Η Μέση Ανατολή βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στην άβυσσο ενός γενικευμένου περιφερειακού πολέμου, προειδοποιoύν οι αναλυτές. Και η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί συγκλονισμένη. Οι συνέπειες θα είναι παγκόσμιες.
Μιλώντας στο BBC η Μόνα Γιακουμπιάν, ανώτερη σύμβουλος και διευθύντρια του Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Center for Strategic and International Studies, ανέλυσε τους στόχους που επλήγησαν από το Ισραήλ στην επιχείρηση Rising Lion: «Η φύση των πληγμάτων ξεπερνά την κλιμάκωση που είχαμε δει τα προηγούμενα χρόνια». Το γεγονός ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δεσμεύθηκε να συνεχίσει τις επιχειρήσεις «για όσο χρειαστεί», δείχνει ότι το Ισραήλ δεν κινείται πλέον στο μοτίβο «πλήγμα–ανταπόδοση», που χαρακτήριζε την αντιπαράθεση μέχρι πρότινος.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η έμμεση αναφορά του Μπενιαμίν Νετανιάχου σε αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν. «Πρόκειται για μια πρόθεση εξαιρετικά ευρείας εμβέλειας», σημείωσε η Γιακουμπιάν, προειδοποιώντας ότι η σύγκρουση μπορεί να ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Νεκροί στρατηγοί και επιστήμονες – Ο συναγερμός στο Ισραήλ
Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, η επιχείρηση Rising Lion ήταν ευρείας κλίμακας, με δεκάδες αεροπορικά πλήγματα σε στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Ανάμεσα στα θύματα φέρονται να είναι ανώτατοι στρατιωτικοί και πυρηνικοί επιστήμονες, πλήγμα που ερμηνεύεται ως στρατηγικής σημασίας χτύπημα στην καρδιά του ιρανικού αμυντικού μηχανισμού.
Στο Ισραήλ, οι σειρήνες ήχησαν στις 03:00 τα ξημερώματα, ενώ οι πολίτες έλαβαν στο κινητό τους μήνυμα που έκανε λόγο για «σοβαρή απειλή» και σύσταση να παραμείνουν κοντά σε καταφύγια. Η χώρα τελεί σε κατάσταση ύψιστης επιφυλακής, εν αναμονή ιρανικών αντιποίνων.
Τι είχε προηγηθεί
Η παρούσα κρίση αποτελεί το αποκορύφωμα ενός επικίνδυνου σπιράλ σύγκρουσης που κλιμακώνεται από το 2024:
- Τον Απρίλιο, το Ιράν εξαπέλυσε 300 πυραύλους και drones κατά του Ισραήλ.
- Το Τελ Αβίβ απάντησε με περιορισμένο πλήγμα σε ιρανική αντιαεροπορική συστοιχία.
- Τους επόμενους μήνες, Ισραηλινές δυνάμεις δολοφόνησαν ηγετικά στελέχη της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, οργανώσεων που στηρίζονται από την Τεχεράνη.
- Τον Οκτώβριο, η Τεχεράνη ανταπέδωσε με 180 βαλλιστικούς πυραύλους, οδηγώντας το Ισραήλ σε νέο γύρο στοχευμένων πληγμάτων.
- Όμως η σημερινή επίθεση, τόσο ως προς τη συστηματικότητα όσο και το βάθος στόχευσης, υπερβαίνει κάθε προηγούμενο και υποδηλώνει πολιτική αλλαγής κανόνων του παιχνιδιού.
Τι περιμένουμε τώρα
Η προσοχή όλων στρέφεται πλέον στο πώς και πότε θα αντιδράσει το Ιράν. Τα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν:
- ευρείας κλίμακας αντίποινα με πυραύλους και drones κατά ισραηλινών πόλεων,
- έμμεσες επιθέσεις μέσω οργανώσεων όπως η Χεζμπολάχ ή οι Χούθι,
- στοχευμένα πλήγματα σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ή κρίσιμες υποδομές στον Περσικό Κόλπο.
- Το σενάριο που προκαλεί τον μεγαλύτερο φόβο στις διεθνείς αγορές είναι ο αποκλεισμός ή η παρεμπόδιση της κυκλοφορίας στα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Άλμα τιμών πετρελαίου – Κίνδυνος νέας πληθωριστικής κρίσης
Ήδη οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν άλμα άνω του 10%, με το Brent να ξεπερνά τα $74,50/βαρέλι και το WTI να πλησιάζει τα $73. Αναλυτές προειδοποιούν ότι, αν υπάρξει εμπλοκή στα Στενά του Ορμούζ ή συμμετοχή και τρίτων δυνάμεων (όπως οι ΗΠΑ ή χώρες του Κόλπου), οι τιμές θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα $120–130, προκαλώντας νέα παγκόσμια κρίση κόστους ζωής.
«Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μια αρχική αντίδραση υψηλού ρίσκου. Τις επόμενες ημέρες η αγορά θα πρέπει να σταθμίσει αν αυτό θα παραμείνει περιορισμένο ή αν θα εξελιχθεί σε σύγκρουση ευρύτερης κλίμακας», δήλωσε στο BBC ο Σολ Καβόνικ, επικεφαλής ενέργειας στην MST Financial.
Η σύγκρουση περνάει σε υπαρξιακή διάσταση
Η έμμεση αναφορά του Νετανιάχου σε αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν υποδηλώνει πως δεν πρόκειται πλέον για ένα ακόμη επεισόδιο στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής, αλλά για μια σύγκρουση στρατηγικής και ταυτότητας.
Από τη φύση και την ένταση της ιρανικής απάντησης, θα φανεί αν ο κόσμος οδεύει προς μια περιορισμένη κλιμάκωση ή προς μια γενικευμένη σύρραξη με επιπτώσεις που θα αγγίξουν κάθε ήπειρο.
