Με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα αποτελέσματα της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με το Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, συνεδριάζουν σήμερα στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας των κρατών-μελών της ΕΕ.
Οι συνομιλίες των υπουργών Άμυνας επικεντρώνονται κυρίως στη συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία. Οι υπουργοί Εξωτερικών θέλουν να αποφασίσουν για νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Το βασικό διακύβευμα πάντως είναι η επικύρωση της συμφωνίας που επιτεύχθηκε χθες μεταξύ των 27 μονίμων αντιπροσώπων των χωρών μελών , στην τελική έκδοση του δανειακού σχεδίου ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, γνωστού ως SAFE (Δράση για την Ασφάλεια για την Ευρώπη), με στόχο την ενίσχυση των κοινών ευρωπαϊκών αμυντικών προμηθειών.
Επισήμως, η συμφωνία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. Οι χώρες της ΕΕ έχουν προθεσμία μέχρι αύριο για να δηλώσουν εάν αντιτίθενται στο κείμενο και να επανεκκινήσουν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν πάντως ότι δεν περιμένουν «εκπλήξεις».
Σύμφωνα με πληροφορίες της Ναυτεμπορικής, οι 27 έχουν σε μεγάλο βαθμό συμφωνήσει με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θα καθιέρωνε ένα πρόγραμμα δανεισμού για την κοινή αγορά όπλων για όλες τις 27 χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της Ουκρανίας και της Νορβηγίας. Το σχέδιο SAFE παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την Επιτροπή τον Μάρτιο στο πλαίσιο του προγράμματος «Επαναξοπλισμός της Ευρώπης» για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης.
Σύμφωνα με το κείμενο που συμφωνήθηκε, η Επιτροπή θα έχει προθεσμία δύο μηνών για να αξιολογήσει τα αιτήματα ,στο πλαίσιο του σχεδίου SAFE, για την άντληση δανείων 150 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις κεφαλαιαγορές και στην εξέταση των αιτημάτων χρηματοδότησης των χωρών.
Παράθυρο για τη Τουρκία
Το σχέδιο προβλέπει κατά κανόνα, ότι τουλάχιστον το 65% της αξίας οποιουδήποτε έργου που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE, θα πρέπει να προέρχεται από αμυντικές εταιρείες στην ΕΕ, τη Νορβηγία ή την Ουκρανία.
Αυτοί οι κανόνες θα μπορούσαν επίσης να παρακαμφθούν για αμυντικές εταιρείες από τρίτες χώρες, των οποίων οι κυβερνήσεις έχουν εταιρική σχέση με την ΕΕ στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.
«Οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των 27 στις Βρυξέλλες, πρόσθεσαν κριτήρια για να διασφαλίσουν ότι ορισμένες ξένες βιομηχανίες θα έχουν πρόσβαση στις συμφωνίες που χρηματοδοτούνται από δάνεια, αλλά μόνο υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτό ισχύει ακόμη και αν η χώρα προέλευσης μιας αμυντικής βιομηχανίας, δεν έχει συνάψει συμφωνία με την ΕΕ.», τονίζουν στη «Ν» οι ίδιες πηγές. Ωστόσο, το τελικό κείμενο επιτρέπει σε «εξωτερικούς εργολάβους» να συνεισφέρουν μεταξύ 15% και 35% της τελικής αξίας των οπλικών συστημάτων, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Αυτό είναι ένα «παράθυρο», που ανοίγει το δρόμο και σε άλλες χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Τουρκία και η Βρετανία. Αυτό ήταν το τελευταίο και πιο ακανθώδες σημείο που επιβράδυνε τις διαπραγματεύσεις τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. «Οι αμυντικές βιομηχανίες της Τουρκίας, για παράδειγμα, ενδέχεται να είναι επιλέξιμες για επιχορήγηση στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE , εάν έχουν ήδη άμεση και καθιερωμένη σχέση με τον τελικό ανάδοχο», σημειώνουν διπλωματικές πηγές
Ηδη, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, υπέγραψε χθες στο Λονδίνο μια νέα εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, σηματοδοτώντας το πρώτο νομικό βήμα προς την ένταξη στο κοινό πρόγραμμα προμηθειών.
Παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, προειδοποίησε πάντως την Επιτροπή ότι η παράκαμψη του Κοινοβουλίου για δάνεια κοινών προμηθειών άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ θα μπορούσε να οδηγήσει σε νομικές ενέργειες στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ.
Οι στρατοί και τα υπουργεία άμυνας είναι διαβόητα για τη σπατάλη. Πολλές αγορές έχουν ήδη ξεφύγει οικονομικά. Αλλά τώρα τα κράτη δεν μπορούν πλέον να αντέξουν τέτοια «αμέλεια». Οταν μάλιστα η οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ πηγαίνει σαν τη χελώνα…
