Η τουρκική φιλοκυβερνητική εφημερίδα Daily Sabah μέσα από ένα δημοσίευμά της ξεδιπλώνει ή καλύτερα αποκαλύπτει όλη την ατζέντα και τις προσδοκίες της ηγεσίας της Τουρκίας, για πολυπαραγοντική κυριαρχία της γείτονος σε όλη την Μεσόγειο.
Μάλιστα, όπως αναφέρει το δημοσίευμα της Daily Sabah, η Τουρκία θα μπορούσε να οικοδομήσει μια «δυναμική μεσογειακή συμμαχία» ακόμα και με την Ισπανία, μια συνεργασία που θα αφορά το εμπόριο, την άμυνα, τον τουρισμό και την ενέργεια.
Επιπλέον, φέρνει ως παράδειγμα επιτυχούς συμφωνίας το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ δεν απουσιάζουν και τα επικριτικά σχόλια εις βάρος της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, αναφέρει: «Η Ελλάδα, η Γαλλία και το Ισραήλ έχουν ενεργήσει από κοινού για να περικυκλώσουν την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, επικαλούμενοι μαξιμαλιστικές θαλάσσιες αξιώσεις και προτείνοντας τον αγωγό EastMed με την ελληνοκυπριακή διοίκηση».
Αναλυτικά το άρθρο της Daily Sabah
«Η λεκάνη της Μεσογείου είχε ανέκαθεν τεράστια γεωπολιτική σημασία ως σταυροδρόμι Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας. Στο εγγύς μέλλον, η εμφάνιση ενός νέου μπλοκ δυνάμεων με επίκεντρο τη Μεσόγειο, που θα αντιτίθεται στη νεοαποικιακή ατζέντα της Δύσης, έχει τη δυνατότητα να διαταράξει ριζικά την υπάρχουσα παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Αυτή η αναδυόμενη συμμαχία διαθέτει όλα τα απαραίτητα περιουσιακά στοιχεία: νερό, τρόφιμα, ενέργεια, άμυνα, εμπορικές οδούς και τουρισμό, που απαιτούνται για την αυτάρκεια, χωρίς να εξαρτάται από εξωτερικές δυνάμεις. Πριν εξηγήσουμε το πιθανό μπλοκ Τουρκίας-Ισπανίας ως μια συμμαχία με επίκεντρο τη Μεσόγειο, είναι σημαντικό πρώτα να σκιαγραφήσουμε το τρέχον γεωπολιτικό τοπίο.
Αδιέξοδο στην Ανατολική Μεσόγειο
Από το 2025, η Ανατολική Μεσόγειος έχει γίνει ένα από τα πιο έντονα πεδία ανταγωνισμού στην ενέργεια, την άμυνα και τη διπλωματική επιρροή. Η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών που υπογράφηκε μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης έχει γίνει ένας από τους κύριους πυλώνες της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» της Τουρκίας. Αυτή η κίνηση έχει διαταράξει σημαντικά τον χάρτη θαλάσσιας κυριαρχίας που η Ελλάδα, η ελληνοκυπριακή διοίκηση, το Ισραήλ και η Γαλλία προσπαθούσαν να δημιουργήσουν στην περιοχή.
Η Συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) Τουρκίας-Λιβύης, που υπογράφηκε στις 27 Νοεμβρίου 2019, επαναπροσδιόρισε τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες στην Ανατολική Μεσόγειο και χρησίμευσε ως στρατηγική συμφωνία που νομιμοποίησε τις ενεργειακές και πολιτικές κινήσεις της Τουρκίας στην περιοχή. Περιλαμβάνει τόσο τη θαλάσσια οριοθέτηση όσο και την αμυντική συνεργασία. Επιπλέον, η εμφάνιση νέων συμφωνιών χερσαίας και συνοριακής ασφάλειας μεταξύ Τουρκίας και Συρίας και η δυνατότητα για μια μελλοντική συμφωνία ΑΟΖ προς αυτή την κατεύθυνση διευρύνει την διπλωματική εμβέλεια της Τουρκίας και καταδεικνύει τις αυξανόμενες ενεργειακές και αμυντικές της δυνατότητες, καθιστώντας ουσιαστικά την Τουρκία μια σημαντική δύναμη στη Μεσόγειο.
Επιπλέον, καθώς η Τουρκία επεκτείνεται στον διάδρομο από τη Μεσόγειο προς την Αφρική, έχει υπογράψει επίσημες συμφωνίες ΑΟΖ με τη Λιβύη και την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), εξασφαλίζοντας στρατηγική κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο ενεργειακός διάδρομος με το Αζερμπαϊτζάν (TANAP-TAP), οι επενδύσεις σε ΥΦΑ και άμυνα με το Κατάρ, η συνεργασία για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων και τις ναυτικές υποδομές με τη Σομαλία και οι κοινές πρωτοβουλίες εξερεύνησης και ναυτικής εκπαίδευσης σε αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) δείχνουν τον στρατηγικό θαλάσσιο ιστό της Τουρκίας. Στη Σομαλία, η Τουρκία έλαβε δικαιώματα εξερεύνησης πετρελαίου, φυσικού αερίου και αλιείας. Είναι υπεύθυνη για τη θαλάσσια ασφάλεια, τη ναυτική εκπαίδευση και την προστασία των ακτών. Με το Σουδάν, υπάρχουν συμφωνίες συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας και ενέργειας. Ταυτόχρονα, οι διαπραγματεύσεις με την Αλγερία και την Τυνησία για την ενέργεια και την άμυνα προχωρούν. Αυτές οι εξελίξεις καταδεικνύουν τη δημιουργία ενός στρατηγικού δικτύου από την Τουρκία στην πρόσβαση στην ενέργεια, τις υπεράκτιες δραστηριότητες και τη θαλάσσια άμυνα. Το καλοκαίρι του 2025, η Τουρκία μπήκε επίσης στη διαδικασία σχηματισμού κοινής επιτροπής με την Αίγυπτο.
Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα, η Γαλλία και το Ισραήλ έχουν ενεργήσει από κοινού για να περικυκλώσουν την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, επικαλούμενοι μαξιμαλιστικές θαλάσσιες αξιώσεις και προτείνοντας τον αγωγό EastMed με την ελληνοκυπριακή διοίκηση. Η Γαλλία έχει συμμετάσχει σε ενεργές γεωτρήσεις μέσω των ενεργειακών εταιρειών της και έχει εγκαταστήσει στρατιωτικές βάσεις, ενώ η Ελλάδα ενίσχυσε τις αμυντικές της γραμμές γύρω από το Αιγαίο και την Κρήτη και υπέγραψε συμφωνίες με την Αίγυπτο. Το Ισραήλ έχει επιδιώξει ενεργειακή διπλωματία με την Ελλάδα και τους Ελληνοκύπριους μέσω σχεδίων εξαγωγής φυσικού αερίου από τα πεδία Λεβιάθαν και Ταμάρ στην Ευρώπη. Έχει επίσης ενταχθεί σε συμμαχίες ασφαλείας που αποκλείουν την Τουρκία. Αυτό το τριμερές μπλοκ έχει αναπτύξει πολιτικές, στρατιωτικές και ενεργειακές συνεργασίες που στοχεύουν στην αποτροπή μιας ισορροπίας δυνάμεων με επίκεντρο την Τουρκία στη Μεσόγειο.
Ωστόσο, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα και η Γαλλία δίνουν προτεραιότητα στα δικά τους συμφέροντα σε τέτοιες συμμαχίες, η Τουρκία έχει προσφέρει πιο ελκυστικές, αμοιβαία επωφελείς προτάσεις στους εταίρους της. Αυτό έχει καταστήσει την Τουρκία έναν πιο στρατηγικό, ελκυστικό και αξιόπιστο σύμμαχο τόσο στον οικονομικό όσο και στον αμυντικό τομέα.
Αυτή η δυναμική ενισχύει την Τουρκία και τους εταίρους της σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο και στη διασταύρωση της Ασίας, της Ευρώπης και της Αφρικής. Επιπλέον, στον διάδρομο Μεσογείου-Βαλκανίων, η Τουρκία συνεργάζεται με την Αλβανία και το Μαυροβούνιο σε πρωτοβουλίες θαλάσσιας άμυνας. Διευρύνοντας αυτήν την άποψη, οι βαθύτερες συνεργασίες της Τουρκίας με το Κατάρ, το Πακιστάν και το Αζερμπαϊτζάν υπογραμμίζουν την αξιοσημείωτη πρόοδο στην εμπορική και αμυντική βιομηχανική της διαδρομή.
Αυτή είναι η τρέχουσα κατάσταση. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει στη συνέχεια για να εξουδετερωθεί περαιτέρω ο άξονας Ελλάδας-Γαλλίας-Ισραήλ, ο οποίος αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια στην περιοχή, η οποία υποστηρίζεται από τη Δύση; Η απάντηση βρίσκεται στις συνεργασίες μεταξύ των περιοχών της Ιβηρικής και του Μαγκρέμπ.
Μια πιθανή συμμαχία
Η Ισπανία, υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, έχει περιθωριοποιηθεί από τη Δύση για την ειρηνική και δίκαιη στάση της απέναντι στη γενοκτονία στη Γάζα. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ έχουν προτείνει στις χώρες του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), μια κίνηση που θεωρείται ευρέως ως τακτική για την οικονομική αποδυνάμωση των κρατών της ΕΕ και την αναγκαστική τους αγορά αμερικανικών όπλων. Ο Σάντσες απέρριψε αυτό το αίτημα, καθιστώντας τον μόνο ηγέτη που πέρασε αυτή την κόκκινη γραμμή, γεγονός που οδήγησε σε αντιδράσεις από τις ΗΠΑ και στην αυξανόμενη απομόνωσή του εντός της ΕΕ.
Η Ισπανία είναι μια εξαιρετικά εύφορη χώρα με τεράστιες εκτάσεις και ορυκτό πλούτο, ισχυρό τουριστικό δυναμικό και σημαντικές εμπορικές οδούς. Έχει βαθείς οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την Πορτογαλία και το Μαρόκο και ασκεί σημαντική επιρροή και στα δύο. Αυτή η τριάδα σχηματίζει ένα αναπτυσσόμενο στρατηγικό μπλοκ με επίκεντρο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη μετανάστευση, τη θαλάσσια ασφάλεια και το εμπόριο.
Την επόμενη περίοδο, η συνέργεια μεταξύ της αναδυόμενης «Ιβηρομαροκινής» δομής της Ισπανίας και των μεσογειακών συνεργασιών της Τουρκίας θα οδηγήσει σε μια ισχυρή μορφή μεσογειακής κυριαρχίας. Εάν η Ισπανία, η Πορτογαλία και το Μαρόκο ενταχθούν στις τρέχουσες συνεργασίες της Τουρκίας, ιδίως με τη Λιβύη, τη Συρία, την ΤΔΒΚ, την Αλγερία, την Τυνησία, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και άλλους παράγοντες, θα αναδυθεί ένας ισχυρός θαλάσσιος άξονας με τη δυνατότητα να εδραιώσει περιφερειακή ηγεμονία στη Μεσόγειο.
Αυτό το μπλοκ θα χρησιμεύσει ως διάδρομος για το εμπόριο, την άμυνα και την ενέργεια από την Αμερική προς την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, υπονομεύοντας τις αποικιοκρατικές πρακτικές της Δύσης, τις οικονομικές κυρώσεις και την αποσταθεροποιητική ηγεμονία. Τα έθνη της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου θα επωφεληθούν από την αυξημένη ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη. Με εύφορες εκτάσεις, ζωτικές εμπορικές οδούς, ισχυρούς ενεργειακούς πόρους και ένα τουριστικό όραμα, αυτή η συμμαχία, που ενώνει τα δύο άκρα της Μεσογείου, θα μπορούσε σύντομα να γίνει ισχυρότερη από την υπάρχουσα ΕΕ.
Η Κίνα, η οποία αντιτίθεται στην ηγεμονία των ΗΠΑ, πιθανότατα θα υποστηρίξει αυτό το μπλοκ από το παρασκήνιο.
Αυτός ο συνασπισμός θα μπορούσε να αποφέρει πολλά κερδοφόρα έργα. Για παράδειγμα, η ενσωμάτωση των αλυσίδων εφοδιασμού από τη Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία θα μπορούσε να επιτευχθεί συνδέοντας την πρωτοβουλία του Μεσαίου Διαδρόμου της Τουρκίας με το λιμάνι Tanger-Med του Μαρόκου και το λιμάνι Algeciras της Ισπανίας. Το Tanger-Med είναι το μεγαλύτερο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων της Αφρικής και το Algeciras χρησιμεύει ως πύλη προς την Ευρώπη. Τα λιμάνια της Τουρκίας στη Μερσίνα, τη Σμύρνη και το Filyos χρησιμεύουν ως πύλες προς την Κεντρική Ασία και την Κίνα. Αυτή η διαδρομή θα προωθούσε την ασφαλή και ανεξάρτητη οικονομική ανάπτυξη, απαλλαγμένη από τον δυτικό έλεγχο.
Επιπλέον, οι στρατιωτικές δυνατότητες της Ισπανίας και της Τουρκίας, μαζί με συμμάχους όπως το Πακιστάν, συμβάλλουν σε μια σημαντική στρατηγική παρουσία.
Μπλοκ συνεργασίας
Η Τουρκία και η Ισπανία είναι φιλικά έθνη και σύμμαχοι σε πολλούς τομείς. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα, αντιτάχθηκαν στη Δύση, καταδίκασαν τη γενοκτονία και αναγνώρισαν την Παλαιστίνη ως κράτος.
Πιστεύεται ότι η Παλαιστίνη διαθέτει μη επαληθευμένα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, και η στρατηγική της θέση κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου προσθέτει στη γεωπολιτική της σημασία. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το πραγματικό κίνητρο πίσω από τη γενοκτονία, που υποστηρίζεται από τη Δύση και τις ΗΠΑ, δεν είναι μόνο ιδεολογικό, αλλά και καθοδηγείται από την επιθυμία ελέγχου αυτών των πολύτιμων εδαφών και των ανεκμετάλλευτων πόρων. Με τη διεθνή αναγνώριση της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης να κερδίζει έδαφος, αναμένεται να ξεκινήσει η εξερεύνηση ενέργειας στο εγγύς μέλλον. Παράλληλα, είναι πιθανό να ακολουθήσουν πρωτοβουλίες αμυντικής συνεργασίας. Καθώς εξελίσσονται οι περιφερειακές δυναμικές, η Παλαιστίνη είναι έτοιμη να ευθυγραμμιστεί με την Τουρκία και να ενταχθεί στο αναδυόμενο αντιηγεμονικό μπλοκ που αμφισβητεί τον άξονα της υποστηριζόμενης από τη Δύση επιθετικότητας. Αυτό θα απελευθέρωνε σημαντικά την κυριαρχία της Μεσογείου από τη λαβή των αποικιακών δυνάμεων.
Πρόσφατα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε: «Δεν θα επιτρέψουμε την επιστροφή των Οθωμανών». Δεν αναφερόταν μόνο στην παρουσία της Τουρκίας στη Συρία ή στη Μέση Ανατολή. Επισήμανε την οθωμανική κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιστορικά, η ισχύς σε αυτήν την περιοχή περνούσε πάντα από τη Μεσόγειο.
Αυτή η πλούσια μεσογειακή λεκάνη, στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας, ήταν πάντα ζωτικής σημασίας. Στο εγγύς μέλλον, η εμφάνιση ενός νέου μπλοκ δυνάμεων με επίκεντρο τη Μεσόγειο, που θα αντιτίθεται στην «νεοαποικιακή» αποστολή της Δύσης, θα μπορούσε να μετατοπίσει την τρέχουσα παγκόσμια εξίσωση δυνάμεων.
Μια τέτοια ένωση, που θα σχηματιστεί από την Τουρκία και την Ισπανία, συνδυάζοντας τις αμυντικές, ενεργειακές και εμπορικές τους συνεργασίες, θα μπορούσε να αποτελέσει μια ισχυρή συμμαχία. Επειδή αυτό το μπλοκ θα αποτελούνταν από γεωγραφικά κοντινά έθνη, θα αναπτυσσόταν πιο αποτελεσματικά και γρήγορα από μακρινές ομάδες, όπως οι BRICS».
