Ένα «καρφί» για την αμυντική συνεργασία της Ιταλίας με την Τουρκία, έριξε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συνάντησή του με την Ιταλίδα ομόλογό του, Τζόρτζια Μελόνι, στη Ρώμη: «Είναι κρίσιμο να επιλέξουμε τους συνομιλητές μας με κριτήριο εάν ευθυγραμμίζονται με την εξωτερική πολιτική και τα συμφέροντα της ΕΕ. Γιατί η στρατηγική αυτονομία δεν εξυπηρετείται με νέες εξαρτήσεις», τόνισε «διπλωματικά» ο Έλληνας πρωθυπουργός.
Σαφής η αιχμή, καθώς η αυξανόμενη αμυντική συνεργασία της Ιταλίας με την Τουρκία, δεν μπορεί παρά να ανησυχεί την Ελλάδα.
Οι σχέσεις με την Τουρκία
Η ιταλική Leonardo-η τρίτη μεγαλύτερη αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης –έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την Baykar Technologies, την τουρκική εταιρεία, που δραστηριοποιείται στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η Baykar παράγει τα drones Bayraktar και οι δύο εταίροι εκτιμούν ότι θα πάρουν σημαντικό μερίδιο στις πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ευρώπη, καθώς τα επόμενα 10 χρόνια η «αγορά» αυτή θα ανέλθει σε περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Baykar είχε ήδη αποκτήσει την ιταλική εταιρεία Piaggio Aerospace από τον Δεκέμβριο του 2024. «Η συνεργασία των δύο χωρών θα αξιοποιήσει τις προηγμένες μη επανδρωμένες πλατφόρμες της Baykar, οι οποίες έχουν αποδείξει την επιχειρησιακή τους αποτελεσματικότητα στις διεθνείς αγορές, καθώς και την εμπειρία της Leonardo στον σχεδιασμό συστημάτων αποστολών και ωφέλιμου φορτίου και στη σχετική αεροναυτική πιστοποίηση στην Ευρώπη», αναφέρεται σε σχετικό σημείωμα . «Σε αυτό το πλαίσιο, για την Leonardo, τα drones μπορούν να γίνουν ένας επιχειρηματικός τομέας αυξανόμενης σημασίας και ήδη, οι μετοχές της ιταλικής εταιρείας έχουν εκτοξευτεί», τονίζουν παράγοντες τη αγοράς. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι η τεχνολογική συνεργασία είναι απαραίτητη και επείγουσα για την επιτάχυνση της προόδου και τη διασφάλιση της ασφάλειας», λέει ο Ρομπέρτο Τσινγκολάνι, CEO και γενικός διευθυντής της Leonardo, και προσθέτει: «Η ειρήνη δεν είναι δωρεάν και πρέπει να την υπερασπίζουμε»…Ακόμη και με τουρκικά drones made in…Europe!
Οι ιταλικές εξαγωγές όπλων
Σε κάθε περίπτωση, η Ιταλία ρίχνει όλο και μεγαλύτερο βάρος στην αμυντική της βιομηχανία, καθώς η Ευρώπη πρόκειται να διαθέσει 800 δισεκατομμύρια ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Γηραιάς ηπείρου.
Ήδη, ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και η γενικότερη, παγκόσμια αναταραχή, πυροδοτεί πρωτοφανή έκρηξη στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων από την Ιταλία.
Οι ιταλικές εξαγωγές βαρέων όπλων αυξήθηκαν κατά 138% την πενταετία 2020-2024, σύμφωνα το Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).
H Ιταλία έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στη Μέση Ανατολή μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνολικά, το 71% όλων των ιταλικών εξαγωγών όπλων κατευθύνθηκαν στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, το 28% των βαρέων όπλων πήγε στο Κατάρ και από 18% στο Κουβέιτ και την Αίγυπτο.
Η γεωγραφική κατανομή των ιταλικών εξαγωγών οπλικών συστημάτων, έδειξε ότι το 44,1% της συνολικής αξίας κατευθύνθηκε προς χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ενώ το υπόλοιπο 55,9% προς τρίτες χώρες.
Η Ιταλία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής της χώρας της Ανατολικής Ευρώπης. Μια άλλη έκπληξη έρχεται από τη Βόρεια Μακεδονία, η οποία μετά από μια μέτρια επένδυση 830.000 ευρώ το 2021, απέκτησε ιταλικό πολεμικό υλικό έναντι 231 εκατομμυρίων ευρώ, το 2024 .
Στο επίκεντρο η Αφρική
Ιλιγγιώδεις είναι οι αυξήσεις που καταγράφηκαν στις ιταλικές εξαγωγές όπλων στην Μαύρη Ηπειρο, ιδίως προς την Υποσαχάρια Αφρική: Κατά 353% αυξήθηκαν πέρυσι οι ιταλικές εξαγωγές αμυντικού εξοπλισμού στην Αφρική, σε σύγκριση με το 2023. Κατά 501,35% είναι η αύξηση στην τεράστια περιοχή νότια της Σαχάρας –αύξηση κατά 2.401%,σε σύγκριση με το 2022.
«Με δεδομένο ότι καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν κατέγραψε τόσο υψηλό ποσοστό αύξησης στις πωλήσεις βαρέων όπλων κατά την ίδια περίοδο, η Ιταλία ανέβηκε από τη 10η στην 6η θέση στην παγκόσμια κατάταξη, με μερίδιο 4,8%. Μεταξύ 2015 και 2019, το μερίδιο της Ιταλίας στις παγκόσμιες εξαγωγές όπλων ήταν μόλις 2,1%.
Η Μελόνι επανεξοπλίζει τη χώρα
Η Ιταλία όχι μόνο ανταποκρίνεται στην αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για εξοπλισμούς, αλλά προετοιμάζεται επίσης να ενισχύσει τον στρατιωτικό της μηχανισμό. Το ΝΑΤΟ είχε ζητήσει αύξηση των στρατιωτικών δαπανών από 1,5% σε 2% του ΑΕΠ, ένας στόχος που η κυβέρνηση Μελόνι επιβεβαίωσε ότι έχει επιτευχθεί ενόψει της συνόδου κορυφής της Συμμαχίας στις 24-25 Ιουνίου 2025, στη Χάγη. Ωστόσο, ο υπουργός Άμυνας Γκίντο Κροσέτο δήλωσε ότι το 2% είναι πλέον μόνο ένα σημείο εκκίνησης, καθώς η Ουάσινγκτον πιέζει για έναν στόχο 5%. «Αν και δεδομένων των οικονομικών της Ιταλίας, ο στόχος χυτός δεν φαίνεται ρεαλιστικός, η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι φαίνεται αποφασισμένη να ξαναγράψει τους κανόνες του παιχνιδιού. Θέλει να επανεξοπλίσει μαζικά τη χώρα, κάτι που θα δώσει νέα ώθηση στην αμυντική βιομηχανία τη χώρας», λένε παράγοντες της αγοράς.
Σύμφωνα με τον Ενρίκο Πιοβεζάνα , αναλυτή στη δεξαμενή σκέψης Milex, ο ιταλικός επανεξοπλισμός βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη, με εγκεκριμένα πολυετή προγράμματα αξίας άνω των 73 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτές οι επενδύσεις, που προορίζονται να μετατρέψουν την Ιταλία σε μία από τις κύριες ευρωπαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις , τροφοδοτούν τα κέρδη των αμυντικών εταιρειών, οι οποίες καταγράφουν παραγγελίες ρεκόρ.
Ρεκόρ παραγγελιών
Το 2024 , οι συνολικές εξαγωγές πολεμικού υλικού της Ιταλίας, έφτασαν τα 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ, αυξημένη κατά 21,8% σε σύγκριση με το 2023. Οι μεμονωμένες άδειες εξαγωγής έφτασαν τα 6,45 δισεκατομμύρια, καταγράφοντας αύξηση 35,34% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και 76,80% σε σύγκριση με το 2021.
«Πρόκειται για έναν ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα, με πρωταγωνιστές, αμυντικές βιομηχανίες όπως η Leonardo, με χαρτοφυλάκιο παραγγελιών 44 δισεκατομμυρίων ευρώ, και η Fincantieri, που φτάνει τα 51,2 δισεκατομμύρια ευρώ», αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία.
Παράλληλα με την ανάπτυξη του αμυντικού τομέα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας που συνδέεται με τις πολεμικές εξαγωγές κατέγραψε επέκταση 17% το 2024 , με τραπεζικές δραστηριότητες ύψους περίπου 4,9 δισεκατομμυρίων ευρώ σε σύγκριση με 4,2 δισεκατομμύρια το 2023.
Κατάργηση της διαφάνειας
Οι κύριοι τραπεζικοί «παίκτες» στον αμυντικό τομέα είναι η Unicredit, η Deutsche Bank και η Intesa Sanpaolo , οι οποίες μαζί καλύπτουν το 69% της συνολικής αξίας. Ωστόσο, αυτή η αύξηση έρχεται σε ένα πλαίσιο αυξανόμενης πίεσης για μείωση της διαφάνειας.
Το κυβερνητικό νομοσχέδιο, το οποίο συζητείται στην Ιταλική Βουλή αλλά έχει ήδη εγκριθεί από τη Γερουσία, στοχεύει στη συγκέντρωση των αποφάσεων σχετικά με τις πολεμικές εξαγωγές στα χέρια της κυβέρνησης, μειώνοντας τον ρόλο του Κοινοβουλίου και των τεχνικών φορέων. Προτείνεται μάλιστα η κατάργηση της υποχρέωσης για δημοσίευση δεδομένων σχετικά με τις οικονομικές συναλλαγές των τραπεζών, που συνδέονται με τον αμυντικό κλάδο. Μια κίνηση που θα καθιστούσε αδιαφανείς τις συναλλαγές που σχετίζονται με την εξαγωγή οπλισμού.
