Στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου δεκάδες χιλιάδες μάτια κοιτούν τον ουρανό με μια ελπίδα: ότι το επόμενο σύννεφο καπνού θα είναι λευκό. Ότι η φράση “Habemus Papam” θα σπάσει επιτέλους τη σιωπή και η Καθολική Εκκλησία θα αποκτήσει νέο ηγέτη.
Το κονκλάβιο δεν είναι απλώς μια εκλογή. Είναι μια τελετή ισχύος, ένα αρχαίο τελετουργικό γεμάτο μυστικά, συμβολισμούς και πολιτικά σταθμισμένες προσευχές. Ο κόσμος παρακολουθεί. Η Εκκλησία σιωπά. Κι ο επόμενος Πάπας, κάπου ανάμεσά τους, περιμένει – ή αγωνιά.
Ο πρώτος καπνός
Μαύρος καπνός υψώθηκε από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα το βράδυ της Τετάρτης, στέλνοντας το σαφές μήνυμα: δεν έχουμε ακόμα Πάπα. Οι 133 εκλέκτορες καρδινάλιοι επέστρεψαν σιωπηλοί στην κατοικία της Αγίας Μάρθας, όπου θα παραμείνουν απομονωμένοι έως την τελική επιλογή. Για τους 1,4 δισεκατομμύρια καθολικούς του κόσμου, η αγωνία συνεχίζεται.
Το κονκλάβιο συγκαλείται ύστερα από τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου στις 21 Απριλίου, σε ηλικία 88 ετών. Μετά την κηδεία και το επίσημο πένθος, οι καρδινάλιοι εισήλθαν στην Καπέλα Σιστίνα για την εκλογή του 267ου ποντίφικα.
Από τον Ιωάννη Παύλο στον Φραγκίσκο: Τι λέει η πρόσφατη ιστορία
Κανείς στην πραγματικότητα δεν περίμενε από χθες αποτέλεσμα. Η ιστορία δείχνει ότι η πιθανότητα εκλογής Πάπα από την πρώτη ψηφοφορία είναι εξαιρετικά μικρή.
Οι τελευταίοι τρεις Πάπες εξελέγησαν μέσα σε δύο έως πέντε γύρους. Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ το 2005 και ο Φραγκίσκος το 2013 εξελέγησαν τη δεύτερη ημέρα του κονκλαβίου. Ο Ιωάννης Παύλος Β΄, το 1978, εξελέγη την τρίτη ημέρα, αφού είχαν προηγηθεί 8 ψηφοφορίες.
Ο πιο σύντομος σύγχρονος κύκλος ήταν του Ιωάννη Παύλου Α΄, που εξελέγη μόλις στην τρίτη ψηφοφορία.
Αντίθετα, το μακροβιότερο κονκλάβιο της ιστορίας έλαβε χώρα το 1268–1271, στην πόλη Βιτέρμπο, και διήρκεσε σχεδόν τρία χρόνια! Τότε, οι τοπικές αρχές, εξοργισμένες από την καθυστέρηση, αφαίρεσαν την οροφή του κτιρίου και περιόρισαν τις σιτηρέσιες των καρδιναλίων για να επιταχύνουν τη διαδικασία.
Σήμερα, τα πράγματα είναι πιο οργανωμένα. Eκτιμάται ότι αν όχι σήμερα (έχουν προγραμματιστεί 2 ψηφοφορίες για το πρωί και 2 για το απόγευμα), το αργότερο αύριο θα έχουμε λευκό καπνό, παρά το γεγονός ότι οι 133 καρδινάλιοι προέρχονται από 71 διαφορετικές χώρες.
Κάθε ψήφος, ένα βήμα προς το άγνωστο
Οι εκλέκτορες καρδινάλιοι – όλοι κάτω των 80 ετών – ψηφίζουν κάτω από την οροφή του Μιχαήλ Αγγέλου, χωρίς καμία εξωτερική επικοινωνία. Η διαδικασία περιλαμβάνει τέσσερις ψηφοφορίες ημερησίως: δύο το πρωί και δύο το απόγευμα. Την πέμπτη ημέρα, εφόσον δεν έχει εκλεγεί Πάπας, προβλέπεται παύση για προσευχή και περισυλλογή.
Η εκλογή απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων – δηλαδή τουλάχιστον 89 ψήφους από τους 133. Οι κάλπες καίγονται μετά από κάθε γύρο και ο καπνός αναγγέλλει το αποτέλεσμα: μαύρος για αποτυχία, λευκός για εκλογή.
Η μάχη των οραμάτων
Το κονκλάβιο διεξάγεται σε ένα καθοριστικό σταυροδρόμι για την Εκκλησία. Από τη μία πλευρά, βρίσκονται οι καρδινάλιοι που επιθυμούν συνέχεια στη μεταρρυθμιστική πορεία του Φραγκίσκου. Από την άλλη, εκείνοι που επιδιώκουν στροφή προς μια πιο παραδοσιακή παπική ηγεσία.
Η επιλογή δεν είναι μόνο θεολογική – είναι και βαθιά πολιτισμική. Ο νέος Πάπας θα καθορίσει τη στάση της Εκκλησίας σε θέματα όπως η αντιμετώπιση των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης, η θέση των γυναικών, οι σχέσεις με την επιστήμη και η κοινωνική πολιτική.
Τα φαβορί και το μυστήριο
Αν και επίσημοι υποψήφιοι δεν υπάρχουν, τα ονόματα που ακούγονται είναι πολλά – και διεθνή. Ο Ιταλός καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού, θεωρείται εκ των ισχυρών. Ο Φιλιππινέζος Λουίς Αντόνιο Τάγκλε, αποκαλούμενος “Ασιάτης Φραγκίσκος”, εκπροσωπεί την παγκόσμια Εκκλησία του Νότου. Ο Αμερικανός Ρόμπερτ Πρεβόστ φέρει διπλό ρόλο ως Λατινοαμερικανός και μεταρρυθμιστής.
Δυνατά ακούγονται και τα ονόματα των Αφρικανών Πίτερ Τέρκσον και Φρίντολιν Αμπόνγκο, εκπρόσωποι ενός αναπτυσσόμενου και κοινωνικά συντηρητικού καθολικού κόσμου.
Από την Ευρώπη, οι Πέτερ Έρντο (Ουγγαρία) και Ματέο Τσούπι (Ιταλία) εκπροσωπούν τη σταθερότητα και τη διπλωματία. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα. Άλλωστε, όπως λέει και η παλιά ιταλική παροιμία: «Όποιος μπαίνει στο κονκλάβιο ως Πάπας, βγαίνει καρδινάλιος».
Μια απόφαση που ξεπερνά τα σύνορα της Καθολικής Εκκλησίας
Όταν ακουστεί το πολυπόθητο Habemus Papam, ένας νέος άνθρωπος θα αναλάβει έναν από τους πιο ορατούς και επιδραστικούς ρόλους στον κόσμο. Ο νέος Πάπας δεν θα είναι απλώς πνευματικός ηγέτης των Καθολικών.
Θα είναι και παγκόσμια φωνή σε κρίσιμα ζητήματα: από το περιβάλλον και τη φτώχεια μέχρι τη μετανάστευση και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
