Σύμφωνα με αμερικανική ομάδα εμπειρογνωμόνων, 35.000 παιδιά από την Ουκρανία εξακολουθούν να αγνοούνται και πιστεύεται ότι κρατούνται στη Ρωσία ή σε εδάφη που έχουν καταληφθεί από τη Ρωσία, με τις οικογένειες να δηλώνουν ότι αναγκάζονται να λάβουν απελπισμένα και επικίνδυνα μέτρα για να προσπαθήσουν να τα σώσουν.
Καθώς οι ρωσικές δυνάμεις άρχισαν την εισβολή τους τον Φεβρουάριο του 2022, παιδιά απήχθησαν από ιδρύματα φροντίδας, από το πεδίο της μάχης μετά τον θάνατο των γονέων τους ή υπό τον εξαναγκασμό απευθείας από τις οικογένειές τους.
Η Ρωσία έχει απορρίψει τα αιτήματα για την επιστροφή των παιδιών, με έναν αξιωματούχο να κατηγορεί την Ουκρανία ότι «στήνει μια παράσταση με θέμα τα χαμένα παιδιά» κατά τη διάρκεια των συνομιλιών κατάπαυσης του πυρός στην Τουρκία αυτόν τον μήνα.
Ο αγώνας μίας μάνας να σώσει τους δύο γιούς τους
Μιλώντας στον Guardian, μια μητέρα, η Ναταλία περιέγραψε τη δική της δραματική διάσωση των δύο έφηβων γιων της που κρατούνταν σε στρατόπεδο στη Ρωσία για σχεδόν έξι μήνες.
Αφού οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη γενέτειρα της, τη Χερσώνα, στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, τον Σεπτέμβριο του 2022, ένας γείτονας τη συμβούλεψε να στείλει τους γιους της σε μια παιδική κατασκήνωση στην Ανάπα, ένα παραθαλάσσιο θέρετρο στη Ρωσία.
“Το ταξίδι των 21 ημερών ήταν δωρεάν και στο τέλος επρόκειτο να επιστρέψουν στη Χερσώνα. Τα αγόρια ήθελαν να πάνε κι αυτά, αλλά ήταν μεγάλο λάθος εκ μέρους μου να το επιτρέψω”, λέει.
Στα τέλη του 2022, οι ουκρανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν την πόλη της Ναταλία, αλλά τα παιδιά της βρίσκονταν σε ένα στρατόπεδο στην άλλη πλευρά της γραμμής του μετώπου και η Ρωσία δεν τα άφηνε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
«Τα παιδία μου είναι όλη μου η ζωή»
«Οι αρχές του στρατοπέδου αρνήθηκαν να αφήσουν τα παιδιά να φύγουν χωρίς τη φυσική μου παρουσία», λέει. «Δεν ήξερα τι να κάνω».
Τελικά, με τη βοήθεια μιας ουκρανικής οργάνωσης, η Ναταλία απέκτησε διαβατήριο και ουκρανικά έγγραφα ταυτότητας για τα παιδιά της. Στη συνέχεια ταξίδεψε μόνη της μέσω των συνόρων στη ρωσική πόλη Ανάπα, στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, περνώντας από πολυάριθμα συνοριακά σημεία ελέγχου, όπου έπρεπε να εξηγήσει στους Ρώσους στρατιώτες γιατί βρισκόταν στη χώρα.
Ταξίδευε για έξι ημέρες, εν μέσω βομβαρδισμών, προτού τελικά επανενωθεί με τα παιδιά της τον Φεβρουάριο του 2023. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τα συναισθήματά μου, γιατί τα παιδιά μου είναι όλη μου η ζωή», λέει.
«Πιθανότατα η μεγαλύτερη απαγωγή παιδιών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο»
Μέχρι στιγμής μόλις 1.366 παιδιά έχουν επιστρέψει ή διαφύγει στην Ουκρανία, σύμφωνα με την ουκρανική οργάνωση «Bring Kids Back». Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων του Πανεπιστημίου Γέιλ εκτιμά ότι έως και 35.000 παιδιά μπορεί να κρατούνται στη Ρωσία και στα κατεχόμενα εδάφη της.
Φοβούνται ότι πολλά από αυτά έχουν συλληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις και έχουν σταλεί σε στρατιωτικά στρατόπεδα ή σε ανάδοχες οικογένειες ή έχουν ακόμη υιοθετηθεί από ρωσικές οικογένειες.
Μέσω εκτεταμένης εξέτασης ρωσικών βάσεων δεδομένων, επίσημων εγγράφων, οικογενειακών συνδέσεων, ακόμη και δορυφορικών εικόνων ρωσικών χώρων, επίσημων κτιρίων και άλλων πηγών, η ομάδα του Γέιλ κατάφερε να εξακριβώσει την ταυτότητα χιλιάδων παιδιών.
Ο Ναθάνιελ Ρέιμοντ, εκτελεστικός διευθυντής του Εργαστηρίου Ανθρωπιστικών Ερευνών του Γέιλ, το οποίο ερευνά τις απαγωγές, λέει: «Πρόκειται πιθανότατα για τη μεγαλύτερη απαγωγή παιδιών σε πόλεμο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – συγκρίσιμη με τη γερμανοποίηση των παιδιών της Πολωνίας από τους Ναζί».
«Ρωσοποίηση» των ουκρανικών παιδιών
Μαρτυρίες παιδιών που διασώθηκαν πρόσφατα αποκαλύπτουν ότι έλαβαν στρατιωτική εκπαίδευση στα στρατόπεδα και τιμωρήθηκαν επειδή μιλούσαν ουκρανικά. «Έπρεπε να τραγουδάμε τον ρωσικό ύμνο και να ζωγραφίζουμε την τρικολόρ», λέει ένα διασωθέν εννιάχρονο παιδί.
Πείθουν τα παιδιά πως οι γονείς τους θα αντιμετώπιζαν συνέπειες αν αυτά δεν συμμορφώνονταν με τις εντολές που τους δίνουν, λέει η Ντάρια Κασιανόβα, πρόεδρος του Ουκρανικού Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το οποίο διεξάγει εκστρατεία για τον επαναπατρισμό των απαχθέντων παιδιών.
Η βίαιη απέλαση και απαγωγή ουκρανικών παιδιών δεν είναι κάτι καινούργιο, λένε ακτιβιστές και ερευνητές. Η Κασιανόβα λέει ότι έγινε μάρτυρας παρόμοιων απαγωγών και απελάσεων κατά τη διάρκεια της εισβολής της Ρωσίας στη χερσόνησο της Κριμαίας το 2014.
Ακτιβιστές φοβούνται ότι πολλά από τα παιδιά θα εξαφανιστούν μέσα στο ρωσικό σύστημα υιοθεσιών, όπου οι νόμοι άλλαξαν πρόσφατα για να επιτρέπουν την υιοθεσία και αναδοχή ουκρανικών παιδιών από Ρώσους πολίτες.
Βασική επιδίωξη της Ουκρανίας ο επαναπατρισμός των παιδιών
Η επιστροφή των παιδιών παραμένει βασικό αίτημα της Ουκρανίας σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαπραγμάτευση. Η Ξένια, ειδική στις απομακρύνσεις αμάχων από την ουκρανική φιλανθρωπική οργάνωση «Helping to Leave», λέει:
«Συζητάμε για εδάφη – και ο λαός μας, τα παιδιά μας, είναι τα εδάφη μας. Πώς μπορούμε να τα εγκαταλείψουμε;»
«Αυτά είναι τα παιδιά μας, είναι Ουκρανοί και πρέπει να επιστρέψουν στην πατρίδα. Η Ρωσία δεν έχει κανένα δικαίωμα πάνω τους», προσθέτει.
Τα παιδία ως «άσσος» στο μανίκι της Ρωσίας
Ο Ρέιμοντ λέει ότι τα παιδιά χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικό χαρτί στις συνομιλίες.
«Όταν οι Ρώσοι ξεκίνησαν, πίστευαν ότι θα επικρατούσαν γρήγορα, οπότε αυτό το πρόγραμμα εφαρμόστηκε όχι για να κρατήσουν τα παιδιά, αλλά για να “Ρωσοποιήσουν” την Ουκρανία».
«Όμως, επειδή τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν στραβά, αναγκάστηκαν να μεταβούν από τη φάση της απόκρυψης ευθυνών, στη χρήση αυτών των παιδιών ως ομήρων που μπορούν να αξιοποιηθούν στις διαπραγματεύσεις», λέει.
«Λουκέτο» στην ομάδα του Γέιλ που ερευνά το θέμα
Η κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ διέκοψε τη χρηματοδότηση – που είχε εγκριθεί από το Κογκρέσο – προς το Conflict Observatory του Πανεπιστημίου Γέιλ τον Φεβρουάριο. Έδωσε εντολή όλη η έρευνα και τα δεδομένα να μεταφερθούν σε ουκρανικούς οργανισμούς και την Europol, την υπηρεσία επιβολής του νόμου της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, η ερευνητική ομάδα του Γέιλ αναμένεται να κλείσει την 1η Ιουλίου.
Πηγή: Guardian
