Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει καταστραφεί και οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Ισλαμικής Δημοκρατίας έχουν ματαιωθεί. Αυτό υποστηρίζουν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ.
Οι ειδικοί πιστεύουν πάντως ότι αυτό δεν είναι ακόμη σαφές. Ακόμη και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ΗΠΑ Νταν Κέιν εξέφρασε παρόμοια άποψη.
Σε κάθε περίπτωση, το «Σφυρί του Μεσονυχτίου»-η επίθεση στις τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, εξακολουθεί να εγείρει βασικά ερωτήματα. Είχαν το δικαίωμα να το κάνουν οι ΗΠΑ; Και ποιες συνέπειες θα μπορούσαν να έχουν οι αεροπορικές επιδρομές;
Πριν από τον Τραμπ, τέσσερις πρόεδροι των ΗΠΑ είχαν αποφασίσει να μην αναλάβουν στρατιωτική δράση κατά του Ιράν. Είχαν προσπαθήσει να επιβραδύνουν την πορεία του Ιράν προς την απόκτηση πυρηνικών όπλων μέσω κυρώσεων, σαμποτάζ, κυβερνοεπιθέσεων και διαπραγματεύσεων.
Ο Μπαράκ Ομπάμα διαπραγματεύτηκε με σχολαστικό τρόπο μια συμφωνία που παρείχε στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) επιθεωρήσεις στo πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας. Στη δεύτερη θητεία του τώρα, πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτής της απόφασης.
«Ο Τραμπ εφαρμόζει διαφορετικά πρότυπα στην εξωτερική πολιτική, ανάλογα με τα συμφέροντά του», λένε στη Ναυτεμπορική, Ευρωπαίοι διπλωμάτες. «Το διεθνές δίκαιο δεν είναι ένα από αυτά. Άλλωστε, είναι «ο πρόεδρος και ο υπόλοιπος κόσμος, πρέπει να τον ακούει, όταν μιλάει», όπως είπε ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας. Δεν χρειάζεται δηλαδή να δικαιολογεί τον εαυτό του ενώπιον των άλλων. Αυτό ισχύει τόσο εντός της χώρας του όσο και σε διεθνείς οργανισμούς. «Τις ημέρες πριν από την έναρξη του πολέμου, ο Τραμπ προσπάθησε να πείσει τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να μην επιτεθεί στο Ιράν. Τώρα πλέον οι δύο ηγέτες είναι συνεργοί. Ακόμη κι αν το προσπαθήσουν, οι ΗΠΑ θα είναι δύσκολο να δικαιολογήσουν τις επιθέσεις βάσει του διεθνούς δικαίου», σημειώνουν οι ίδιες πηγές.
Αντιδράσεις στο Κογκρέσο
Ο Αμερικανός πρόεδρος έλαβε την απόφαση να επιτεθεί στο Ιράν χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, επικρίνουν την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ. «Ο πρόεδρος έπρεπε να ρωτήσει το Κογκρέσο σε μια τόσο θεμελιώδη απόφαση», δήλωσε ο Δημοκρατικός Γερουσιαστής Τιμ Κέιν στο NBC. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να εισέλθουν σε πόλεμο κατά του Ιράν χωρίς ψήφο στο Κογκρέσο», είπε ο Κέιν. Το Σύνταγμα είναι πολύ σαφές σε αυτό το σημείο.
Ο Λίντσεί Γκράχαμ, ο νεοσυντηρητικός Ρεπουμπλικάνος, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στη Γερουσία, ωστόσο, δεν βλέπει κανένα συνταγματικό πρόβλημα. «Άλλωστε, είπε, δεν μπορούν να υπάρχουν 535 αρχηγοί ενόπλων δυνάμεων», θυμίζοντας ότι το Κογκρέσο έχει 535 μέλη. «Αν δεν σας αρέσει αυτό που κάνει ο πρόεδρος στρατιωτικά, μπορείτε να διακόψετε τη χρηματοδότησή του. Στην αμερικανική ιστορία, το Κογκρέσο έχει κηρύξει τον πόλεμο μόνο πέντε φορές. Όλες οι άλλες στρατιωτικές ενέργειες ήταν απολύτως νόμιμες», είπε ο Γκράχαμ.
Είναι οι ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν;
Η συζήτηση περιστρέφεται επίσης γύρω από το αν οι ΗΠΑ βρίσκονται πλέον σε πόλεμο με το Ιράν. «Δεν είμαστε σε πόλεμο με το Ιράν, αλλά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν», δήλωσε ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς στην εκπομπή «Meet the Press» του CBS. Μια δήλωση με την οποία ο Δημοκρατικός Κέιν διαφωνεί κάθετα. «Φυσικά, ο βομβαρδισμός μιας άλλης χώρας είναι πόλεμος», λέει ο Δημοκρατικός γερουσιαστής.
Αλλά ο Αντιπρόεδρος Βανς διαφωνεί: «Αν οι Ιρανοί αφήσουν τώρα τα αμερικανικά στρατεύματα ήσυχα και εγκαταλείψουν το πυρηνικό τους πρόγραμμα μια για πάντα, ο Πρόεδρος το έχει καταστήσει πολύ σαφές: Μπορούμε να έχουμε μια καλή σχέση, μπορούμε να έχουμε ειρήνη σε αυτήν την περιοχή», δήλωσε ο Βανς.
Ο Τραμπ δέχεται επίσης αντιδράσεις από την ήδη κατακερματισμένη βάση των ψηφοφόρων του, που είναι πιθανό να διασπαστεί περαιτέρω, ειδικά αν ο πόλεμος που βρίσκεται σε εξέλιξη συνεχιστεί και σκοτωθούν Αμερικανοί στρατιώτες. Είναι επίσης πιθανό οι Δημοκρατικοί να καταθέσουν πρόταση παραπομπής του προέδρου,επειδή ο Τραμπ παρέκαμψε το Κογκρέσο και τον ΟΗΕ στον ακήρυχτο πόλεμό του.
Το 60% των Αμερικανών που συμμετείχαν στην έρευνα του Economist και του YouGov, πιστεύουν ότι ο αμερικανικός στρατός δεν πρέπει να εμπλακεί στη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ, σύμφωνα με δημοσκόπηση της 17ης Ιουνίου. Μόνο το 16% υποστηρίζει την στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ και το 24% δεν είναι σίγουρο.
Αλλαγή καθεστώτος
Σύγχυση πάντως έχει δημιουργήσει η ανάρτηση του Τραμπ στην ηλεκτρονική του υπηρεσία Truth Social: «Είναι πολιτικά λανθασμένο να χρησιμοποιείται ο όρος «αλλαγή καθεστώτος». Αλλά αν το σημερινό ιρανικό καθεστώς είναι ανίκανο να κάνει το Ιράν ξανά σπουδαίο, γιατί όχι αλλαγή καθεστώτος;» αναρωτήθηκε ο Τραμπ. Απηχώντας το δικό του σύνθημα, «Κάντε την Αμερική ξανά σπουδαία», πρόσθεσε: «MIGA!» (Κάντε το Ιράν ξανά σπουδαίο).
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πάντως προέτρεψε για καλό και για κακό τους Αμερικανούς πολίτες σε όλο τον κόσμο να επιδείξουν εξαιρετική προσοχή. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, σύμφωνα με δήλωση την ιστοσελίδα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ «Ενδέχεται να υπάρξουν διαμαρτυρίες κατά των πολιτών και των συμφερόντων των ΗΠΑ.Η σύγκρουση με το Ιράν αυξάνει ον κίνδυνο κυβερνοεπιθέσεων από φιλοϊρανούς παράγοντες και βίαιων επιθέσεων από εξτρεμιστές «μοναχικούς λύκους».
Ο πραγματικός στόχος του Τραμπ
«Το ενδιαφέρον του Τραμπ να αποτρέψει το Ιράν από το να γίνει μια χώρα-τρομοκράτης, εξοπλισμένη με πυρηνικά στη Μέση Ανατολή, θέτοντας σε κίνδυνο τη γεωπολιτική τάξη που καθιερώθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδια την ύπαρξη του Ισραήλ, ήταν πιο σημαντικό από τα νομικά ζητήματα», λένε συνεργάτες του Αμερικανού προέδρου . Αυτό το συμφέρον ήταν επίσης πιο σημαντικό για τον Τραμπ από την απόρριψη της δικής του κομματικής βάσης. Και ήταν πιο σημαντικό για αυτόν από τις πιθανές συνέπειες στην περιοχή.
Η κυβέρνηση Τραμπ τονίζει ότι τώρα θέλει να διαπραγματευτεί την ειρήνη με το Ιράν. Το Ιράν ήταν ήδη πρόθυμο να το κάνει, αλλά η Ουάσινγκτον αγνόησε σκόπιμα τις προσφορές. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το Ιράν δικαιούται να αμυνθεί στρατιωτικά. Ένας εκπρόσωπος του ιρανικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι θα το κάνει. Αλλά πώς; Θα αντεπιτεθεί η Ισλαμική Δημοκρατία; Τότε οι ΗΠΑ θα επιτεθούν ξανά, απείλησε ο Τραμπ.
Το Ιράν θα μπορούσε επίσης να αποδεχτεί τους όρους ειρήνης που η Ουάσινγκτον, σύμφωνα με τον αμερικανό υπουργό Αμυνας, Χέγκσεθ, έχει μεταφέρει στην Τεχεράνη. Αυτό θα ήταν μια ταπείνωση για την Ισλαμική Δημοκρατία. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι μουλάδες θα απέχουν από οποιαδήποτε μορφή αντίδρασης. Το Ιράν επιμένει ότι σκοπεύει να συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Μια συμφωνία με τις ΗΠΑ είναι απίθανο να το επιτρέψει αυτό.
Τεράστια γκάμα αντιποίνων
Περισσότεροι από 40.000 Αμερικανοί στρατιώτες είναι διασκορπισμένοι σε βάσεις στη Μέση Ανατολή. Αποτελούν έναν τεράστιο στόχο, όλοι εντός εμβέλειας των ιρανικών πυραύλων. Τρομοκρατικές επιθέσεις, ομηρίες και κυβερνοεπιθέσεις είναι άλλες πιθανές απαντήσεις. Η Τεχεράνη έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι σκοπεύει να μεταφέρει το εκτεταμένο πυρηνικό της πρόγραμμα στο παρασκήνιο μετά από μια αμερικανική επίθεση. Θα μπορούσαν απλώς να σκάψουν ακόμη πιο βαθιά για να αποφύγουν τις αμερικανικές βόμβες.
«Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση να επιτεθεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος δεσμεύτηκε να μην σύρει τη χώρα του σε έναν ακόμη πόλεμο, αναστατώνει τη Μέση Ανατολή και ωθεί τον κόσμο προς ένα σενάριο παγκόσμιου πολέμου», υποστηρίζουν διπλωμάτες στις Βρυξέλλες.
Μόνη η Ευρώπη
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν έχει ακόμη συνεδριάσει, αλλά δύο από τα μόνιμα μέλη του, η Κίνα και η Ρωσία, έχουν ήδη καταδικάσει ανοιχτά την αμερικανική επέμβαση.
Η Ευρώπη επιμένει να ζητά συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Είναι όμως πρακτικά μόνη που ζητά μια τέτοια λύση, χωρίς άλλωστε να υπάρχουν ενδείξεις επανέναρξης των διαπραγματεύσεων.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη σύντομη ανακοίνωσή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν εξέφρασε πάντως καμία καταδίκη.
«Βρισκόμαστε μάρτυρες μιας κατάστασης στην οποία η Ευρωατλαντική Δύση έχει απορροφήσει πλήρως τη λογική των διπλών μέτρων και σταθμών που παρήγαγαν τα τριάντα χρόνια της Νέας Παγκόσμιας Τάξης και δεν βλέπει πλέον τη διαφορά μεταξύ αλήθειας και ψεύδους, επιτιθέμενου και αμυνόμενου», λένε οι ίδιες πηγές.
Μείνετε συντονισμένοι για όλες τις εξελίξεις στο liveblog της Ναυτεμπορικής.
