Τις σοβαρές προκλήσεις που παρουσιάζει η αντισεισμική θωράκιση της Αγίας Σοφίας στην κατ’ εξοχήν σεισμογενή περιοχή της Κωνσταντινούπολης, πόλης κτισμένης «κατά μήκος ενός από τα πιο ενεργά σεισμικά ρήγματα στον κόσμο, με βάσιμους φόβους για μεγάλης κλίμακας σεισμό», παρουσιάζει σε ρεπορτάζ της η Washington Post.
Τα επόμενα 30 χρόνια, σημειώνει το αμερικανικό έντυπο, «γεωφυσικοί προβλέπουν ότι η Κωνσταντινούπολη έχει πιθανότητα 40% – 60% να πληγεί από έναν μεγάλο σεισμό, ο οποίος θα μπορούσε να απειλήσει την αρχαία αρχιτεκτονική της.
Υπάρχουν περίπου 40.000 ιστορικά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη που χρειάζονται προστασία από τους σεισμούς. Επιπλέον, χιλιάδες κατοικίες είναι κατεδαφιστέες ή βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο. Έως και 700.000 άνθρωποι θα μπορούσαν να χάσουν τη ζωή τους αν ένας μεγάλος σεισμός πλήξει την πόλη, σύμφωνα με τον Μητροπολιτικό Δήμο Κωνσταντινούπολης».
Ωστόσο, η διατήρηση και ενίσχυση αυτών των κτιρίων σκοντάφτει στις διαμάχες μεταξύ του αντιπολιτευτικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), το οποίο ελέγχει τη δημοτική διοίκηση της Κωνσταντινούπολης, και την κεντρική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κόμματός του (AKP).
Τεράστιο το κόστος της πλήρους θωράκισης
«Καταστροφικοί σεισμοί έχουν συμβεί ξανά σε αυτή την περιοχή και θα ξανασυμβούν. Το ερώτημα είναι πότε, όχι αν», δηλώνει η γεωλόγος Γουέντι Μπόουν. «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τους σεισμούς από το να συμβούν, αλλά μπορούμε να βελτιώσουμε δραστικά τα αποτελέσματά τους μέσω σχεδιασμού και μετριασμού των επιπτώσεων.
Οι τουρκικές αρχές έχουν λάβει κάποια μέτρα για την προστασία των κτιρίων που βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο. Όμως η πλήρης θωράκισή τους έχει τεράστιο κόστος.
O κίνδυνος για την Αγία Σοφία
Η Washington Post μελέτησε τρία παραδείγματα παρέμβασης – από τις ελάχιστες έως τη μέγιστη: η Αγία Σοφία έχει υποστεί τις λιγότερες ενισχυτικές παρεμβάσεις λόγω των νόμων περί διατήρησης ιστορικών μνημείων.
Σχολιάζει ότι η «η Αγία Σοφία στέκει όρια για σχεδόν 1.500 χρόνια κατασκευασμένη από πέτρα, τούβλο και κονίαμα (και) το κτίριο μπορεί να απορροφήσει μέρος των σεισμικών κραδασμών».
Για να αντέξει όμως έναν μεγάλο σεισμό, χρειάζεται «σεισμικούς μονωτές ή μονωτές βάσης», δηλώνει Ογούζ Τζεμ Τσελίκ, καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κωνσταντινούπολης (ITU), και ειδικός στους σεισμούς.
Ωστόσο, η εγκατάστασή τους θα απαιτούσε την ανύψωση ολόκληρου του κτιρίου και την τοποθέτησή του πάνω σε κινούμενες, απορροφητικές κραδασμών διατάξεις που μειώνουν την ενέργεια που μεταδίδεται στο κτίσμα -παρόμοιο με ό,τι έχει κάνει η Ιαπωνία σε πολλά νέα και παλαιά κτίρια, εξήγησε ο Τσελίκ.
«Είναι μια πολύ μεγάλη παρέμβαση», λέει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι τέτοιου είδους εργασίες είναι δύσκολες, καθώς είναι πολύ δαπανηρές και περιορίζονται από τους κανόνες διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η αποκατάσταση θρησκευτικών μνημείων όπως η Αγία Σοφία εποπτεύεται από τη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων, που υπάγεται στην κεντρική κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και μικρές παρεμβάσεις συντήρησης μπορεί να προκαλέσουν εντάσεις μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των δημοτικών αρχών της Κωνσταντινούπολης.
Νωρίτερα φέτος, η κεντρική κυβέρνηση ξεκίνησε ορισμένες ενέργειες για την ενίσχυση της Αγίας Σοφίας. Εργάτες άρχισαν να αντικαθιστούν τις επενδύσεις από μόλυβδο στους τρούλους, να αναβαθμίζουν τον χαλύβδινο σκελετό και να ενισχύουν το εξωτερικό μέρος για την προστασία των αρχαίων ψηφιδωτών στο εσωτερικό.
