Skip to main content

BRICS: Σύνοδος χωρίς Σι και Πούτιν – Τι σημαίνει η απουσία των ηγετών Κίνας, Ρωσίας

REUTERS/ Tita Barros

Η Σύνοδος έρχεται σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία -Τι μήνυμα θα στείλει στον Τραμπ

Χωρίς τον ηγέτη της ισχυρότερης οικονομίας της ομάδας BRICS, την Κίνα, ξεκινά αυτή την Κυριακή στη Βραζιλία η σύνοδος κορυφής των ανερχόμενων οικονομιών.

Για πρώτη φορά από την άνοδό του στην εξουσία, ο Σι Τζινπίνγκ δεν θα συμμετάσχει αυτοπροσώπως – στέλνοντας στη θέση του τον πρωθυπουργό Λι Τσιανγκ.

Η απουσία του Σι έρχεται σε μια κομβική στιγμή για το μπλοκ των BRICS, που έχει πλέον διευρυνθεί σε 10 χώρες με την ένταξη της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιθιοπίας, της Ινδονησίας και του Ιράν.

Ενώ ορισμένα μέλη –ανάμεσά τους η Ινδία και η Ινδονησία– αντιμετωπίζουν την καταληκτική προθεσμία της 9ης Ιουλίου για να διαπραγματευτούν ή να αποτρέψουν την επιβολή δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, το σύνολο των BRICS βρίσκεται υπό πίεση να εμφανιστεί ενωμένο.

REUTERS/Pilar Olivares

Απουσίες και χαμηλές προσδοκίες

Ούτε ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα δώσει το «παρών» στο Ρίο, συμμετέχοντας μέσω τηλεδιάσκεψης, όπως και στη σύνοδο του 2023 στη Νότια Αφρική – λόγω του εντάλματος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

Η διπλή απουσία των δύο μεγάλων ηγετών δίνει περιθώριο ανάδειξης στον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και στον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα, οι οποίοι θα δώσουν το «παρών» δια ζώσης.

Η απόφαση του Σι να μην παραστεί ερμηνεύεται όχι ως υποβάθμιση της σημασίας των BRICS, αλλά ως εστίαση στις πιεστικές εγχώριες προκλήσεις, με φόντο τη δύσκολη πορεία της κινεζικής οικονομίας.

Όπως σημειώνει ο καθηγητής Τσονγκ Τζα Ίαν του Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης, η Κίνα εξακολουθεί να βλέπει τους BRICS ως εργαλείο αποφυγής του αμερικανικού κλοιού – αλλά ο Τραμπ, με τις ταραχώδεις σχέσεις ακόμα και με συμμάχους των ΗΠΑ, έχει μειώσει αυτή την πίεση.

Η ατζέντα του Λι Τσιανγκ: Ενέργεια και γιουάν

Ο Κινέζος πρωθυπουργός αναμένεται να επικεντρωθεί σε δύο βασικά σημεία:

  • την ενίσχυση των ενεργειακών δεσμών με τις χώρες-εξαγωγείς πετρελαίου του μπλοκ και
  • την προώθηση της χρήσης του ψηφιακού και offshore γιουάν στο εσωτερικό εμπόριο των BRICS.

Η απουσία του Σι δεν σημαίνει εγκατάλειψη του οράματος ηγεσίας της Κίνας στον Παγκόσμιο Νότο, λένε αναλυτές στο CNN. Η επέκταση του BRICS+ και η προσπάθεια οικοδόμησης ενός εναλλακτικού γεωπολιτικού πόλου παραμένουν στον πυρήνα της κινεζικής στρατηγικής.

Στο στόχαστρο το δολάριο

Το αίτημα για μετάβαση σε εθνικά νομίσματα και απομάκρυνση από το δολάριο –ιδιαίτερα από χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν που τελούν υπό βαριές κυρώσεις– αναμένεται να είναι βασικό σημείο των συζητήσεων.

Ήδη από το 2023, ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα είχε προτείνει τη δημιουργία κοινού νομίσματος BRICS – πρόταση που προκάλεσε την οργή Τραμπ, ο οποίος απείλησε με «100% δασμούς» σε «εχθρικά» κράτη που την υιοθετήσουν.

Ωστόσο, το ενδεχόμενο ενιαίου νομίσματος δεν φαίνεται να βρίσκεται στο τραπέζι. Πιο ρεαλιστικός στόχος είναι η αύξηση των διμερών πληρωμών σε εθνικά νομίσματα, μια τάση που ενισχύθηκε και από το ρωσικό σύστημα διασυνοριακών πληρωμών που προωθήθηκε πέρυσι.

Διαφωνίες και γεωπολιτικά αγκάθια

Η σύνθεση των BRICS –με κράτη που διαφέρουν πολιτικά, οικονομικά και γεωγραφικά– δημιουργεί δυσκολίες στην εξεύρεση κοινών θέσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πρόσφατη κοινή δήλωση που εξέφραζε «σοβαρή ανησυχία» για τους βομβαρδισμούς εναντίον του Ιράν, χωρίς όμως να κατονομάζει τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ ως υπαίτιους.

Παρά τις εντάσεις και τις απουσίες, η σύνοδος στο Ρίο παραμένει κρίσιμη: η ισορροπία δυνάμεων αλλάζει, οι γεωπολιτικές συμμαχίες ρευστοποιούνται και οι BRICS επιχειρούν να χαράξουν νέο δρόμο, ενισχύοντας τη φωνή του Παγκόσμιου Νότου απέναντι σε μια Δύση που παλινδρομεί ανάμεσα στην ηγεμονία και την απομόνωση.