Της Ανθής Αγγελοπούλου
Η προσφορά των νευροεπιστημών στην κοινωνία και στη δημόσια υγεία είναι σημαντική σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία για τις Νευροεπιστήμες (ΕΕΝ). Όμως οι ασθένειες του εγκεφάλου είναι πολλές, παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις και κοστίζουν πολύ στα συστήματα υγείας.
Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες ο εγκέφαλος ελέγχει όλες τις λειτουργίες του σώματος μας, από το ρυθμό της καρδιάς ως τα συναισθήματα και από τις κινήσεις ως τη μάθηση, τη μνήμη και το λόγο. Όταν όμως δυσλειτουργεί, αντιμετωπίζουμε σοβαρές ασθένειες με τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή των ασθενών και των οικείων τους, αλλά και σε ολόκληρο το σύστημα υγείας και την ευρύτερη κοινωνία.
Οι διαταραχές του εγκεφάλου περιλαμβάνουν ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια, ο αυτισμός, οι διάφοροι τύποι εξάρτησης, η πολλαπλή σκλήρυνση, η νόσος Parkinson, η νόσος Alzheimer και άλλοι τύποι άνοιας και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Όμως, το κοινωνικο-οικονομικό «φορτίο» των ασθενειών του εγκεφάλου είναι τεράστιο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Συγκεκριμένα, περίπου 165 εκατομμύρια άνθρωποι (το 1/3 του πληθυσμού της ΕΕ) θα εμφανίσουν κάποια ασθένεια του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ενώ, ένα στα έξι παιδιά εμφανίζει κάποιου είδους ήπια έως σοβαρή νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Το κόστος των ασθενειών αυτών μόνο στην ΕΕ φτάνουν τα 800 δισεκατομμύρια € κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι ασθένειες αυτές προκαλούν το 35% του συνολικού «φορτίου» όλων των ασθενειών στην Ευρώπη, και θα δημιουργήσουν τις μεγαλύτερες απαιτήσεις στο χώρο της υγείας στον αιώνα μας.
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια πολύ συχνή ψυχιατρική ασθένεια καθώς, περίπου το 10% του πληθυσμού θα εμφανίσει κάποια μορφή κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Η εμφάνιση κατάθλιψης είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάθλιψη προκαλεί παγκοσμίως πολύ μεγάλο «φορτίο» ως προς το κόστος θεραπείας, τις επιπτώσεις στον ασθενή και στους οικείους, τη μείωση της παραγωγικότητας, και θεωρείται ως η κύρια αιτία μειωμένης λειτουργικότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Σχιζοφρένεια
Σχιζοφρένεια εμφανίζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Είναι μια χρόνια ασθένεια που συνήθως ξεκινά στο τέλος της εφηβείας και συχνά διαρκεί για ολόκληρη τη ζωή του ασθενούς. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία τόσο πιο αποτελεσματική είναι, όμως η πλειονότητα των ατόμων με σχιζοφρένεια δεν λαμβάνουν έγκαιρα αγωγή, γεγονός που δυσχεραίνει την κατάσταση τους αλλά και το «φορτίο» των οικείων τους. Ενώ, αρνητικά συμβάλει και ο κοινωνικός αποκλεισμός και το «στίγμα» των ατόμων με σχιζοφρένεια καθώς δρα αρνητικά στην υγεία τους και επιβαρύνει επιπλέον το ήδη μεγάλο «φορτίο» των οικογενειών τους.
Αυτισμός
Ο αυτισμός είναι μία αναπτυξιακή ασθένεια με 1 στα 59 παιδιά να πάσχουν από διαταραχή αυτιστικού φάσματος δηλαδή, αυτισμό. Ο αυτισμός είναι 4 φορές πιο συχνός στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν υπάρχουν διαθέσιμες ιατρικές
εξετάσεις για την πρόβλεψη και τη διάγνωση του αυτισμού ούτε φάρμακα εγκεκριμένα για τη θεραπεία των διαταραχών αυτιστικού φάσματος.
Πολλαπλή Σκλήρυνση
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια αυτοάνοση νευροεκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος. Έχουν καταγραφεί πάνω από 2.3 εκατομμύρια πάσχοντες παγκοσμίως, ενώ η νόσος είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ξ πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια χρόνια νόσος που μειώνει προοδευτικά την ποιότητα ζωής των ασθενών, καθώς και το προσδόκιμο επιβίωσης τους. Οι υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές δεν θεραπεύουν την νόσο, αλλά μόνο καθυστερούν την εξέλιξη της.
Εξάρτηση
Η συχνότητα χρήσης οπιοειδών στην Ελλάδα είναι ~2.4 ανά 1000 άτομα και σύμφωνα με τα νέα στοιχεία παρατηρείται αυξητική τάση στη χρήση κάνναβης στους μαθητές από το 2007 και μετά. Επίσης, το 9% των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις σχετικές μελέτες αναφέρει ότι έχει κάνει χρήση κανναβινοειδών, το 1.3% χρήση κοκαΐνης και το 1.6% αμφεταμινών.
Επιπροσθέτως, διαπιστώνεται ότι από τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών ένα σημαντικό ποσοστό εμφανίζει λοίμωξη από HIV, ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι, τόσο το στίγμα όσο και η κοινωνική περιθωριοποίηση είναι εξίσου επικίνδυνα με τις εξαρτησιογόνες ουσίες. Το «φορτίο» των χρηστών και των οικείων τους είναι δυσανάλογο σε σχέση με άλλες ασθένειες και πολλαπλάσιο του κόστους αυτού καθαυτού του εθισμού.
Νόσος Parkinson
Η νόσος Parkinson είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή με συμπτώματα που γίνονται όλο και σοβαρότερα με τον χρόνο. Η ασθένεια εμφανίζεται συνήθως μετά τα 60 αλλά το 1/10 των ασθενών διαγιγνώσκεται πριν την ηλικία των 50. Στην Ευρώπη υπάρχουν 1.2 εκατομμύρια ασθενείς με νόσο Parkinson, δηλαδή περίπου 1 στα 1000 άτομα.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία που να αναστρέφει τη νόσο προς το παρόν. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις στοχεύουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Νόσος Alzheimer
Η νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αφορά περίπου το 50% του συνόλου. Η συχνότητα της νόσου αυξάνεται με την ηλικία και προβλέπεται ότι το 2040 στην Ευρώπη θα υπάρχουν περίπου 4,9 εκατομμύρια ασθενείς. Και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει θεραπεία προς το παρόν, όμως υπάρχουν διαθέσιμα φάρμακα που επιβραδύνουν την πορεία της ασθένειας σε ορισμένους ασθενείς.
Εγκεφαλικά επεισόδια
15 εκατομμύρια άτομα σε παγκόσμιο επίπεδο παθαίνουν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο. Από αυτά 5 εκατομμύρια πεθαίνουν, κάνοντας τα αγγειακά εγκεφαλικά μία από τις πιο σημαντικές αιτίες θανάτου, ειδικά ατόμων τρίτης ηλικίας.
Οι περισσότεροι ασθενείς επιβιώνουν σήμερα σε σχέση με το παρελθόν, αλλά από αυτούς ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 5 εκατομμύρια κάθε χρόνο) μένουν με μόνιμη αναπηρία για την υπόλοιπη ζωή τους. Ο αριθμός των ασθενών με εγκεφαλικό αυξάνεται καθώς αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων τρίτης ηλικίας και γενικότερα (γήρανση πληθυσμού).
