρτιν Κονέτσνι προειδοποίησε πως «ο κίνδυνος είναι να σπαταληθεί διπλωματική ενέργεια σε μια πρωτοβουλία εντελώς ανεπαρκή μπροστά σε όσα βλέπουμε να συμβαίνουν στο έδαφος».
Και οι δύο αναλυτές συμφώνησαν ότι μια ενέργεια με μεγαλύτερο βάρος θα ήταν η επανεξέταση των εμπορικών σχέσεων της Ευρώπης με το Ισραήλ, στο πλαίσιο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ. Ωστόσο, η ΕΕ παραμένει εξαιρετικά διχασμένη στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ αποφάσισαν να καθυστερήσουν την κατάρτιση μιας λίστας με 10 πιθανά μέτρα απάντησης στις ισραηλινές ενέργειες στη Γάζα, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων. Συμφώνησαν, επίσης, να «παρακολουθούν στενά» τη συμμόρφωση του Ισραήλ με τη συμφωνία για βελτίωση της πρόσβασης της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας.
Τέλος, για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή στάσης, θα πρέπει να μετακινηθεί η Γερμανία, η οποία μέχρι σήμερα ακολουθεί την πολιτική της λεγόμενης “Staatsraison” — δηλαδή της κρατικής ευθύνης απέναντι στο Ισραήλ, η οποία πηγάζει από την ιστορική κληρονομιά του Ολοκαυτώματος. Χωρίς αλλαγή στη γερμανική θέση, η κοινή ευρωπαϊκή στάση παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.
Με πληροφορίες από Euronews
