Ένα βυθισμένο στα νερά, πεδίο μάχης. Αυτή είναι άλλη μια δραματική συνέπεια από την έκρηξη στο φράγμα στη Νόβα Καχόβκα, στον Δνείπερο. Η κατάρρευση του φράγματος είχε καταστροφικές συνέπειες σε πολλά μέτωπα: Δεν είναι μόνο οι πόλεις και τα χωριά που έχουν πλημμυρίσει. Είναι και ο στρατιωτικός εξοπλισμός-κυρίως χιλιάδες νάρκες –που βρέθηκαν κάτω από τα νερά. Βίντεο που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο λίγες ώρες μετά την καταστροφή, δείχνουν πολλές εκρήξεις κατά μήκος του ποταμού. Πρόκειται για νάρκες που μεταφέρονται από το ρεύμα στις κατεστραμμένες όχθες του Δνείπερου. Ολόκληρα ναρκοπέδια έχουν βυθιστεί.
Από τότε που οι Ουκρανοί ανακατέλαβαν τη Χερσώνα τον περασμένο Οκτώβριο, το ποτάμι είχε οριοθετήσει το μέτωπο. Οι ρωσικές δυνάμεις, γνωρίζοντας καλά ότι σε περίπτωση ουκρανικής αντεπίθεσης, η χερσόνησος της Κριμαίας βρίσκεται σχετικά κοντά, ναρκοθέτησαν την όχθη του Δνείπερου που έχουν καταλάβει. Όμως με τις πλημμύρες δεν χάθηκαν μόνο οι νάρκες που είχαν τοποθετήσει στα χωράφια κοντά στο φράγμα. Πολλά χαρακώματα είναι τώρα κάτω από το νερό. Ο Ουκρανός λοχαγός Αντρέι Πιντλίσνι, μιλώντας στο CNN, υποστηρίζει μάλιστα την εκδοχή του Κιέβου ότι η Μόσχα ανατίναξε το φράγμα για να αποτρέψει την προέλαση των ουκρανικών δυνάμεων.
Η μεγαλύτερη ζημιά στη ρωσική πλευρά
Σε κάθε περίπτωση, πάντως φαίνεται ότι η μεγαλύτερη ζημιά έγινε στην όχθη του Δνείπερου που ελέγχεται από τους Ρώσους. Και αυτό οφείλεται στην ίδια τη διαμόρφωση της περιοχής που επλήγη από τις πλημμύρες. «Η αριστερή όχθη που ελέγχεται από τους Ρώσους είναι χαμηλότερη από τη δεξιά- σχολιάζει ο Ουκρανός λοχαγός, που γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή – έτσι πλημμυρίζει πιο εύκολα».
Αν γίνει αποδεκτή η υπόθεση που υπαγορεύει η ουκρανική εκδοχή, αναρωτιέται κανείς αν οι Ρώσοι γνώριζαν τους κινδύνους που απορρέουν από μια πιθανή ενέργεια δολιοφθοράς. Ή αν η Μόσχα αποφάσισε να θυσιάσει, σκόπιμα μέρος του στρατιωτικού υλικού που είχε μεταφέρει στην περιοχή. Για κάθε θυσία πρέπει να υπάρχει όμως κάποιο μεγαλύτερο όφελος. Σε αυτή την περίπτωση, είναι επομένως δυνατό να υποτεθεί ότι οι ρωσικές δυνάμεις θεώρησαν πιο πλεονεκτικό να έχουν ένα βυθισμένο πεδίο μάχης κατά μήκος του Δνείπερου.
Σε κάθε περίπτωση, το Κίεβο δεν θα μπορεί να σκεφτεί καν τη διεξαγωγή επιχειρήσεων σε ένα τέτοιο σενάριο. Τα ρωσικά οχήματα που σώθηκαν από τα νερά του ποταμού, μπορούν άλλωστε τώρα, να μετακινηθούν αλλού. Στην Ζαπορίζια, για παράδειγμα, όπου διεξάγονται μάχες ή στο μέτωπο του Μπαχμούτ.
Φυσικά, η Μόσχα απάντησε ότι τα πλεονεκτήματα από την πλημμύρα είναι υπέρ του Κιέβου. «Έκαναν σαμποτάζ στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στο φράγμα, για να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να προκαλέσουν ανθρωπιστική καταστροφή», υποστήριξε ο Ρώσος εκπρόσωπος στον ΟΗΕ, Βασίλι Νεμπένζια.
«Μια πράξη που δεν ωφελεί κανέναν»
Η ουσία είναι όμως ότι και οι δύο εμπόλεμες πλευρές, παράλληλα με τα υποθετικά κέρδη, πρέπει να υποστούν σημαντικές ζημιές από την κατάρρευση του φράγματος. Και τα δύο μέρη έχουν κάτι να κερδίσουν, αλλά και πολλά να χάσουν. Οι Ουκρανοί μπορεί να ωφελήθηκαν από την καταστροφή των ρωσικών χαρακωμάτων κατά μήκος του Δνείπερου, αλλά με ανυπολόγιστο κόστος, ανθρωπιστικό και περιβαλλοντικό.
Οι Ρώσοι, από την πλευρά τους, θα μπορούσαν τώρα να έχουν στη διάθεσή τους περισσότερους άνδρες για να διαθέσουν σε άλλα μέτωπα, αλλά με τίμημα την απώλεια στρατιωτικού υλικού-που δεν τους περισσεύει- και την καταστροφή στο μοναδικό κανάλι που τροφοδοτεί την Κριμαία με νερό.
Οι New York Times τονίζουν μάλιστα ότι πολλοί δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές εφιστούν την προσοχή για στην επίρριψη των ευθυνών: «Πολλοί αναλυτές προειδοποιούν να μην βιαζόμαστε να κατονομάζουμε τους υπευθύνους για την έκρηξη στο φράγμα», γράφει η αμερικανική εφημερίδα. Ο Μάικλ Κόφμαν, ένας στρατιωτικός στρατηγός στο Κέντρο Μελέτης CNA στη Βιρτζίνια, δήλωσε στους ΝΥΤ ότι «αυτή η καταστροφή, τελικά δεν ωφελεί κανέναν».
Ποιος λέει την αλήθεια;
Ποια πλευρά λέει την αλήθεια δεν μπορεί να επαληθευτεί από ανεξάρτητες πηγές. Ωστόσο, υπάρχουν πειστικά επιχειρήματα και για τα δύο σενάρια. «Η Ουκρανία δεν μπορεί να πραγματοποιήσει αντεπίθεση σε αυτό το μέτωπο τις επόμενες εβδομάδες», λέει ο Γκέρχαρντ Μάνγκοτ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, «Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία περιορίζει το μέτωπο στο οποίο η Ουκρανία μπορεί να πραγματοποιήσει στρατιωτική προέλαση». Ωστόσο, επισημαίνει ο Μάνγκοτ, η ανατίναξη του φράγματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα με την ύδρευση της Κριμαίας.
Η χερσόνησος, την οποία προσάρτησε η Ρωσία το 2014, τροφοδοτείται με νερό από το φράγμα της Καχόβκα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανατίναξη του φράγματος θα ήταν «και πάλι προς το συμφέρον της Ουκρανίας», λέει ο καθηγητής Μάνγκοτ. Ωστόσο, θέτει το ερώτημα εάν μια τέτοια ενέργεια «θα μπορούσε να άξιζε αρκετά για τους Ουκρανούς ώστε να αποδεχθούν το μειονέκτημα ότι δεν θα είναι δυνατή η προέλαση μέσω του Δνείπερου, στην αριστερή όχθη, στο άμεσο μέλλον». Επιπλέον, πολλές περιοχές της νότιας Ουκρανίας τροφοδοτούνται με νερό από το φράγμα. Θα διακινδύνευε σκόπιμα η Ουκρανία με έλλειψη νερού στις δικές της περιοχές;
Στην πραγματικότητα, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία, θα υποστούν τις συνέπειες. Οι δύο χώρες είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι έως και 400 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από προμήθειες τροφίμων από την Ουκρανία και τη Ρωσία. Αντίστοιχα, οι εξαγωγές έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εξέλιξη των παγκόσμιων τιμών. Παρά τον πόλεμο, κατέστη τελικά δυνατό να εξασφαλιστεί μέρος των εξαγωγών των δύο χωρών, με τη βοήθεια της συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης, για τα σιτηρά. Η συμφωνία αυτή θεωρήθηκε ως μια από τις λίγες διπλωματικές επιτυχίες που στοχεύουν στην άμβλυνση της παγκόσμιας αύξησης των τιμών των σιτηρών. Τώρα όμως η παραγωγή σιτηρών βιώνει μια σοβαρή οπισθοδρόμηση.
Ατύχημα από τους Ρώσους;
Σύμφωνα μάλιστα με υψηλόβαθμο εκπρόσωπο της ουκρανικής διοίκησης σε μια από τις κατεχόμενες από τη Ρωσία πόλεις, κοντά στο φράγμα, η έκρηξη είναι πιο πιθανό να είναι αποτέλεσμα ατυχήματος από τους Ρώσους παρά εσκεμμένης δολιοφθοράς. Ο Ουκρανός αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, είπε σε Γερμανούς δημοσιογράφους ότι οι Ρώσοι είχαν ήδη ανατινάξει τις σιδηροδρομικές γέφυρες πάνω από το φράγμα, τον Νοέμβριο του 2022. Αυτό έγινε για να εμποδίσουν τα ουκρανικά στρατεύματα να φτάσουν από τη δυτική όχθη του Δνείπερου, στην κατεχόμενη από τη Ρωσία ακτή. Άρα, δεν είχαν λόγο να καταστρέψουν σκόπιμα το φράγμα…
