Ένας άγριος πόλεμος μαίνεται στη Γάζα. Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει ξεπεράσει πλέον κάθε «κόκκινη γραμμή» με τη συνέχιση των επιθέσεων στον παλαιστινιακό θύλακο, προκαλώντας καθημερινά το θάνατο δεκάδων αμάχων. «Μπορεί να έχει νικήσει, αλλά το Ισραήλ χάνει με αυτά που κάνει», λένε στη Ναυτεμπορική Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ηδη, αρκετές ευρωπαϊκές και δυτικές χώρες υψώνουν τη φωνή τους κατά του Ισραήλ και του σχεδίου του να ελέγξει τη Λωρίδα της Γάζας. Η Ισπανία προωθεί έναν διεθνή συνασπισμό για να πιέσει το Ισραήλ με κυρώσεις που θα σπάσουν τον αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα και θα οδηγήσουν σε μια λύση δύο κρατών στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Πολλοί από τους στενότερους διεθνείς συμμάχους Ισραήλ έχουν διακόψει δημόσια τις σχέσεις τους με την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου για τον αδιάκοπο βομβαρδισμό της Γάζας και το πάγωμα της απεγνωσμένα απαραίτητης ανθρωπιστικής βοήθειας.
«Ο Νετανιάχου είχε πρωτοφανή διεθνή νομιμοποίηση για να αντιμετωπίσει τη Χαμάς μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Αλλά καθώς συνεχίζει τον πόλεμο, ενώ η Χαμάς έχει πρακτικά εξουδετερωθεί, ο ισραηλινός πρωθυπουργός έχει πλέον βρεθεί αντιμέτωπος με ένα διπλωματικό τσουνάμι», τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Αποστάσεις Τραμπ
Τους τελευταίους δύο μήνες, ο Νετανιάχου αφότου τερμάτισε την εκεχειρία τον Μάρτιο και μπλόκαρε όλες τις παραδόσεις τροφίμων, νερού και φαρμάκων στη Γάζα, έχει πλέον χάσει πολλούς από τους εναπομείναντες φίλους του στη Δύση. Εκτός ίσως του προέδρου Τραμπ, αν και αυτός έχει αποστασιοποιηθεί αρκετά, παρά το γεγονός ότι έχει κρατήσει ως επί το πλείστον τις ανησυχίες του σε ιδιωτικές συνομιλίες. Ο Αμερικανός πρόεδρος και οι κορυφαίοι συνεργάτες του έχουν καλέσει επανειλημμένα τον Νετανιάχου να τερματίσει τον πόλεμο και να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Ενώ ο Τραμπ φαίνεται να έχει «παγώσει» το δικό του σχέδιο να εκδιώξει και τους 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους από τη Γάζα, για να χτίσει μια νέα «Ριβιέρα», ο Νετανιάχου δήλωσε την περασμένη εβδομάδα για πρώτη φορά ότι ο πόλεμος δεν θα τελειώσει μέχρι να εφαρμοστεί αυτό το σχέδιο.
Ο Τραμπ, σε σύγκριση με την πρώτη του θητεία, κατά την οποία έδωσε στον σύμμαχό του το δώρο της εγκατάστασης της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, φαίνεται να κρατάει αποστάσεις. Δεν έκανε καμία στάση στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης περιοδείας του στις χώρες του Κόλπου. Ανακοίνωσε επίσης την άρση των κυρώσεων κατά της Συριακής κυβέρνησης, παρά την αντίθετη άποψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού. Η κυβέρνησή Τραμπ διαπραγματεύτηκε επίσης απευθείας με τη Χαμάς για την απελευθέρωση ενός Αμερικανο-Ισραηλινού ομήρου. Ο Λευκός Οίκος ξεκίνησε επίσης συνομιλίες με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, χωρίς να συμβουλευτεί τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Ένα σωρό ενδείξεις που δείχνουν μια αποστασιοποίηση, χωρίς βέβαια να φτάνει στο σημείο της εγκατάλειψης του Ισραήλ», τονίζουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Μαζική εκτόπιση
Η κυβέρνηση Νετανιάχου βλέπει πάντως το σχέδιο Τραμπ για την μετατροπή της Γάζας σε αραβική «Ριβιέρα» ως το «πράσινο φως» για να πετύχει μια «εθελοντική μετανάστευση» των Παλαιστινίων στο εξωτερικό. Μια πολιτική που αν εφαρμοστεί θα σημάνει τη μαζική εκτόπιση ενός ολόκληρου πληθυσμού και φυσικά θα ενέχει χαρακτηριστικά «γενοκτονίας», όπως είπε ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. «Εάν το Ισραήλ ακολουθήσει αυτό το σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει την ισοπέδωση σχεδόν ολόκληρης της Γάζας, σχεδόν σίγουρα θα απομονωθεί περαιτέρω διεθνώς», προειδοποιούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ο Νετανιάχου και η κυβέρνησή του απάντησαν στην κριτική αυτή κατηγορώντας τους Ευρωπαίους ηγέτες για αντισημιτισμό και υποστηρίζοντας ότι ενδίδουν στις πιέσεις των μουσουλμανικών μειονοτήτων στις χώρες τους.
Ηδη όμως υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις και στην ίδια την κυβέρνηση Νετανιάχου. Σε μια σειρά συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σαάρ προειδοποίησε τον Νετανιάχου ότι η αναστολή της ανθρωπιστικής βοήθειας δεν θα αποδυνάμωνε τη Χαμάς, αλλά θα έδιωχνε τους συμμάχους, μακριά από το Ισραήλ, σύμφωνα με ανώτερο Ισραηλινό αξιωματούχο. «Αυτό ακριβώς συνέβη. Ήταν ένα τεράστιο λάθος και έγινε κυρίως για εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Ο Νετανιάχου έχει φυσικά να αντιμετωπίσει τον ανοικτό εκβιασμό των ακροδεξιών εταίρων του στην κυβέρνηση για να μην σταματήσει τον πόλεμο. Αλλά ούτε ο ίδιος είναι άμοιρος ευθυνών, καθώς φοβάται ότι ο τερματισμός του πολέμου μπορεί να σημάνει την επανάληψη των εναντίον του δικαστικών διώξεων με την κατηγορία της διαφθοράς.
Απομόνωση του Ισραήλ
Η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ ωστόσο, ξεπερνά πλέον τα όρια της απλής ρητορικής: Η Βρετανία ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ και επέβαλε νέες κυρώσεις εναντίον Εβραίων εποίκων που εμπλέκονται σε βίαιες επιθέσεις εναντίον Παλαιστινίων στη Δυτική Οχθη.
Η Γαλλία αναμένεται να συνδιοργανώσει μια διάσκεψη με τη Σαουδική Αραβία τον επόμενο μήνα για να πιέσει για μια λύση δύο κρατών και αναμένεται να αναγνωρίσει επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος.
Η Ισπανία έχει αναγνωρίσει από πέρυσι ένα παλαιστινιακό κράτος, μαζί με τη Νορβηγία και την Ιρλανδία, και ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ χαρακτήρισε την περασμένη εβδομάδα το Ισραήλ «κράτος γενοκτονίας» και ζήτησε να αποκλειστεί από τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision.
Οι 17 από τους 27 υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ υποστήριξαν την περασμένη εβδομάδα πρόταση που κατέθεσε η Ολλανδία, ένας άλλος βασικός σύμμαχος του Ισραήλ, για επανεξέταση της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας της ΕΕ με το Ισραήλ.
Εάν το Ισραήλ ακολουθήσει αυτό το σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει την ισοπέδωση σχεδόν ολόκληρης της Γάζας, σχεδόν σίγουρα θα απομονωθεί περαιτέρω διεθνώς.
Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν από κοινού με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και τον Καναδό Μαρκ Κάρνεϊ προειδοποίησαν ότι δεν θα «μείνουν άπραγοι» μπροστά στις «σκανδαλώδεις ενέργειες» της ισραηλινής κυβέρνησης στη Γάζα.
«Το Ισραήλ απομονώνεται με πρωτοφανή τρόπο στη διπλωματική σκηνή», λέει ο Γάλλος καθηγητής Ζαν Πολ Σανιογιό, πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας και Μεσογείου και Μεσανατολικών Σπουδών (Iremmo).
Ξεπεράστηκε η «κόκκινη γραμμή»
«Η κόκκινη γραμμή έχει πλέον ξεπεραστεί», λέει ο Γάλλος καθηγητή. «Μπορεί οι Ευρωπαίοι ηγέτες να χρειάστηκαν 19 μήνες για να χτυπήσουν τις γροθιές τους στο τραπέζι – και αυτό επειδή οι δεσμοί μεταξύ Ευρωπαίων και Ισραήλ είναι ιστορικά και πολιτισμικά ισχυροί και επιπλέον υπάρχει το σημαντικό βάρος του Ολοκαυτώματος, αλλά το Ισραήλ δεν είναι πλέον το Ισραήλ της δεκαετίας του 1970», προσθέτει.
Η ΕΕ έχει στη διάθεσή της όπλα για να αυξήσει την πίεση. Ήδη σε οικονομικό επίπεδο, «θα μπορούσε να διακόψει τις εμπορικές της σχέσεις με το Τελ Αβίβ, γνωρίζοντας ότι η Ευρώπη είναι ο πρώτος οικονομικός εταίρος του Ισραήλ», υπογραμμίζει ο Ζαν-Λουπ Σαμάν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής. Κάποιες χώρες, όπως η Γερμανία, θα μπορούσαν επίσης να μειώσουν ή ακόμη και να σταματήσουν τις παραδόσεις όπλων. «Αυτό θα είχε σημαντική βαρύτητα», σχολιάζει ο Ζαν-Πολ Σανιογιό.
Οι ατομικές κυρώσεις κατά των Ισραηλινών εποίκων ή η αυστηρή εφαρμογή των ενταλμάτων σύλληψης που εκδόθηκαν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο κατά ηγετών -συμπεριλαμβανομένου του Ισραηλινού πρωθυπουργού- θα έστελναν ισχυρά μηνύματα. Αλλά, αν «αν οι απειλές ακολουθούνταν από πράξεις, το επίπεδο έντασης μεταξύ του Ισραήλ και των Δυτικών εταίρων του θα ήταν πράγματι πρωτοφανές», προσθέτει ο Ζαν-Λουπ Σαμάν.
Μόνο οι ΗΠΑ
Η Ουάσιγκτον είναι αναμφίβολα η μόνη χώρα που έχει την ικανότητα να επιβάλει πραγματικά τη βούλησή της στην ισραηλινή κυβέρνηση. «Το μόνο που θα χρειαζόταν ήταν μια λέξη από το Συμβούλιο Ασφαλείας ή μια απόφαση για διακοπή των παραδόσεων όπλων, και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θα ήταν ανίσχυρος να κάνει οτιδήποτε», εκτιμά ο Ζαν-Πολ Σανιογιό.
Σε κάθε περίπτωση, καθώς το Ισραήλ βυθίζεται ολοένα και περισσότερο σε ένα αδιέξοδο τούνελ, σήμερα διακυβεύεται και η αξιοπιστία όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Η κατηγορία άλλωστε, για διπλά μέτρα και σταθμά, σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την καταδίκη της ρωσικής εισβολής με 18 πακέτα κυρώσεων, έχει πετύχει τον στόχο της. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά μας πριν αυτές οι αντιδράσεις έχουν απτό αποτέλεσμα στη σύγκρουση. Προς το παρόν, το γεγονός παραμένει ότι η σιωπή δεν είναι πλέον αποδεκτή.
