Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Από το πρωί πάνω απο 40 εκατομμύρια Ιταλοί προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν το νέο κοινοβούλιο και την νέα κυβέρνηση της χώρας. Ξεκάθαρο φαβορί για την πρωθυπουργία είναι η Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής του μεταφασιστικού κόμματος «Fratelli d’Italia». Όμως μπορεί να υπάρξουν και εκπλήξεις.
Η πιθανότητα είναι μεγάλη πάντως η ακροδεξιά Μελόνι να κερδίσει τις εκλογές και μια γυναίκα να ηγηθεί της ιταλικής κυβέρνησης για πρώτη φορά. Το μεταφασιστικό κόμμα FDI της Μελόνι προηγείται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις με 25% των ψήφων, μπροστά από το σοσιαλδημοκρατικό Δημοκρατικό Κόμμα (PD) του Ενρίκο Λέττα το οποίο φέρεται να συγκεντρώνει το 20 %.
Η Μελόνι μαζί με τους δύο δεξιούς λαϊκιστές συμμάχους της – τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και τη Forza Italia (FI) του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι -πιθανότατα θα λάβουν περίπου το 45%των ψήφων. Επειδή ο εκλογικός νόμος ευνοεί τις συμμαχίες όπως αυτή των τριών κομμάτων FDI/Lega/FI, ενώ τα κόμματα της αριστεράς και του κέντρου καθώς και το Κίνημα Πέντε Αστέρων δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν σε έναν συνασπισμό, η δεξιά συμμαχία είναι πιθανό με 45% των ψήφων να καταλάβει το 60% των εδρών στη νέα Βουλή.
Το πόσο επικίνδυνη θα ήταν μια εκλογική νίκη της Μελόνι για την ιταλική δημοκρατία, θα εξαρτηθεί από το πόσο ευρεία θα είναι η επικράτησή της. Η Μελόνι έχει εδώ και καιρό προτείνει την εισαγωγή ενός προεδρικού συστήματος, το οποίο θα περιόριζε σημαντικά τις εξουσίες του κοινοβουλίου, ως ένα από τα πιο επείγοντα μέτρα που θα λάβει. Σε αυτό βλέπει την παλιά λαχτάρα της ιταλικής δεξιάς για έναν «ισχυρό άνδρα» ή, εν προκειμένω, για μια «ισχυρή γυναίκα». Ο Μπερλουσκόνι είχε ταχθεί υπέρ ενός προεδρικού συστήματος πριν από πολλά χρόνια, και το 2019, όταν ήταν υπουργός Εσωτερικών στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του, ο Ματέο Σαλβίνι είχε επίσης απαιτήσει «πλήρες εξουσίες» για τον ίδιο.
Φυσικά, απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων στο κοινοβούλιο για τις συνταγματικές τροποποιήσεις – και δεν είναι βέβαιο εάν το μπλοκ της δεξιάς θα το πετύχει. Παρόλα αυτά, τα σχέδια της ιταλικής δεξιάς είναι ανησυχητικά.
Η Ιταλία «φασιστική;»
Το ερώτημα είναι πάντως πώς είναι δυνατόν περίπου το 25% των Ιταλών να ψηφίζει για ένα κόμμα του οποίου οι ιδεολογικές ρίζες βρίσκονται στον φασισμό και του οποίου το λογότυπο εξακολουθεί να είναι η τρίχρωμη φλόγα που είναι το σύμβολο των νεοφασιστών της Ιταλίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οπως λένε Ιταλοί αναλυτές, η τρίχρωμη φλόγα γίνεται αντιληπτή από πολλούς Ιταλούς διαφορετικά από ό,τι στο εξωτερικό. Δηλαδή ως μια λίγο πολύ ακίνδυνη δέσμευση σε μια άσχημη πολιτική παράδοση που έχει ξεπεραστεί εδώ και πολύ καιρό και επομένως είναι τελικά ακίνδυνη για τη σημερινή δημοκρατία. Ο τρόμος, τα εγκλήματα της φασιστικής δικτατορίας του Μουσολίνι , οι φυλετικοί νόμοι και οι πολιτικές δίωξεις δεν έχουν δυστυχώς αντιμετωπιστεί σοβαρά στην Ιταλία. Ο Ντούτσε, σύμφωνα με κάποιες αφηγήσεις των νεοφασιστών, ήταν λιγότερο κακός από τον Χίτλερ. Στην πραγματικότητα, το ποσοστό των πεπεισμένων ακροδεξιών εξτρεμιστών, ρατσιστών και εχθρών της δημοκρατίας στην Ιταλία είναι πολύ κάτω από το 25% της Μελόνι. Απλά , η Ακροδεξιά έμεινε έξω από τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα και προσπαθεί να εμφανιστεί ως η μόνη αντισυστημική και αδιάφθορη πολιτική δύναμη, αλιεύοντας ψήφους από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.
Η Μελόνι εντάχθηκε στο «Μέτωπο Νεολαίας» του μεταφασιστικού «Movimento Sociale Italiano», σε ηλικία 15 ετών και πολιτικοποιήθηκαν ενεργά σε ακροδεξιά κόμματα τα 30 από τα 45 της χρόνια. Το σύνθημά της είναι και παραμένει «Dio, Famiglia, Patria» (Θεός, οικογένεια, πατρίδα) – αυτό ήταν το σύνθημα της δικτατορίας του Μουσολίνι. Τους τελευταίους μήνες, η Μελόνι προσπάθησε να υιοθετήσει μια πιο μετριοπαθή και σύγχρονη στάση, ώστε να μην αποξενώσει υπερβολικά τους ψηφοφόρους στο εσωτερικό και το κοινό στο εξωτερικό. Αλλά παραμένει ανοιχτά εθνικίστρια, θέλει να «σφραγίσει» την Ιταλία από τους μετανάστες, έχει αδυναμία σε αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν και ο Ντόναλντ Τραμπ και αντιπροσωπεύει μια πολύ συντηρητική πολιτική για την οικογένεια και το φύλο.
Δυνατή η έκπληξη;
Οι εκπλήξεις βέβαια είναι δυνατές την ημέρα των εκλογών, καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έγιναν πριν 14 ημέρες. (Οι δημοσκοπήσεις απαγορεύονται στην Ιταλία τις τελευταίες δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές). Σε αυτές τις 14 ημέρες, που η προεκλογική εκστρατεία διεξαγόταν με ιδιαίτερη ένταση, ο συσχετισμός μπορεί να έχει αλλάξει.
Η Μελόνι φοβάται περισσότερο το κίνημα διαμαρτυρίας των Πέντε Αστέρων, το οποίο μπορεί να έχει διαγραφεί πρόωρα από το πολιτικό σκηνικό αλλά είναι δυνατό,ειδικά στη φτωχή νότια Ιταλία, όπου οι άνθρωποι υποφέρουν πολύ από την ακρίβεια, την μεγάλη αύξηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι το κίνημα διαμαρτυρίας των Πέντε Αστέρων θα μπορούσε να κερδίσει αρκετές εκλογικές περιφέρειες για να ματαιώσει τα σχέδια της δεξιάς, καθώς στη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από τον ηγέτη του κινήματος Τζουζέπε Κόντε εγκρίθηκαν κάποια φιλολαϊκά μέτρα, τα οποία η Μελόνι θέλει να καταργήσει.
Επιστροφή Ντράγκι;
Σε περίπτωση αποτυχίας της Μελόνι, να συγκροτήσει κυβέρνηση θα μπορούσε ο Μάριο Ντράγκι, ο οποίος ανατράπηκε από τα Πέντε Αστέρια, τη Λέγκα και τον Μπερλουσκόνι τον Ιούλιο και τώρα είναι υπηρεσιακός πρωθυπουργός, να παραμείνει στη θέση του και να σχηματίσει νέα κυβέρνηση;
Θεωρητικά αυτό μπορεί να γίνει, αλλά δεν είναι και τόσο πιθανό. Σε περίπτωση που η δεξιά χάσει, θα ήταν αριθμητικά δυνατό να σχηματιστεί κυβερνητικός συνασπισμός από τα αριστερά κόμματα, το κέντρο και τα Πέντε Αστέρια. Αλλά είναι αμφίβολο αν ο Ντράγκι θα δεχόταν να κυβερνήσει ξανά με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων Τα Πέντε Αστέρια είναι επίσης κατά των πωλήσεων όπλων στην Ουκρανία. Ο Ντράγκι, από την άλλη, έχει καταστήσει σαφές ότι η Ιταλία πρέπει να σταθεί στο πλευρό του Κίεβου. Μια κυβέρνηση της δεξιάς στην Ιταλία θα αποχωρούσε όμως από τον ευρωπαϊκό συνασπισμό κατά της Ρωσίας. Τόσο ο Ματέο Σαλβίνι όσο και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι ένθερμοι θαυμαστές του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Και οι δύο πολιτικοί έχουν εκφράσει επανειλημμένα αμφιβολίες για τις κυρώσεις και δεν είναι επίσης πολύ ενθουσιώδεις για τις παραδόσεις όπλων στο Κίεβο. Τις προηγούμενες μέρες, ο Ντράγκι έχει δηλώσει πολύ ωμά ότι στην Ιταλία υπάρχουν «μαριονέτες» που εξαγόρασε η Μόσχα και που «αγαπούν σαν τρελοί τον Ρώσο δικτάτορα».
Μελόνι και Ευρώπη
Τι θα σήμαινε όμως για την ΕΕ μια νίκη της Μελόνι;
Το τελευταίο διάστημα, η Μελόνι προσπαθεί να εμφανιστεί ως αξιόπιστη και μετριοπαθής όσον αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική: αυτή και το κόμμα της δεν αμφισβητούν την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δηλώνουν πώς θα σεβαστούν τους κανόνες της ΕΕ. Αλλά με την πρώτη ευκαιρία να κάνει τα λόγια πράξη, η Μελόνι έδειξε τα αληθινά της αισθήματα : τόσο το κόμμα της Fratelli d’ Italia όσο και η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι ψήφισαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά των σχεδίων της ΕΕ για περικοπή της χρηματοδότησης για την Ουγγαρία λόγω των δημοκρατικών ελλειμμάτων της. «Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν –με τον οποίο η Μελόνι είναι πολιτικά συνδεδεμένη– εξελέγη δημοκρατικά», εξήγησε η Μελόνι.
Με αυτήν ως επικεφαλής της νέας κυβέρνησης, όχι μόνο η Γερμανία και η Γαλλία, αλλά τελικά και η Ιταλία, θα αγωνίζεται για τα δικά της εθνικά συμφέροντα στις Βρυξέλλες, διακηρύσσει η ηγέτης της ακροδεξιάς.
Σε κάθε περίπτωση, τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας θα ξέρουμε το αποτέλεσμα των εκλογών.
Από αύριο, ο πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα θα ξεκινήσει τις συνήθεις διαβουλεύσεις με τους αρχηγούς των κομμάτων. Ο αρχηγός του κράτους έχει την αποκλειστική εξουσία να διορίζει τους υπουργούς και τον αρχηγό της κυβέρνησης. Εάν τα δεξιά κόμματα αποκτήσουν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στις εκλογές και το Fratelli d’Italia γίνει το ισχυρότερο κόμμα στο κοινοβούλιο, ο Ματαρέλλα έχει λίγα περιθώρια ελιγμών: πιθανότατα θα δώσει στην Μελόνι την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
