Η Τζέιν Γκούντολ, η πρωτοπόρος ερευνήτρια που άλλαξε για πάντα την επιστημονική αντίληψη για τους χιμπαντζήδες και υπήρξε ακούραστη υπέρμαχος της προστασίας του περιβάλλοντος, πέθανε σε ηλικία 91 ετών.
Ζώντας πριν από δεκαετίες ανάμεσα σε χιμπαντζήδες στην Αφρική, κατέγραψε για πρώτη φορά τη χρήση εργαλείων από τα ζώα και δραστηριότητες που έως τότε θεωρούνταν αποκλειστικά ανθρώπινες, ενώ ανέδειξε και τη μοναδική προσωπικότητα του καθενός. Οι παρατηρήσεις της, μαζί με εμφανίσεις σε περιοδικά και ντοκιμαντέρ τη δεκαετία του 1960, μετέβαλαν ριζικά την παγκόσμια θεώρηση για την κοινωνική και συναισθηματική πολυπλοκότητα των ζώων και την καθιέρωσαν στο διεθνές προσκήνιο.
«Όταν είσαι μόνος στη φύση, γίνεσαι μέρος της χωρίς η ανθρώπινη υπόστασή σου να στέκεται εμπόδιο», είχε δηλώσει το 2021.
Από την έρευνα στη δράση
Στα επόμενα χρόνια, αφιέρωσε τη ζωή της στην εκπαίδευση και στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Παρά την ήπια φωνή της, μιλούσε ανοιχτά για τις σκληρές αλήθειες της κλιματικής κρίσης, διατηρώντας παράλληλα το μήνυμα της ελπίδας. Μέχρι και τα 90 της, ταξίδευε σχεδόν 300 ημέρες τον χρόνο σε όλο τον κόσμο, μιλώντας σε κατάμεστα ακροατήρια.
Οι ομιλίες της, συχνά εμπλουτισμένες με μιμήσεις ή αναφορές στον Ταρζάν, συνδύαζαν επιστημονικά ευρήματα με προσωπικές αφηγήσεις. Στα πρώτα της βήματα στην Τανζανία τη δεκαετία του ’60, τόλμησε να σπάσει τα καθιερωμένα πρωτόκολλα παρατήρησης: έδωσε ονόματα αντί για αριθμούς στους χιμπαντζήδες, τους τάιζε και συμμετείχε στις καθημερινές τους δραστηριότητες.
Από τις ιστορικές ανακαλύψεις της ξεχωρίζει η παρατήρηση του «Ντέιβιντ Γκρέιμπερντ» που χρησιμοποίησε κλαδάκι ως εργαλείο για να ψαρέψει τερμίτες, ανατρέποντας την τότε πεποίθηση ότι μόνο οι άνθρωποι φτιάχνουν και χρησιμοποιούν εργαλεία. Η Γκούντολ κατέγραψε επίσης τη μοναδικότητα της προσωπικότητας κάθε χιμπαντζή, τις οικογενειακές σχέσεις, τη μητρική τρυφερότητα αλλά και τις συγκρούσεις.
Κληρονομιά και αναγνώριση
Η Γκούντολ έλαβε πλήθος διεθνών διακρίσεων, μεταξύ των οποίων το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον Τζο Μπάιντεν το 2025 και το βραβείο Templeton το 2021. Υπήρξε αγγελιοφόρος Ειρήνης του ΟΗΕ και συγγραφέας πολλών βιβλίων, ανάμεσά τους το best seller Reason for Hope.
Γεννημένη το 1934 στο Λονδίνο, η αγάπη της για τα ζώα ξεκίνησε από την παιδική ηλικία. Από μικρό κορίτσι έδειξε αποφασισμένη να ζήσει στην Αφρική και να μελετήσει άγρια ζώα, όνειρο που πραγματοποίησε χάρη στη συνάντησή της με τον διάσημο ανθρωπολόγο Λούις Λίκι.
Ακόμη και στην πανδημία του 2020, όταν τα ταξίδια σταμάτησαν, συνέχισε να εμπνέει μέσω podcast («Jane Goodall Hopecast»), συνομιλώντας με προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Στα κοινωνικά δίκτυα απηύθυνε εκκλήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και για αλλαγές στην καθημερινότητα, δίνοντας πρακτικές συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση χωρίς παράλυση από τον φόβο.
Η ίδια συνήθιζε να λέει: «Αν θες να αλλάξεις αντιλήψεις, πρέπει να μιλήσεις στην καρδιά. Και στην καρδιά μιλάς με ιστορίες».
Με πληροφορίες από Euronews
