Της Ανθής Αγγελοπούλου
Μια νέα μεθοδολογία η οποία βασίζεται στη χαρτογράφηση της αναπτυσσόμενης περιοχής των βιοδεικτών αλλά και ένα νέο ερευνητικό πεδίο αποτελούν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι μετα-βιοδείκτες οι οποίοι έρχονται να βοηθήσουν στην ανάλυση των νευροεκφυλιστικών νόσων – και όχι μόνο.
Όπως μας εξηγεί ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου (BiHELab) κ. Παναγιώτης Βλάμος, η νέα αυτή μεθοδολογία έχει ως στόχο να ταξινομήσει τα διάφορα είδη βιοδεικτών (μοριακών, απεικονιστικών, ψηφιακών, υπολογιστικών, κ.ά) και συγχρόνως να δώσει στους ειδικούς ένα καινοτόμο «εργαλείο» παρακολούθησης της εξέλιξης της νόσου την οποία καθορίζουν, αποσαφήνισης και σύνθεσης της υπάρχουσας γνώσης και εισάγει για πρώτη φορά τον όρο “μετα-βιοδείκτες”. Κατά την ταξινόμηση ταυτοποιούνται οι κοινές ιδιότητες ενός συνόλου μιας βάσης δεδομένων και στη συνέχεια ομαδοποιούνται σε διαφορετικές κλάσεις – τάξεις σύμφωνα με ένα μοντέλο ταξινόμησης.
Πρόκειται όπως λέει, για την εξέλιξη της πρωτοποριακής ολοκληρωμένης υπολογιστικής μεθοδολογίας “AD Blank Spot” (από το Alzheimer Disease) για τη μελέτη νευροεκφυλιστικών νόσων, που αναπτύχθηκε και εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια στο BiHELab.
Σύμφωνα με αυτήν, συγκεκριμένοι βιοδείκτες συσχετίζονται με την ευπάθεια του ανθρώπινου οργανισμού. Αυτή η διασύνδεση επιτυγχάνεται μέσω ενός «φανταστικού» διανυσματικού χώρου βιοδεικτών, δημιουργώντας μεταβλητές που εξελίσσονται στο χρόνο, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα ένα καινοτόμο υπολογιστικό μοντέλο βάσει ενός συνόλου παραμέτρων που προσδιορίζει μοναδικά και με ακρίβεια τον ανθρώπινο οργανισμό.
Οι ειδικοί ενσωματώνουν τα δεδομένα που διαθέτουν στο υπολογιστικό μοντέλο, το οποίο καταγράφει τις περιοχές ευστάθειας και αστάθειας που παρατηρούνται κατά την εξέλιξη της νόσου.
Τα στάδια της ερευνητικής μεθοδολογίας είναι η ταυτοποίηση του συνόλου όλων των εμπλεκόμενων βιοδεικτών, η ανάπτυξη υπολογιστικών εργαλείων που τους συνδυάζουν, η δημιουργία ενός μαθηματικού μοντέλου και η μελέτη της τελικής λύσης ή προσέγγισης της εξέλιξης της νόσου.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Βλάμο, το σημείο αυτό θεωρείται ως το success story του εγχειρήματος. Ωστόσο, όπως επισημαίνει το σημαντικό είναι ότι αν αποτύχουν να δημιουργήσουν το μαθηματικό ή το υπολογιστικό μοντέλο που προσομοιώνει τον βιολογικό μηχανισμό της νόσου και πάλι, θα μπορούν να παρακολουθήσουν την εξέλιξή της με συνεχή μεταδεδομένα (metadata) τα οποία συνιστούν τους μετα-βιοδείκτες καθώς, αυτά τα μεταδεδομένα δεν είναι τίποτε άλλο από χαρακτηριστικές ιδιότητες των συνόλων βιοδεικτών και όχι των μεμονωμένων.
Με τους μετα-βιοδείκτες, που μπορεί να βρίσκονται σε πραγματικό χωροχρόνο (όπως π.χ. τα εξωσώματα) ή και όχι ο κάθε ερευνητής θα μπορεί να διακρίνει περιοχές ευστάθειας ή αστάθειας της ανθρώπινης ευπάθειας ως προς συγκεκριμένη νόσο.
