Υπό την πίεση του Ντόναλντ Τραμπ, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι φαίνεται να αποδέχεται τελικά την πρόσκληση του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν για απευθείας ειρηνευτικές συνομιλίες, την Πέμπτη στην Κωνσταντινούπολη.
«Θα περιμένω τον Πούτιν στην Τουρκία την Πέμπτη», ανακοίνωσε χθες το βράδυ ο Ζελένσκι. «Ελπίζω ότι αυτή τη φορά, ο Πούτιν δεν θα ψάξει για δικαιολογίες… Είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε για τον τερματισμό του πολέμου».
Νωρίτερα είχε διαμηνύσει ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν συνομιλίες με τη Μόσχα εάν δεν συμφωνήσει σε εκεχειρία στο μέτωπο. «Το πρώτο βήμα για τον πραγματικό τερματισμό οποιουδήποτε πολέμου είναι η κατάπαυση του πυρός», είχε πει.
Ωστόσο, ακολούθησε παρέμβαση του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος προέτρεψε τον Ζελένσκι να συμφωνήσει αμέσως στην πρόταση της Μόσχας για απευθείας διαπραγματεύσεις.
Ο Πούτιν ανακοίνωσε το Σαββατοκύριακο ότι η Ρωσία είναι έτοιμη ξεκινήσει απευθείας συνομιλίες με την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη την Πέμπτη, σε μια προσπάθεια να εξαλείψει τα «πρωταρχικά αίτια» του πολέμου.
Η ανακοίνωση του Πούτιν ήρθε μετά τη συνάντηση των ηγετών της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας στο Κίεβο, οι οποίοι απείλησαν να αυξήσουν τις κυρώσεις κατά της Μόσχας και να αυξήσουν τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία, εκτός εάν η Ρωσία συμφωνήσει σε εκεχειρία 30 ημερών.
Αποφασιστική στιγμή
Η προσπάθεια έτσι του Ντόναλντ Τραμπ να εξασφαλίσει την ειρήνη στην Ουκρανία φτάνει σε μια αποφασιστική στιγμή. Ωστόσο, η εύθραυστη διαδικασία περιβάλλεται από αμφιβολίες και ανεπίλυτες διαφωνίες, σχολιάζει το πρακτορείο Bloomberg υπενθυμίζοντας ότι ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του αναμένουν από τη Ρωσία να τεθεί σε ισχύ εκεχειρία 30 ημερών, από την Δευτέρα, υπό την απειλή της δραματικής αύξησης των κυρώσεων εάν ο Πούτιν αρνηθεί.
Υποστηρίζουν μάλιστα ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια, αν και ο ίδιος ο Τραμπ εμφανίστηκε πιο προσεκτικός στις δημόσια τοποθετήσεις του.
Βέβαια ο Αμερικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, και σύμμαχος του Τραμπ, δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι έχει διακομματική υποστήριξη για ένα νομοσχέδιο που θα θέσπιζε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας που θα «έσπαγαν κόκκαλα», συμπεριλαμβανομένων δασμών 500% στις εισαγωγές από χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, προϊόντα πετρελαίου, φυσικό αέριο ή ουράνιο.
Ο Τραμπ συντονίζεται περισσότερο με τους Ευρωπαίους συμμάχους του και τους Ουκρανούς τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς προσπαθεί να πιέσει τον Πούτιν να τερματίσει έναν πόλεμο. Ωστόσο, η δημόσια ρητορική του δεν έχει συμβαδίσει απόλυτα με τη δική τους, σπέρνοντας αμφιβολίες για το αν ο Τραμπ είναι έτοιμος να αρχίσει να εφαρμόζει έναν δραματικό γύρο νέων κυρώσεων.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κίρ Στάρμερ και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ επισκέφθηκαν μαζί το Σάββατο το Κίεβο σε μια επίδειξη υποστήριξης προς τον Ζελένσκι και ουσιαστικά έδωσαν τελεσίγραφο στον Πούτιν, προειδοποιώντας ότι μια νέα διαδικασία κυρώσεων θα ξεκινήσει τη Δευτέρα, εκτός εάν η Ρωσία σταματήσει τις επιθέσεις της στην Ουκρανία.
Ο Τραμπ είχε εγκρίνει τη δήλωσή τους και ξεκαθάρισε σε ιδιωτικές συνομιλίες ότι θα προχωρούσε μαζί τους – ακόμη και με πρόσθετες κυρώσεις, αν χρειαστεί, σύμφωνα με Ευρωπαίο κυβερνητικό αξιωματούχο τον οποίο επικαλείται το Bloomberg.
Φοβίζουν οι κυρώσεις;
Πάντως οι κυρώσεις φαίνεται να μην «αγγίζουν» ιδιαίτερα τον Πούτιν, με το Κρεμλίνο να σχολιάζει πως είναι μάταιο να προσπαθήσει κανείς να πιέσει τη Μόσχα. Ο Ρώσος πρόεδρος υποστήριξε επίσης ότι είναι δυνατό να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός μόνο αφού ξεκινήσουν οι συνομιλίες.
Καθώς πλησίαζε η προθεσμία της Κυριακής τα μεσάνυχτα, δεν υπήρχε κανένα σημάδι ότι η Ρωσία περιόρισε τις επιθέσεις της. Οι δυνάμεις του Κρεμλίνου εκτόξευσαν πάνω από 100 μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε μεγάλο μέρος της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου του Κιέβου, και χερσαίες θέσεις στα ανατολικά της Ουκρανίας δέχθηκαν πυρά χιλιάδες φορές τις τελευταίες 24 ώρες, δήλωσε το Γενικό Επιτελείο του στρατού της χώρας.
Ο Μακρόν μίλησε ξανά με τους Ευρωπαίους ομολόγους του το απόγευμα της Κυριακής και στη συνέχεια είχε επακόλουθες συνομιλίες με τον Ζελένσκι και τον Τραμπ για να συντονιστούν ενόψει των κρίσιμων ημερών, σύμφωνα με ανακοίνωση του παλατιού του Ελιζέ.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιμένουν ότι η Ρωσία πρέπει να τηρήσει κατάπαυση του πυρός από τη Δευτέρα και θα πρέπει να αναμένει μια ισχυρή απάντηση από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ εάν συνεχιστούν οι επιθέσεις, δήλωσε την Κυριακή ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως αυτή τη θέση.
Γιατί ο Πούτιν πρότεινε συνομιλίες
Σχολιάζοντας η Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια του προγράμματος πολιτικής ανάλυσης R.Politik και στέλεχος του Carnegie Moscow Center, προσπαθεί να εξηγήσει τι σημαίνει η πρόταση του Πούτιν για άμεσες συνομιλίες.
Πηγαίνοντας πίσω, υπενθυμίζει ότι μέχρι τα μέσα Απριλίου, η Μόσχα υποστήριζε ότι θα εμπλακεί σε συνομιλίες μόνο με τους Αμερικανούς. «Το Κρεμλίνο θεώρησε τον Ζελένσκι παράνομο και προσκολλήθηκε σε αυτό με την ελπίδα- που φθίνει ταχέως»- ότι ο Τραμπ, απογοητευμένος από την εμμονή του Κιέβου, θα μπορούσε να συμφωνήσει να τον απομακρύνει», αναφέρει.
-Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει γρήγορα στις 17 Απριλίου, όταν ο απεσταλμένος του Τραμπ,Στιβ Γουίτκοφ, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, ταξίδεψε στο Παρίσι για να παρουσιάσει την «τελική αμερικανική πρόταση». Το Κίεβο την απέρριψε, με την υποστήριξη των Μακρόν και Στάρμερ.
Η Ουκρανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο συντονίστηκαν στη συνέχεια καταλήγοντας σε μια εναλλακτική πρόταση, η οποία διαβιβάστηκε στην Ουάσιγκτον.
Την ίδια μέρα, ο Ρούμπιο αναγνώρισε de-facto ότι η συμφωνία κατέρρεε και ότι οι θέσεις των δύο αντίπαλων πλευρών ήταν ασυμβίβαστες. Δήλωσε μάλιστα ότι οι Αμερικανοί ενδέχεται να αποσυρθούν.
«Μέχρι τα τέλη Απριλίου, παρά τις πολυάριθμες επαφές μεταξύ όλων των μερών, ήταν προφανές ότι η συμφωνία ήταν νεκρή», εξηγεί η αναλύτρια σημειώνοντας ότι αυτή ήταν άσχημη εξέλιξη για τη Ρωσία, αν και όχι η χειρότερη που θα μπορούσε να γίνει.
«Το βασικό ζήτημα δεν ήταν η αποτυχία της ίδιας της συμφωνίας (πιθανότατα ήταν καταδικασμένη ούτως ή άλλως), αλλά το γεγονός ότι ο Τραμπ ήταν πλέον δυσαρεστημένος με τον Πούτιν», υπογραμμίζει.
«Αυτή η εξέλιξη έθεσε το σκηνικό για τα επόμενα γεγονότα: την πασχαλινή εκεχειρία, τη βιαστική ‘’απελευθέρωση’’ της περιοχής του Κουρσκ και την τριήμερη κατάπαυση του πυρός της Ημέρας της Νίκης. Το μήνυμα προς τον Τραμπ ήταν ξεκάθαρο: παρακαλώ μείνετε αφοσιωμένοι – καταβάλλουμε προσπάθειες», υποστηρίζει η Στανόβαγια, προσθέτοντας ότι η αποχώρηση του Τραμπ δεν θα ήταν καταστροφική για τη Ρωσία, αλλά θα περιέπλεκε σημαντικά την προώθηση της ατζέντας «ομαλοποίησης» στις διμερείς σχέσεις.
Στα μέσα Μαΐου, συνεχίζει, κατέστη σαφές ότι μια σύντομη κατάπαυση του πυρός απέτυχε να εντυπωσιάσει τον Τραμπ, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατάφεραν να πραγματοποιήσουν μια πιο μεγάλη επίδειξη υποστήριξης στο Κίεβο, εκμεταλλευόμενοι την πρωτοβουλία και παροτρύνοντας τον Τραμπ να υποστηρίξει την άνευ όρων κατάπαυση του πυρός.
Ο Πούτιν χρειαζόταν κάτι πιο ουσιαστικό από μια τριήμερη παύση των εχθροπραξιών, σύμφωνα με την αναλύτρια. Γι αυτό και επέλεξε να προτείνει άμεσες συνομιλίες, μια κίνηση την οποία χαρακτηρίζει εξ ολοκλήρου προς το συμφέρον της Μόσχας.
«Μέχρι τότε, το πρώτο πρόβλημα -η περιοχή του Κουρσκ- είχε επιλυθεί. Στο δεύτερο θέμα, ο Πούτιν άλλαξε θέση. Το τρίτο είναι αμφισβητήσιμο, καθώς οι μάχες συνεχίζονται. Θα μπορούσε να αποφασίσει να σταματήσει τις επιχειρήσεις εάν η Δύση συμφωνήσει να σταματήσει τις προμήθειες όπλων», αναφέρει τονίζοντας πως η πρόταση για άμεσες συνομιλίες δεν σημαίνει:
- Ότι ο Πούτιν φοβάται την επιβολή νέων κυρώσεων.
- Ότι επανεξετάζει τους πολεμικούς του στόχους ή είναι ανοιχτός σε παραχωρήσεις.
- Ότι σκοπεύει να περιορίσει τα στρατιωτικά χτυπήματα.
- Ότι πραγματικά επιδιώκει μια συμφωνία με τον Ζελένσκι.
- Ότι ετοιμάζεται να συναντηθεί με τον Ζελένσκι
Αντίθετα, σύμφωνα με την ίδια, η πρόταση του Πούτιν σημαίνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει μια ευκαιρία να συμπαρασύρει την Ουκρανία σε μια διαδικασία «Κωνσταντινούπολη-2», που μοιάζει πολύ με τις συνομιλίες του Μαρτίου-Απριλίου 2022, για να επιδιώξει τους ίδιους στόχους—συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατα προσαρτημένων εδαφών.
Στόχος του, όπως υποστηρίζει, είναι να σταματήσει τις παραδόσεις όπλων από τη Δύση, να εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε αποδυνάμωση της θέσης του Ζελένσκι και να επιδεινώσει την εσωτερική αστάθεια της Ουκρανίας. Θέλει επίσης το Κίεβο να σταματήσει να μην προσέρχεται σε συνομιλίες με τους Ρώσους, κάτι που θα επιτρέψει την ευρύτερη προσέγγιση εντός της Ουκρανίας.
«Δεν πιστεύει, ούτε για μια στιγμή, ότι το Κίεβο στην παρούσα κατάστασή του μπορεί να συμφωνήσει με τους ρωσικούς όρους», σημειώνει η αναλύτρια. «Η πραγματικότητα είναι ότι ούτε η Μόσχα ούτε το Κίεβο είναι έτοιμοι να συμφωνήσουν σε μια διαρκή ειρήνη, καθώς οι θέσεις τους είναι ουσιαστικά ασυμβίβαστες», προσθέτει.
Για να προκύψει μια συμφωνία που μπορεί να εφαρμοστεί, αναφέρει, απαιτείται είτε εσωτερική αλλαγή (στη Ρωσία ή την Ουκρανία) είτε μια στρατιωτική «επανάσταση», που είναι πιο πιθανό να κάνει η Μόσχα, αν και για την ώρα είναι ακόμα απίθανη εξέλιξη. Για την Ουκρανία θεωρείται σχεδόν αδύνατο, εκτιμάει.
«Μια βιώσιμη κατάπαυση του πυρός δεν είναι επί του παρόντος εφικτή, αντικειμενικά. Η αμερικανική πρωτοβουλία για μεσολάβηση μιας συμφωνίας είναι καταδικασμένη να αποτύχει, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο. Καμία συμφωνία δεν είναι ρεαλιστικά εφικτή τώρα. Και τέλος, κανένα επίπεδο εξωτερικής πίεσης, συμπεριλαμβανομένων των ‘’χειρότερων κυρώσεων στον κόσμο’’ δεν θα αλλάξει τη θέση του Πούτιν», εξηγεί.
«Ο στόχος του παραμένει να μετατρέψει την Ουκρανία σε ένα ‘’φιλικό’’ κράτος, και όσο παραμένει στην εξουσία, θα συνεχίσει είτε να πολεμά είτε να πιέζει για συνθηκολόγηση», καταλήγει.
