Η παρουσία Βολοντίμιρ Ζελένκι και Ισαακ Χέρτσογκ στην Διάσκεψη Ασφάλειας του Μονάχου, δύο προέδρων εμπόλεμων χωρών, υπενθυμίζει με τον πιο εμφατικό τρόπο πόσο μακριά είναι η διεθνής κοινότητα από τον στόχο της Διάσκεψης: την ειρήνη μέσω διαλόγου.
Το «Νταβός της ασφάλειας» όπως χαρακτηρίζεται πλέον η Διάσκεψη Ασφάλειας του Μονάχου, έχει φιλοξενήσει εκατοντάδες υψηλόβαθμους πολιτικούς από όλον τον κόσμο στις αίθουσες του Bayerischer Hof.
Για 3 ημέρες κάθε χρόνο το πολυτελές ξενοδοχείο μεταβάλλεται σε χώρο προβληματισμού, ζυμώσεων, διαλόγου, όσμωσης, ανταλλαγής επιχειρημάτων αλλά και προτάσεων επίλυσης πολέμων, συγκρούσεων, κρίσεων κι αναταραχών. Ποτέ όμως άλλοτε στην 60χρονη ιστορία του θεσμού δεν είχε να αντιμετωπίσει τόσες πολλές ένοπλες συγκρούσεις σε ένα κόσμο που ο πόλεμος στην Ουκρανία τον οδήγησε πίσω σε συνθήκες εντάσεων που θυμίζουν Ψυχρό Πόλεμο.
Όπως τόνισε ο επικεφαλής της Διάσκεψης, διπλωμάτης Κρίστοφ Χόισκγεν παρουσιάζοντας στους δημοσιογράφους το περίγραμμα της φετινής Διάσκεψης, ο πόλεμος στη Γάζα με τις γεωπολιτικές του προεκτάσεις αναδεικνύει την προστιθέμενη αξία αυτού του διεθνούς φόρουμ απρόσκοπτου διαλόγου στην βαυαρική πρωτεύουσα χωρίς την “δαμόκλειο σπάθα” κάποιας συμφωνίας αλλά με την ελπίδα ότι η ειρήνη θα μπορούσε να πρυτανεύσει μέσω διαλόγου. Κι αυτό είναι το μότο της φετινής Διάσκεψης, «peace through dialog».
«Πιο ασφαλής η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ»
Η φυσική παρουσία Ζελένσκι και πάλι μετά από δύο χρόνια, δεν συμβαδίζει με το δεύτερο σκέλος μιας προσδοκίας που είχε κάνει μεγαλόφωνα πέρυσι ο Χόισγκεν. Είχε ευχηθεί να είναι και πάλι παρών ο Ουκρανός πρόεδρος στη φετινή Διάσκεψη αλλά ως νικητής του πολέμου. Η πραγματικότητα όμως είναι άλλη.
Λίγες ημέρες πριν συμπληρωθεί ο δεύτερος χρόνος ρωσικής επιθετικότητα ο τερματισμός του πολέμου φαντάζει μακρινός, ενώ την ίδια ώρα καταγράφονται σημάδια κόπωσης των εταίρων ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού για τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας, όπλων και οπλισμού στη χώρα.
Η παρουσία του, οι συναντήσεις που θα έχει με την επίσης παρούσα Αμερικανίδα αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις το Σάββατο. αλλά και μια πλειάδα υψηλόβαθμων εκπροσώπων από άλλες χώρες, μαζί με τη παρουσία του μια μέρα νωρίτερα στο Βερολίνο και στο Παρίσι για την υπογραφή διμερούς συμφωνία ασφάλειας με τον πρόεδρο Μακρόν, δίνουν στο Ζελένσκι την ευκαιρία να εκφράσει την αγωνία του και να επαναλάβει ότι η ειρήνη και η ασφάλεια της Ευρώπης και διεθνώς διακυβεύεται στο ουκρανικό μέτωπο.
Μόνο αντικαθεστωτικοί από την Ρωσία
Ο κίνδυνος συνάντησης στο Μόναχο με τον πρόεδρο Πούτιν ή μέλη της ρωσικής κυβέρνησης, δεν υπάρχει.
Ο Κρίστοφ Χόισγκεν υπογράμμισε ότι και φέτος η Διάσκεψη δεν έχει προσκαλέσει κανέναν Ρώσο πολιτικό παρά μόνο αντικαθεστωτικούς και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. «Δεν βλέπω πώς θα μπορούσαμε να το κάνουμε» τόνισε ο Χόσγκεν στην συνέντευξη τύπου.
«Για να προσκαλέσουμε στη Διάσκεψη κυβερνητικούς εκπροσώπους από Ρωσία θα πρέπει πρώτα ο Πούτιν να αναγνωρίσει την ουκρανική κυβέρνηση. Ο ίδιος να έρθει εδώ κινδυνεύει να συλληφθεί μετά από σχετικό ένταλμα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου».
Ο Χόσιγκεν όμως συνέχισε να σκέφτεται δυνατά. «Μετά χρειαζόμαστε ένα είδος συμφωνίας Μινσκ, όπου να διασφαλίζεται κατάπαυση του πυρός, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και μια πολιτική προοπτική, υπό μορφή πχ. εκλογών. Αλλά πρέπει να διδαχθούμε επίσης και από τη συμφωνία του Μινσκ”.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Χόισγκεν ήταν ανάμεσα σε εκείνους που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της συμφωνίας, την οποία διαπραγματεύτηκαν το 2015 ο τότε Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν, η τέως καγκελάριος Μέρκελ, ο τότε Ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο και ο πρόεδρος Πούτιν. «Η καλύτερη ασφάλεια της Ουκρανίας είναι η ένταξή της στο ΝΑΤΟ» είπε επιγραμματικά ο διακεκριμένος διπλωμάτης, στενός συνεργάτης της Μέρκελ.
Ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο ως οδηγός
Ο πόλεμος στη Γάζα και ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός θυμάτων από τον άμαχο πληθυσμό προβληματίζει ήδη μεγάλο αριθμό χωρών και θα συζητηθεί ευρέως.
Στο περιθώριο των ομιλιών και των πάνελ για το θέμα προγραμματίζεται συνάντηση με απελευθερωθέντες ομήρους και τις οικογένειές του. «Αλλά βασικά το θέμα είναι ο κίνδυνος μια γενοκτονίας, όπως τον φοβάται τουλάχιστον το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».
Η επιλογή να ανοίξει τις εργασίες της Διάσκεψης ο Γ. Γραμματέας των ΗΕ αποτελεί, σύμφωνα με παρατηρητές, μια ακόμη υπόμνηση ότι πυξίδα ενεργειών και αποφάσεων παραμένει ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, όπως αποτυπώνεται στο Καταστατικό Χάρτη των ΗΕ του 1945.
Γενικά το διεθνές δίκαιο ως οδηγός προς έναν ασφαλή και ειρηνικό κόσμο είναι το διαρκές «μοτίβο» που θα διαπνέει κάθε εκδήλωση στο πρόγραμμα και τις πολλές εκδηλώσεις που θα το πλαισιώσουν.
Μία εξ αυτών είναι και ένα πόντιουμ για το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και ένα άλλο για τη σεξουαλική βία ως όπλο πολέμου στο παράδειγμα την φρικιαστικών πράξεων της Χαμάς πέρυσι την 7η Οκτωβρίου, στο οποίο συμμετέχει η κυρία Χέρτσογκ, σύζυγος του Ισραηλινού προέδρου.
Την συμμετοχή του επιβεβαίωσε και ο Παλαιστίνιος πρωθυπουργός, αλλά δεν αναμένεται να βρίσκεται σε ίδιο πάνελ με ισραηλινό αξιωματούχο.
Ίσως τα πιο σημαντικά για τη Γάζα ειπωθούν πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, σε διμερείς ή πολυμερείς συναντήσεις.
Οι αφίξεις ανώτατων αξιωματούχων από Λίβανο, Ιορδανία, Αίγυπτο, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Υεμένη κι άλλες χώρες από τη «διακεκαυμένη ζώνη» του Μεσανατολικού ίσως να αποφέρουν κάτι το θετικό. Αυτό τουλάχιστον ελπίζει ο Κρίστοφ Χόισγκεν και οι συνεργάτες του.
Αλλά εκείνο που επιθυμεί περισσότερο από αυτήν την διάσκεψη είναι “πως θα καταφέρουμε με όλες αυτές τις κρίσεις να μην καταρρεύσει ο κόσμος μας, αλλά με την πολυμέρεια στη βάση της Χάρτας των ΗΕ και την Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουμε μια ευκαιρία”. Η μαγική λέξη; De-Risking, απομείωση του κινδύνου, με διάλογο…
