Τι «ενώνει» έναν Ινδό ποιητή, έναν Αυστραλό πολιτικό επιστήμονα, έναν ιρλανδικό θίασο, έναν Βρετανό αρχιτέκτονα, έναν Αμερικανό ιστορικό του Ολοκαυτώματος, έναν Ισραηλινοαυστριακό θεατρικό συγγραφέα, έναν Παλαιστίνιο μυθιστοριογράφο και τον Μπέρνι Σάντερς;
Όλοι τους -και πολλοί άλλοι ακόμη – τους τελευταίους τρεις μήνες είδαν τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις/δραστηριότητές τους στη Γερμανία ξαφνικά να ακυρώνονται. Ο επίσημος λόγος με βάση τον οποίο μπήκε τέλος σε επιχορηγήσεις, συμβόλαια, βραβεύσεις ή συναντήσεις με δημόσιους αξιωματούχους διέφερε ελαφρώς σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο, όπως εξηγεί σε ρεπορτάζ του ο Economist, όλοι βασίζονταν σε έναν και μόνο φόβο: ότι αυτοί οι άνθρωποι, αρκετοί από τους οποίους τυχαίνει να είναι Εβραίοι στο θρήσκευμα, είχαν πει κάτι που κάποιος θα μπορούσε να θεωρήσει αντισημιτικό.
Η ευαισθησία των Γερμανών έναντι σχολίων αντισημιτισμού δεν ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου, την ημέρα που τρομοκράτες της Χαμάς από τη Γάζα εισέβαλαν στο νότιο Ισραήλ με δολοφονική μανία για να σφαγιάσουν 1.300 ανθρώπους και να πάρουν ομήρους. Το Ολοκαύτωμα είναι μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες στη γερμανική ιστορία.
Με την πάροδο του χρόνου, λέει ο Eyal Weizmann, βρετανο-ισραηλινός ιδρυτής της Forensic Architecture, ερευνητικής ομάδας που έχει εξετάσει από τη μία αντισημιτικές επιθέσεις στη Γερμανία και από την άλλη παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κράτος του Ισραήλ, οι Γερμανοί άρχισαν να αντιμετωπίζουν κάθε αμφισβήτηση έναντι του Ισραήλ ως αντισημιτισμό.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της γερμανικής ιστορίας άρχισαν να διερευνώνται με πιο έντονη αντικειμενικότητα. Αυτή η μακροχρόνια διαδικασία αντιμετώπισης του παρελθόντος οδήγησε σε μία νέα γερμανική ταυτότητα. Η Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος από το 2005 έως το 2021, εδραίωσε το αίσθημα ειδικής ευθύνης προς το Ισραήλ, τονίζοντας ότι η ασφάλειά του αφορά και τη Γερμανία.
Το 2019, κατά ειρωνικό τρόπο, με υποκίνηση του κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ενός κόμματος ακροδεξιού, οι Γερμανοί νομοθέτες υιοθέτησαν μια πρόταση που εξισώνει την προτροπή για μποϊκοτάρισμα του Ισραήλ με αντισημιτισμό.
«Αυτή η επίσημη σύγχυση, που ταυτίζει την αντίθεση στην ισραηλινή πολιτική με την εχθρότητα προς τους Εβραίους γενικά, εξαπλώθηκε ευρύτερα με τον διορισμό κυβερνητικών “επιτρόπων για τον αντισημιτισμό”. Οργανισμοί που βασίζονται στην κρατική χρηματοδότηση, που στη Γερμανία σημαίνει πολύ μεγάλο ποσοστό, έχουν βρεθεί ολοένα και περισσότερο υπό έλεγχο λόγω υποψιών ότι μπορεί να υπερβούν τα ασαφή όρια αυτής της γραφειοκρατίας» σημειώνει ο Economist.
Ο φόβος των περικοπών του προϋπολογισμού ή του δημόσιου εξοστρακισμού δεν είναι αβάσιμος, όπως ανακάλυψε το Oyoun, ένα πολιτιστικό κέντρο στο Βερολίνο, τον Νοέμβριο. Η πόλη διέκοψε απότομα τη χρηματοδότηση για τον χώρο αφού φιλοξένησε μια εβραϊκή ΜΚΟ υπέρ της ειρήνης, καθώς ένας επίτροπος πολιτισμού πίστευε ότι θα μπορούσε να ενθαρρύνει «κρυφές μορφές» αντισημιτισμού.
Η φρίκη της Γάζας, όπου οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν πλέον σκοτώσει περισσότερους από 23.000 ανθρώπους, αποκάλυψε, σχολιάζει ο Economist, το πρόβλημα της μονόπλευρης στήριξης του Ισραήλ από τη Γερμανία, αλλά και έβαλε τους Εβραίους της Γερμανίας σε δίλημμα.
Κάποιοι φοβούνται ότι «υπερπροστατευτικότητα», που επιδεικνύει το γερμανικό κράτος, θα μπορούσε να φέρει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, δηλαδή να πυροδοτήσει μια αντι-εβραϊκή αντίδραση. Ο Wieland Hoban, συνθέτης και Εβραίος ακτιβιστής με έδρα τη Φρανκφούρτη, τονίζει μάλιστα ότι το να υποδεικνύει το γερμανικό κατεστημένο το πώς πρέπει να είναι και τι να λέει ένας καλός Εβραίος, είναι αυτό που στην πραγματικότητα μπορεί να χαρακτηριστεί αντισημιτικό.
Αλλά ίσως η συμβουλή που δόθηκε σε ένα σεμινάριο στο Βερολίνο τον Δεκέμβριο από τον Alon-Lee Green, έναν Ισραηλινό ακτιβιστή, να είναι πιο κατανοητή από τους Γερμανούς. «Εάν θέλετε πραγματικά να ενεργήσετε ως καλός φίλος του Ισραήλ, η κριτική είναι μια χαρά. Όταν ένας φίλος είναι μεθυσμένος, δεν του δίνεις άλλο ποτό. Τον πας σπίτι και τον βάζεις στο κρεβάτι».
