Η Σουέιντα, η κατεξοχήν δρουζική επαρχία της Συρίας, βυθίστηκε στο χάος. Οικογένειες ξεκληρίστηκαν, συνοικίες ισοπεδώθηκαν, η ισραηλινή αεροπορία μπήκε στη μάχη, και η νέα μετα-Άσαντ Συρία έδειξε τις ρωγμές της.
Για τρεις ημέρες, η οικογένεια του Οσάμα Ραντουάν κρυβόταν στο σπίτι της, καθώς ρουκέτες, πυρά και όλμοι έπλητταν την πόλη. Ώσπου έφτασαν πέντε ένοπλοι με στρατιωτικές στολές, φωνάζοντας: «Βγείτε έξω, Δρούζοι! Βγείτε έξω, σκυλιά!».
Πάνω από 13 μέλη της οικογένειας του Ραντουάν σφαγιάστηκαν εκείνο το απόγευμα.
Το μωσαϊκό και η σπίθα
Το μακελειό στη Σουέιντα απογύμνωσε τις ρηγματώσεις του συριακού μωσαϊκού: θρησκείες, φυλές, εθνοτικές ομάδες – όλες υπό το βάρος μιας εύθραυστης κυβέρνησης που κυριαρχείται από Σουνίτες και σχηματίστηκε οκτώ μήνες μετά την πτώση του Άσαντ. Η αιματηρή σύγκρουση Δρούζων και Βεδουίνων δεν είναι νέα.
Όπως εξηγεί σε εκτενές ρεπορτάζ της η Wall Street Journal, συμβιώνουν – και συγκρούονται – εδώ και αιώνες. Η σπίθα ήρθε στις 11 Ιουλίου: μια ένοπλη βεδουίνικη συμμορία απήγαγε έναν Δρούζο λαχανοπώλη, έκλεψε το φορτηγό του και τα εμπορεύματά του, τον έβρισε για την πίστη του και τον ξυλοκόπησε.
Η απάντηση ήταν αναμενόμενη: απαγωγές Βεδουίνων από συγγενείς του, νέες απαγωγές Δρούζων, και σύντομα όλη η επαρχία είχε πάρει φωτιά.
Στις 13 Ιουλίου, εκατοντάδες Βεδουίνοι από τη Χάμα, τη Χομς και τη Ντέιρ Εζόρ πέρασαν από δεκάδες σημεία ελέγχου της κυβέρνησης και εισέβαλαν στη Σουέιντα. Σε βίντεο εμφανίζονται να μπαίνουν σε λευκά φορτηγά, λέγοντας: «Ερχόμαστε για εσάς, Δρούζοι».
Οι κυβερνητικές δυνάμεις μπήκαν στην πόλη για να αποκαταστήσουν την τάξη. Οι Δρούζοι τους είδαν σαν εισβολείς – κατηγορούν τον προσωρινό πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σαράα ότι συνεργάζεται με τους Βεδουίνους και τους τζιχαντιστές πρώην συμμάχους του.
Ο Σαράα τους αποκάλεσε «παράνομους» και επαίνεσε τις βεδουίνικες φυλές ως «πυλώνες αξιών».
Η ισραηλινή επέμβαση
Όταν οι κυβερνητικές δυνάμεις μπήκαν στη Σουέιντα με άρματα μάχης στις 14 Ιουλίου, ισραηλινά μαχητικά τα χτύπησαν. Το Ισραήλ διαμήνυσε πως προστατεύει τους Δρούζους – μια κοινότητα με ισχυρή παρουσία και εντός Ισραήλ. Την επομένη, ο επιφανής Δρούζος θρησκευτικός ηγέτης Χικμάτ αλ-Χίτζρι αρνήθηκε να αποδεχτεί τη νέα εκεχειρία.
Σε βίντεο είπε: «Υφιστάμεθα εκστρατεία εξόντωσης. Πρέπει να αντισταθούμε με κάθε μέσο».
Ήταν η τέταρτη αποτυχημένη εκεχειρία σε μία εβδομάδα.
Μέσα σε λίγες ημέρες, εκατοντάδες Δρούζοι και Βεδουίνοι σκοτώθηκαν. Πτώματα στοιβάζονταν έξω από το νοσοκομείο της Σουέιντα. Ένοπλοι επιτέθηκαν σε ιατρικό προσωπικό.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, σχεδόν 100.000 άμαχοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Στις 15 Ιουλίου, ένοπλοι εισέβαλαν στο σπίτι της οικογένειας Ραντουάν.
Η 20χρονη κόρη του, τρομοκρατημένη, είπε στον πατέρα της: «Μπαμπά, αν μπουν μέσα, σκότωσέ μας εσύ. Μην τους αφήσεις να μας σκοτώσουν».
Οι ένοπλοι έφυγαν – αλλά σκότωσαν δεκατρία μέλη της οικογένειας στο διπλανό σπίτι. Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Βόλκερ Τουρκ δήλωσε πως η επίθεση είχε σχεδιαστεί από άνδρες που πρόσκεινται στις μεταβατικές αρχές. Το νοσοκομείο χτυπήθηκε. Η βία κορυφώθηκε με αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ στη Δαμασκό και κοντά στο προεδρικό μέγαρο.
Οι «αφανισμένοι» οικισμοί και οι εκτελέσεις
Η κυβέρνηση τελικά συμφώνησε να αποσύρει τα στρατεύματά της μετά από διαπραγμάτευση με Ισραήλ, ΗΠΑ, Τουρκία και αραβικές χώρες. Τότε αποκαλύφθηκε η φρίκη: σπίτια καμένα, άνθρωποι εκτελεσμένοι στους δρόμους. Η δικηγόρος Ουατζίχα Χάτζαρ, που είχε διαφύγει στην Ιορδανία, είπε: «Έσερναν ανθρώπους έξω από τα σπίτια και τους εκτελούσαν. Χωριά στη δυτική ύπαιθρο δεν υπάρχουν πια».
Οι αντίποινες σφαγές Μετά την αποχώρηση των κυβερνητικών δυνάμεων, οι πολιτοφυλακές του Χίτζρι επιτέθηκαν σε βεδουίνικα χωριά, ακόμα και σε παιδιά, σύμφωνα με μαρτυρίες. Ο 27χρονος Νάχι Σουέιτι δήλωσε: «Οι Δρούζοι μας έδιωξαν, έκαιγαν τζαμιά και σκότωναν αδιάκριτα.»
Ο πρόεδρος Σαράα κατηγόρησε τους Δρούζους για «παραβίαση της συμφωνίας» και υποσχέθηκε τιμωρία ανεξαρτήτως πολιτικής ταυτότητας. Ο Φιρόζ Ναΐμ, αρχηγός των ενόπλων του Χίτζρι, αρνήθηκε κατηγορηματικά τις εκτελέσεις: «Υπήρξαν αντιδράσεις, αλλά όχι σφαγές».
«Πώς να εμπιστευτείς κάποιον που σε αποκαλεί άπιστο;» λέει. «Έχουμε δικαίωμα στην αυτοάμυνα».
Εύθραυστη εκεχειρία και νέα πραγματικότητα
Μια νέα εκεχειρία, με μεσολάβηση ΗΠΑ, αποκατέστησε μερικώς την τάξη. Ισραήλ σταμάτησε τις επιδρομές υπό την προϋπόθεση προστασίας των Δρούζων.
Η ανθρωπιστική κρίση, όμως, βαθαίνει. Το συριακό ΥΠΕΣ ανακοίνωσε την απομάκρυνση εκατοντάδων βεδουίνικων οικογενειών προς τη Ντεράα. Το μίσος, στο μεταξύ, κυριαρχεί στα social media. Η Συρία, για ακόμη μία φορά, μοιάζει έτοιμη να διαλυθεί από μέσα.
