Ένα σχέδιο-σοκ που οραματίζεται τη μετατροπή της μεταπολεμικής Γάζας σε μια ελκυστική οικονομική ζώνη, με τεχνητά νησιά, αυτοκίνητα του Έλον Μασκ και blockchain-based χρηματοδότηση, έχει προκαλέσει αντιδράσεις και διεθνή αμηχανία.
Στο επίκεντρο, σύμφωνα με αποκάλυψη των Financial Times, βρίσκεται το Ίδρυμα Τόνι Μπλερ (Tony Blair Institute), η Boston Consulting Group (BCG), Ισραηλινοί επιχειρηματίες και πρώην κυβερνητικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ.
Τι είναι το “The Great Trust”
Το σχέδιο, με τίτλο “The Great Trust: From a Demolished Iranian Proxy to a Prosperous Abrahamic Ally”, δημιουργήθηκε με τη συμμετοχή Ισραηλινών επενδυτών και τεχνοκρατών και βασίζεται σε οικονομικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν εντός της BCG. Οραματίζεται μια ριζική ανοικοδόμηση της Γάζας με:
- Ριβιέρα της Γάζας (Gaza Riviera) – τεχνητά νησιά τύπου Ντουμπάι
- “Elon Musk Smart Manufacturing Zone” – έξυπνη βιομηχανική ζώνη στα σύνορα Ισραήλ-Γάζας
- Ειδικές οικονομικές ζώνες χαμηλής φορολογίας
- Ψηφιακά tokens για επενδύσεις μέσω blockchain
- Αποχώρηση έως και 500.000 Παλαιστινίων με αντάλλαγμα 9.000 δολάρια σε μετρητά, επιδότηση ενοικίου και τροφίμων
Το σχέδιο είχε κοινοποιηθεί στην κυβέρνηση Τραμπ και παραμένει ενεργό μεταξύ κύκλων επιχειρηματιών, συμβούλων και think tanks, ενόψει του σεναρίου παύσης των εχθροπραξιών, σύμφωνα με το ρεπορτάζ των Financial Times.
Η εμπλοκή του Ιδρύματος Τόνι Μπλερ
Παρότι το Ίδρυμα Τόνι Μπλερ (TBI) δεν συνέταξε το τελικό σχέδιο, δύο στελέχη του συμμετείχαν σε ομαδικές συνομιλίες και τηλεδιασκέψεις κατά την προετοιμασία του.
Ένα μακροσκελές εσωτερικό έγγραφο του TBI με τίτλο “Gaza Economic Blueprint” κοινοποιήθηκε στην ομάδα, περιλαμβάνοντας προτάσεις για λιμάνι βαθέων υδάτων, διασύνδεση με τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας– Μέσης Ανατολής – Ευρώπης και χρήση blockchain για το εμπόριο.
Αν και το έγγραφο δεν περιλάμβανε καμία αναφορά σε μετακίνηση Παλαιστινίων, σε αντίθεση με το slide deck των Ισραηλινών επιχειρηματιών, το TBI δέχεται πλέον ερωτήματα για την εμπλοκή του.
Εκπρόσωπός του δήλωσε αρχικά πως δεν είχε «καμία εμπλοκή» στο σχέδιο, όμως όταν παρουσιάστηκαν τα στοιχεία επικοινωνίας και το έγγραφο, αναγνώρισε ότι τα στελέχη του «συμμετείχαν σε συζητήσεις και άκουγαν».
BCG: Έργο εκτός εντολής και… εκτός ορίων
Η Boston Consulting Group αρχικά αρνήθηκε κάθε επίσημη εμπλοκή, ωστόσο το σχέδιο βασίζεται σε οικονομικά μοντέλα που παρήγαγε ομάδα πέντε συμβούλων της BCG χωρίς τιμολόγηση, χαρακτηρίζοντάς το “business development”. Η εταιρεία αποστασιοποιήθηκε δημόσια, υποστηρίζοντας πως το έργο πραγματοποιήθηκε χωρίς έγκριση και πως απομάκρυνε δύο εταίρους που είχαν παραπλανήσει τη διοίκηση.
«Το έργο δεν ήταν επίσημο project της BCG και εκτελέστηκε μυστικά. Καταδικάζουμε πλήρως τη συμμετοχή και αποχωρήσαμε άμεσα από τους συνεργάτες που το έτρεχαν», δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας.
Η «οικονομική προσέγγιση» του Τραμπ
Το σχέδιο παρουσιάστηκε ως συνέχεια των πρωτοβουλιών Τραμπ από την πρώτη του θητεία. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε υποστηρίξει ήδη από το 2020 ένα μακρόπνοο σχέδιο ανάπτυξης της Γάζας, το οποίο απορρίφθηκε από την παλαιστινιακή πλευρά.
Τον Φεβρουάριο του 2025 επανήλθε, λέγοντας πως η Γάζα θα μπορούσε να αδειάσει από Παλαιστινίους και να μετατραπεί σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής».
Το σχέδιο προσαρμόστηκε για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του Τραμπ και ηγετών του Κόλπου. Περιλαμβάνει έργα όπως:
- Αυτοκινητοδρόμους με τη σφραγίδα του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – (MBS Ring και MBZ Central).
- Τράπεζες tokens με κρατική γη της Γάζας σε trust
- Blockchain συστήματα για επενδύσεις με δικαιώματα κατοικίας σε αντάλλαγμα ιδιοκτησίας
Οι επικρίσεις και η διεθνής δυσφορία
Το σκέλος του σχεδίου που αφορά την εκούσια ή οικονομικά εξαναγκασμένη έξοδο μεγάλου μέρους του παλαιστινιακού πληθυσμού προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις.
Αν και το TBI ξεκαθαρίζει πως ουδέποτε υιοθέτησε ή ενέκρινε τέτοια πρόταση, η ταύτισή του με επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που στηρίζουν αυτό το μοντέλο έχει πλήξει τη φήμη του.
Ακόμη και εντός BCG, τα γεγονότα έχουν προκαλέσει εσωτερική κρίση εμπιστοσύνης, ενώ η Gaza Humanitarian Foundation (GHF), που έχει προκύψει από το ίδιο δίκτυο προσώπων, δέχεται καταιγισμό καταγγελιών μετά τον θάνατο εκατοντάδων Παλαιστινίων στη διάρκεια εφαρμογής της «ανθρωπιστικής αποστολής» της.
Τι δείχνει το μέλλον της Γάζας;
Το “Great Trust” είναι μόνο ένα από τα πολλά σχέδια που κυκλοφορούν για την «επόμενη μέρα». Ο Αραβικός Σύνδεσμος έχει εγκρίνει πρόγραμμα 53 δισ. δολαρίων υπό αιγυπτιακή ηγεσία, ενώ οργανισμοί όπως η RAND Corporation προτείνουν τις δικές τους στρατηγικές.
Η Γάζα παραμένει ένα πεδίο στο οποίο τέμνονται επιχειρηματικά συμφέροντα, γεωπολιτικές βλέψεις και ανθρώπινες τραγωδίες. Και ο ρόλος δυτικών θεσμών, από την BCG έως το ίδρυμα ενός πρώην Βρετανού πρωθυπουργού, εγείρει ερωτήματα για το ποιοι – και με ποιες στοχεύσεις – σχεδιάζουν το μέλλον ενός κατεστραμμένου τόπου.
