Μπορεί η κορυφαία στιγμή της δημοκρατίας, δηλαδή οι εκλογές, στην ισχυρότερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη του πλανήτη να θεωρείται… γεωπολιτικός κίνδυνος και μάλιστα ο πιο σοβαρός για την εφετινή χρονιά; Σε μία σειρά από λίστες με τις προκλήσεις, τους φόβους, τις αβεβαιότητες του 2024 οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ φιγουράρουν στην κορυφή.
Η πιο πρόσφατη είναι αυτή της Eurasia Group, η οποία δίνει στην εκλογική μάχη τον τίτλο: «ΗΠΑ εναντίον ΗΠΑ», επισημαίνοντας πως το πολιτικό σύστημα της Αμερικής είναι σήμερα το πλέον δυσλειτουργικό που συναντάμε σε προηγμένη βιομηχανική δημοκρατία και προειδοποιώντας πως οι κάλπες θα επιτείνουν το αίσθημα διχασμού στη χώρα και θα δοκιμάσουν την αμερικανική δημοκρατία «σε βαθμό που το έθνος δεν έχει βιώσει εδώ και 150 χρόνια». Αυτό με τη σειρά του θα αποδυναμώσει τον ρόλο και την επιρροή των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή και θα αφήσει ελεύθερο χώρο σε άλλες δυνάμεις να βγουν μπροστά.
Γιατί είναι τόσο απαισιόδοξοι οι αναλυτές της Eurasia και άλλων οίκων για τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ;
Οι λόγοι είναι δύο:
- Η εμπιστοσύνη των πολιτών σε βασικούς θεσμούς, όπως το Κογκρέσο, η Δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης, βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, την ώρα που η πόλωση είναι σε ιστορικό υψηλό.
- Οι πιθανοί μονομάχοι για τον προεδρικό θώκο είναι και οι δύο – για διαφορετικούς λόγους – ακατάλληλοι για το αξίωμα. Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει ποινική δίωξη για δεκάδες κακουργήματα, πολλά από τα οποία σχετίζονται άμεσα με ενέργειες που έγιναν κατά τη διάρκεια της θητείας του. Και ο νυν πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, θα ήταν 86 ετών στο τέλος της δεύτερης θητείας του, με την υγεία του να φαίνεται ήδη επιβαρυμένη.
Και εάν τελικά κερδίσει ο Τραμπ;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι – εάν δεν υπάρξει τελικά κάποιο δικαστικό εμπόδιο – ο Ντόναλντ Τραμπ θα εξασφαλίσει εύκολα το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων και εφόσον έχει απέναντί του τον Τζο Μπάιντεν, δεν θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα ούτε να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο. Σε έναν κόσμο που πλήττεται από κρίσεις, η προοπτική μίας νέας διακυβέρνησης Τραμπ κάνει τη Δύση να ανησυχεί για τη στάση των ΗΠΑ και τους αντιπάλους της να χαίρονται, σχολιάζει η Eurasia. Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα ήταν εξαιρετικά αμφίβολη.
Από την άλλη η υποστήριξη στο Ισραήλ και στο πρόσωπο του Μπενιαμίν Νετανιάχου θα ήταν μάλλον άνευ όρων, γεγονός που θα ενίσχυε την προοπτική άμεσης σύγκρουσης με το Ιράν. Όσο για τις ήδη τεταμένες σχέσεις με την Κίνα θα μπορούσαν να επιδεινωθούν. Η μεγαλύτερη πρόκληση όλων; Αυτή δεν μπορεί κανείς προς το παρόν να προβλέψει. Και τούτο γιατί έχει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ έχει αποδείξει ότι είναι άκρως απρόβλεπτος.
Ενώ σε γεωπολιτικό επίπεδο υπάρχουν σημαντικά αγκάθια, ο επιχειρηματικός κόσμος των ΗΠΑ και η Wall Street θα υποδεχόταν μάλλον θετικά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, περιμένοντας χαμηλότερους φόρους και απορρύθμιση. Από την άλλη ενδεχόμενη νέα ολίσθησή του σε εμπορικούς πολέμους θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στην οικονομία.
